Straling H8.1 eigenschappen

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 8, Straling

Leerdoelen

Eind van de les weet/ken je:

- 5 soorten straling en de kenmerken

- effecten van straling

- wat elektromagnetische straling is en welke gevaarlijk

- hoe je je kan beschermen

- nuttig gebruik

Straling

Als er straling op een voorwerp valt kan het worden weerkaatst, doorgelaten, of geabsorbeerd. 

Effect:

Als de straling wordt weerkaatst kan het warmte afgeven of stoffen kapot maken. Dat kapot maken noemen we het ioniserend effect. 

vb UV straling van zon op kleuren

Straling waarnemen

Alleen licht straling kun je waarnemen. van rood tot violet.

Alle andere stralingen zijn voor mensen onzichtbaar.

Er zijn wel apparaten ontwikkeld om straling te zien / meten.

vb. infrarood camera

Verschillende dieren kunnen wel meerdere stralingen zien.

Soorten straling

• zichtbaar licht
• Uv straling
• IR straling
• Microgolven
• Röntgenstraling
• gammastraling

Uv straling

UV straling 

Deze straling zorgt er voor dat je bruin wordt. Ook is dit de bron van vitamine D voor je lichaam. 

Zonlicht bestaat uit:

95% UV-A straling: huidveroudering

5% UV-B straling: bruin worden (en ook verbranden en daaropvolgend huidkanker) en vitamine D productie

IR straling

IR straling

Infrarood straling wordt ook wel warmtestraling genoemd. Deze straling wordt gebruikt in sauna's en in hitte zoekende camera's voor nightvision (denk maar aan Battlefield of andere oorlogsspelletjes). 

Microgolven

Microgolven

Een microgolf is elektromagnetische straling; het zijn radiogolven in het hogere frequentiegebied. De golflengte is groter dan die van infrarood.

Rontgenstraling

Rontgen

In 1894 nam Wilhelm Rontgen de eerste rontgenfoto van de hand van zijn vrouw. Tegenwoordig maken we nog steeds gebruik van deze techniek om naar beenderen te kijken. 

Rontgenfoto maken

Een rontgenfoto wordt gemaakt door rontgenstraling door een lichaamsdeel van een patient te stralen. De beenderen absorberen deze straling, de rest van de straling wordt doorgelaten en zorgen voor een schaduw. Hierna wordt de foto in negatief gezet (zwart wordt wit en wit wordt zwart), waardoor je de beenderen als wit ziet. En de achtergrond zwart. 

Straling meten

Straling breidt zich vanuit het middelpunt uit. 

Het komt  altijd uit een bron vandaan.

Vlak bij de bron is de straling het sterkst. Hoe verder je van het middelpunt weggaat, hoe minder sterk de straling wordt.

Effecten van straling

Straling bevat energie => stralingsenergie

Straling kan:

         - worden omgezet in warmte

                         => verwarming

          - stoffen afbreken

                         => UV straling, kleuren kapot maken

          - moleculen kapot maken

                         => Ioniseren straling (röntgenstraling) ook UV straling.

Bij welk apparaat wordt IR straling gebruikt?

1. magnetron
2. radiator
3. zonnebank
4. lamp

Bij welk apparaat wordt UV straling gebruikt?

1. magnetron
2. radiator
3. zonnebank
4. lamp

Bij welk apparaat worden microgolven gebruikt?

1. magnetron
2. radiator
3. zonnebank
4. lamp

Bij welk apparaat wordt zichtbare straling gebruikt?

1. magnetron
2. radiator
3. zonnebank
4. lamp

Wat doet een raam met het licht van de zon?

1. Het licht wordt geabsorbeerd door het glas.
2. Het licht wordt weerkaatst door het glas
3. Het licht wordt doorgelaten door het glas.
4. Het licht maakt het raam stuk.

Wat gebeurt er met de UV straling wanneer je in de zon ligt?

1. UV straling wordt geabsorbeerd door het lichaam
2. UV straling wordt teruggekaatst door het lichaam
3. UV straling maakt het lichaam warm

Wat kan een bij zien in tegenstelling tot mensen?

1. Radioactieve straling
2. microgolven
3. UV- straling
4. IR- straling

Welk soort straling is gevaarlijk voor je?

1. microgolven
2. zichtbare straling
3. UV straling
4. IR straling

Sterk ioniserend!

Zwak ioniserend!

Ioniserend!

Radioactieve straling

Röntgenstraling

UV straling

waarmee meet je ioniserende straling?

1. een dosismeter
2. stralingsmeter
3. geiger-müllerbuis
4. röntgenmeter

De dosis straling die je ontvangt wordt uitgedrukt in

1. Röntgen (R)
2. milliSievert (mSv)
3. Ärmstrong (Ä)
4. Activiteit (A)

geeft straling

geeft geen straling