Kindermishandeling

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Kindermishandeling

Leerdoelen

Benoemen van:

vormen van kindermishandeling 

symptomen bij kindermishandeling 

verpleegkundige observaties 

behandelingen 

 Prognose 

definitie van kindermishandeling

Kindermishandeling is elke vorm van mishandeling die voor een kind bedreigend of gewelddadig is

Er is hierbij altijd sprake van een machtsverhouding

Feiten

 Vindt altijd plaats binnen een afhankelijkheidsrelatie

ongeveer 119.000 kinderen te maken hebben met kindermishandeling 

Jaarlijks zo’n 50 kinderen overlijden aan de gevolgen van kindermishandeling.

Elke vorm van kindermishandeling is strafbaar

Noem verschillende vormen van kindermishandeling

5 vormen van kindermishandeling

Lichamelijke mishandeling, 

Lichamelijke verwaarlozing, 

Emotionele mishandeling,

 Emotionele verwaarlozing 

 Seksueel misbruik.

Van lichamelijke mishandeling is sprake als er lichamelijk letsel wordt toegebracht, zoals slaan, schoppen, bijten, knijpen, krabben, het toebrengen van brandwonden of laten vallen. Gaat samen met emotionele mishandeling

Lichamelijke verwaarlozing is het niet voorzien in de minimale lichamelijke behoeften van het kind, terwijl de ouders daarvoor wel de mogelijkheden ter beschikking hebben. Daarbij moet worden gedacht aan slechte hygiënische verzorging, slechte voeding, het nalaten van medische controle of behandeling. Lichamelijke verwaarlozing is moeilijk te diagnosticeren en zie je vooral bij heel jonge kinderen, die voor de lichamelijke verzorging nog grotendeels van hun verzorgers afhankelijk zijn.

Emotionele mishandeling beschadigt enorm, maar is moeilijk te herkennen en moeilijk te behandelen. De kern van de mishandeling is dat het kind voortdurend het gevoel krijgt dat hij iets verkeerd doet of zelfs maar beter niet geboren had kunnen worden. Het kind wordt veel gepest en getreiterd. Het leidt ertoe dat het kind voortdurend in angst en onzekerheid leeft en dat het zelfvertrouwen enorm wordt beschadigd. Emotionele mishandeling kenmerkt zich door het frequent, op onverwachte en onvoorspelbare momenten onderuithalen van het kind.

Bij emotionele verwaarlozing krijgen de kinderen weinig of geen aandacht, warmte of liefde. Pasgeboren baby’s met emotionele verwaarlozing groeien slecht en blijven achter in hun ontwikkeling. Deze kinderen groeien quasi zelfstandig op en zijn erg oppervlakkig in hun relaties. Deze kinderen vertonen geen scheidingsangst en hebben geen last van heimwee als ze bijvoorbeeld worden opgenomen in een ziekenhuis. In een enigszins liefdevolle omgeving reageren zij vaak met een stijgende gewichtscurve. Zodra ze weer terugkomen in hun eigen omgeving kunnen ze enorm snel terugvallen. Grotere kinderen kunnen klachten simuleren om hun omgeving te ontvluchten.

Seksueel misbruik

Van seksueel misbruik is sprake als kinderen betrokken zijn bij seksuele relatievormen waar ze, gezien hun ontwikkelingsfase, nog niet aan toe zijn. Het gaat om alle opgedrongen seksuele aanrakingen van een volwassene bij een kind. Het kind kan die aanrakingen door het lichamelijke of relationele overwicht, de emotionele druk of door dwang en geweld niet weigeren. Een duidelijk voorbeeld is incest. Het misbruik kan jaren voortduren, omdat de huiselijke omgeving de mogelijkheid biedt het verborgen te houden.

Welke symptomen zou je als verpleegkundige kunnen herkennen bij kindermishandeling?

Kwetsuren die bij kindermishandeling vaker voorkomen, zijn de volgende:

blauwe plekken op vreemde plaatsen, of niet passend bij de leeftijd, bijvoorbeeld een baby met blauwe plekken op de rug of billen;

bloedingen in het hoofd of de ogen die ontstaan bij het door elkaar schudden van een kind (shakenbabysyndroom), of een flinke klap of val op het hoofd;

brandwonden, zoals afdrukken van sigarettenpeuken op de huid;

fracturen op vreemde plaatsen, zoals de achterkant van de thorax.

Hoe ziet het kind eruit?

Heeft vaak buikpijn, hoofdpijn of valt flauw.

Komt aan in gewicht of valt juist af.

Ziet er moe uit.

Is vaak of lang ziek.

Heeft vieze haren of een slecht verzorgd gebit.

Heeft blauwe plekken, wonden of littekens.

Draagt vieze of kapotte kleding en schoenen

Hoe gaat het kind om met anderen?

Leeft in ‘een eigen wereldje’.

Wil veel aandacht of is bang om alleen te zijn.

Neemt geen vriendjes mee naar huis.

Is bang voor bepaalde plekken of mensen.

Wil niet aangeraakt worden.

Kijkt weg bij oogcontact.

Verpleegkundige observaties

Moeilijk onderscheid tussen kwetsuren door kindermishandeling of door ongevallen. 

Bij elk trauma de gedachte aan mishandeling in het achterhoofd.

Het verhaal van de ouders en de voorgeschiedenis zijn zeer belangrijk. 

Een vaag of inconsistent verhaal kan een aanwijzing zijn. Soms vertonen ouders een inadequate reactie. Ze kunnen dan te onverschillig zijn of juist overbezorgd.

Meldcode

De Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling bepaalt dat organisaties en zelfstandige beroepsbeoefenaren in de sectoren onderwijs, gezondheidszorg, kinderopvang, maatschappelijke ondersteuning, sport, jeugdzorg en justitie een meldcode moeten hebben én het gebruik ervan moeten bevorderen.

Volg altijd richtlijnen organisatie

Basismodel meldcode

Iedere organisatie en zelfstandig werkende beroepskracht die werkt met ouders en/of kinderen moet een eigen meldcode ontwikkelen. Uitgangspunt daarvoor is het Basismodel meldcode. Daarin staan de volgende vijf stappen:

1. In kaart brengen van signalen.

2. Overleggen met een collega. En eventueel raadplegen van Veilig Thuis: het advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Of een deskundige op het gebied van letselduiding.

3. Gesprek met de betrokkene(n).

4. Wegen van het huiselijk geweld of de kindermishandeling. En bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen.

5. Beslissen over zelf hulp organiseren of melden.

Met ingang van 1 januari 2019 geldt een aanscherping van stap 4 en 5 van de meldcode. 

welke behandelingen en interventies kunnen er ingezet worden?

De behandeling bij kindermishandeling omvat zowel de behandeling en begeleiding van het kind als de begeleiding van de ouders. De begeleiding van de ouders is afhankelijk van de situatie. In sommige gevallen vragen ouders zelf om hulp. Meestal is het dan wel mogelijk tot een goede begeleiding te komen. Moeilijker is het als er een verdenking van kindermishandeling bestaat zonder dat de ouders hiervan op de hoogte zijn, of als zij een uitgesproken vermoeden tegenspreken. In dit laatste geval moet de verpleegkundige voorbereid zijn op conflictsituaties.

Welke problemen kan een kind op korte termijn ontwikkelen?

Een van de mogelijke gevolgen van kindermishandeling op korte termijn is lichamelijk letsel. In extreme gevallen kan het kind zelfs aan de gevolgen overlijden. Ook remt kindermishandeling de ontwikkeling en kan kindermishandeling stoornissen veroorzaken. Mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik van het kind verstoren de normale vorming van het netwerk van zenuwen in een deel van de hersenen

Op lange termijn kunnen er grote emotionele problemen ontstaan. Er kunnen psychische stoornissen van allerlei aard optreden. Mishandelde kinderen kunnen angststoornissen krijgen, lopen vaak weg, kunnen moeilijk contact leggen, hebben bindingsproblemen en een gestoord zelfbeeld. Soms ontstaat er een achterstand in de ontwikkeling en groei. Vaak ontstaan er problemen op het spraak-taalgebied. Er kunnen leer- en concentratiestoornissen ontstaan en de schoolprestaties kunnen teruglopen.

Uiteraard is de prognose afhankelijk van de aard van de mishandeling, de kans op een recidief en de mate waarin actief wordt ingegrepen. Helaas komt het nog altijd voor dat kinderen aan de gevolgen van kindermishandeling overlijden.

Korte termijn

lichamelijk letsel. 

Overlijden aan de gevolgen 

remt de ontwikkeling 

 stoornissen veroorzaken

Lange termijn

Er kunnen grote emotionele problemen ontstaan. 

Er kunnen psychische stoornissen van allerlei aard optreden. Mishandelde kinderen kunnen angststoornissen krijgen, lopen vaak weg, kunnen moeilijk contact leggen, hebben bindingsproblemen en een gestoord zelfbeeld. Soms ontstaat er een achterstand in de ontwikkeling en groei. 

Vaak ontstaan er problemen op het spraak-taalgebied. Er kunnen leer- en concentratiestoornissen ontstaan en de schoolprestaties kunnen teruglopen.

Uiteraard is de prognose afhankelijk van de aard van de mishandeling, de kans op een recidief en de mate waarin actief wordt ingegrepen. Helaas komt het nog altijd voor dat kinderen aan de gevolgen van kindermishandeling overlijden.

Welke problemen mogelijk in de toekomst?

posttraumatische stressstoornissen

dissociatieve stoornissen 

lichamelijke klachten met een psychische oorzaak

verslaving, zelfverwonding en zelfmoord als de herinneringen aan thuis ondraaglijk worden.

lange termijn

 Grote emotionele problemen ontstaan. 

Er kunnen psychische stoornissen van allerlei aard optreden angststoornissen

 PTSS

kunnen moeilijk contact leggen, 

 bindingsproblemen  /gestoord zelfbeeld. 

Soms achterstand in de ontwikkeling en groei. 

Vaak  problemen op het spraak-taalgebied. 

 leer- en concentratiestoornissen ontstaan en de schoolprestaties kunnen teruglopen.

Prognose afhankelijk van de aard van de mishandeling, de kans op een recidief en de mate waarin actief wordt ingegrepen. 

posttraumatische stressstoornissen

dissociatieve stoornissen

lichamelijke klachten met een psychische oorzaak

verslaving, zelfverwonding en zelfmoord als de herinneringen aan thuis ondraaglijk worden.

Gevolgen maatschappij

De onveiligheid die kinderen tijdens hun opvoeding ervaren is een belangrijke oorzaak van gedrag dat de maatschappij als overlast en als bedreiging van de veiligheid ervaart. 

Verslaving

Kosten voor behandeling

Vragen