Kenmerken zelfzorg
Zelfzorg richt zich op het zelfstandig vervullen van verschillende behoeften op lichamelijk, psychisch en sociaal gebied.
Zelfzorg richt zich eveneens op de directe leefomgeving en omstandigheden die van invloed zijn op het lichaam, de psyche en de sociale interactie. Zelfzorg kan dus ook betekenen dat je zorgt dat je in een schone keuken eten bereidt, zodat je niet ziek wordt. Maar het kan bijvoorbeeld ook betekenen dat je contacten onderhoudt met je vrienden, zodat je niet vereenzaamt.
Zelfzorg vindt vanuit de eigen motivatie en op eigen initiatief plaats; zelfzorg gebeurt vanuit de eigen regie.
Vereisten voor zelfredzaamheid zijn:
het hebben van een zekere kennis, bijvoorbeeld weten dat het hygiënisch is om je handen te wassen voor het eten, of dat je zelf het initiatief moet nemen om een contact te onderhouden;
het beschikken over bepaalde vaardigheden, zoals het huis op orde kunnen houden, een gesprek aan kunnen knopen en belangstelling kunnen tonen, keuzes kunnen maken, om hulp of informatie kunnen vragen
Kenmerken mantelzorg
Kenmerken van mantelzorg zijn:
Er is een relatie tussen degene die de zorg biedt en degene die de zorg ontvangt. Die relatie bestond al voordat de zorg begon.
Het gaat om algemene zorg, bijvoorbeeld medicijnen halen bij de apotheek of oppassen bij een zieke.
De zorg wordt gegeven op verzoek van de zorgvrager of als de zorgvrager het nodig heeft, maar deze niet meer kan vragen. Het is belangrijk dat de zelfstandigheid van de zorgvrager hierbij wordt gerespecteerd.
Vaak is sprake van wederkerigheid. De rol van zorgvrager en zorgverlener zijn in principe verwisselbaar, omdat de relatie in de basis op gelijkheid is gebaseerd.
Voor mantelzorg wordt niet betaald, want er is sprake van emotionele betrokkenheid.
Voor mantelzorg is geen speciale deskundigheid nodig: je verleent de zorg zoals je het voor jezelf zou doen, of zoals je het geleerd hebt van iemand anders. Het is een directe vorm van zorg, zonder tussenpersonen.
Mantelzorg is vaak voor langere duur, bijvoorbeeld als deze wordt gegeven aan chronisch zieken.
Professionele zorg
Als niet volstaan kan worden met mantelzorg, is professionele zorg nodig. Een professionele zorgverlener is iemand die beroepsmatig zorg verleent en daarvoor een opleiding heeft gevolgd. Voorbeelden van professionele zorgverleners zijn de huisarts en de verpleegkundige.
Kenmerken professionele zorg
Kenmerken van professionele zorg zijn:
Het gaat om specifieke zorg, bijvoorbeeld het voorschrijven van medicijnen door de huisarts.
Er is geen sprake van wederkerigheid: de rollen van zorgvrager en professionele zorgverlener kunnen niet worden omgedraaid.
De zorg is incidenteel: de zorg duurt zo lang als nodig is, daarna wordt de relatie beëindigd.
Professionele zorgverleners kunnen altijd terugvallen op anderen. Er staat een organisatie achter hen; denk aan de thuiszorg, of een verpleeghuis of verzorgingshuis.
Als een zorgvrager door verschillende zorgverleners wordt geholpen, is het belangrijk dat de zorg afgestemd wordt en dat rekening wordt gehouden met de zorgvrager als mens in zijn totaliteit. De verpleegkundige heeft hierin een belangrijke taak: naast haar eigen taken, moet zij ook de taken van andere hulpverleners coördineren, zodat deze elkaar niet overlappen of negatief beïnvloeden.
(ZorgPad)