Les 2. Debat deel 1 & Bono

• BV
• MBO
• Studiejaar 2

Oriënteren op anders reflecteren

Periode 5. Les 2. 

Vandaag

• Korte terugblik 
  
• Planning & opdracht
• Theorie: hoeden van Bono
• Welke hoed draag jij?
• Vooruitblik: volgende week 

Terugblik: doelen

1. Je hebt kennis van de volgende reflectiemodellen: de Denkhoeden van Bono, het Bateson model, de STARRT methode, het Korthagen model en het Socratisch overleg;
2. Je kunt dit toepassen op jezelf en je klasgenoten tijdens groepsactiviteiten tijdens de lessen;
3. Je kunt een afsluitende verdiepende reflectie schrijven op de lessenreeks met een reflectiemodel naar keuze.

Inleveren

• Wat: Een reflectieverslag, volgens een model dat je zelf prettig vindt, van minimaal 1 A4, geschreven in lettertype Arial of Calibri lettergrootte 11 of 12 die voldoet aan de algemene inlevereisen. Hierin komen dus onderdelen uit de lessen in naar voren(!)
• Wanneer: 11 november 2022
• Hoe: in OneNote

Edward de Bono

• Psycholoog
  
• Lateraal denken
  ''Stel dat het wel mogelijk zou zijn?''
• Ontwikkelde de zes denkhoeden van Bono

Denkhoeden?!

• Een denkhoed is geen echte hoed maar verschillende manieren van kijken naar een (lastig) vraagstuk.
  
  
• Misschien ben jij geneigd om meteen te zoeken naar een oplossing (blauw) maar heeft de vrager behoefte aan een lekker potje janken (rood). 

Hoeden van Bono

Edward de Bono heeft gekozen voor de denkhoed als metafoor voor denken. De symbolische denkhoed wordt geplaatst op het hoofd. Dat is de plek waar het denken plaatsvindt. Bij het opzetten van de denkhoed, kleurt het denken opdat moment mee met de denkhoed.

Je kan dus van denkhoed wisselen!

Hoeden van Bono: wit (feiten)

• Bij de witte denker gaat het om feiten.
• Deze denkhoed stelt vragen vanuit een neutrale houding.
• Hij bevraagt de deelnemers naar informatie waar de mening van de andere kleur denkhoeden geen rol in speelt.
• De witte denkhoed scant de informatie die op tafel komt en vraagt dan om wat er gezegd is aan te vullen met feitelijke informatie

Hoeden van Bono: wit (feiten)

Vragen die een 'witte hoed'  zou kunnen stellen:

• Om welke cliënt gaat het precies?
• Hoeveel geld gaat het kosten?
• Is mijn informatie juist en volledig? Hoe weet ik dat?
  
• Ken ik ieders standpunt?
  
• Beschik ik over alle feiten? Heb ik nog informatie nodig?

Hoeden van Bono: rood (emotie)

• De rode denker staat voor de gevoelsmatige kant van het verhaal: de rode denker spreekt uit waar hij gepassioneerd en enthousiast over is, maar ook wat hem een ongemakkelijk, of zelf angstig of wantrouwend gevoel geeft. 
• Hier gaat het dus over alle basisemoties (boos, bang, bedroefd en blij) en de afgeleide emoties (wantrouwen, liefde, bezorgdheid, enz). 

Hoeden van Bono: rood (emotie)

Vragen die een 'rode hoed' zou kunnen stellen:

• Hoe voel ik me hierbij
• Wat zegt mijn intuïtie (onderbuikgevoel)  me?
  
• Hoe voel ik me nu?
  
• Welk voorgevoel heb ik?
  
• Wat voel ik aan?

Hoeden van Bono: zwart (pessimist)

Een ander woord voor pessimisme is negatief of kritisch. 

• De zwarte hoed kijkt kritisch naar de haalbaarheid ideeën die andere mensen (collega's) hebben
• Hij legt de nadruk op alles wat verkeerd kan gaan. Of wat niet klopt of een slecht idee is.
• De zwarte denkhoed doet niet negatief om het negatief doen maar staat eigenlijk ook voor zorgvuldigheid

Hoeden van Bono: zwart (pessimist)

Vragen die een 'zwarte hoed' zou kunnen stellen:

• Wat is het probleem precies?
  
• Waarom is dit moeilijk?
  
• Wat kunnen de risico’s zijn?
  
• Waarom gaat het niet werken?
• Wat als het gaat regenen?

Hoeden van Bono: geel (optimist)

Een ander woord voor optimisme is positief.

• De gele denker geeft aandacht aan de positieve aspecten.
• Hij is voortdurend bezig met de vraag waar de kansen liggen. Waar bijv. de zwarte denkhoed kijkt wat niet kan, spreekt de gele denkhoed over nieuwe uitdaging
• Hier is het glas halfvol en zal het denkproces met positief denken gestuurd worden. 

Hoeden van Bono: geel (optimist)

Vragen die een 'gele hoed' zou kunnen stellen:

• Wat gaat er goed?
  
• Waarom is dit belangrijk voor jou/ons?
  
• Welke kwaliteiten hebben wij om dit te laten slagen?
• Hoe kan ik het laten slagen?
  
• Wat is goed en haalbaar in het idee?

Hoeden van Bono: groen (creatief)

• Bij deze vrije denker gaat het over alternatief denken.
• De groene denkhoed voegt een nieuwe manier van denken toe aan het team. Hij komt met (vaak) onverwachtse ideeen uit een invalshoek waar anderen niet mee bezig waren.
• De groene denkhoed voegt vooral toe. Een belangrijk kernwoord is hier creativiteit. 

Hoeden van Bono: groen (creatief)

Vragen die een 'groene hoed' zou kunnen stellen:

• Hoe kan het anders?
  
• Wat kan ik zoal doen?
  
• Hoe los ik iets op?
  
• Wat vinden jullie van dit idee?
• Als we nu eens …?

Hoeden van Bono: blauw (controle)

• De blauwe hoed heeft geen mening over het onderwerp, staat er volledig neutraal in en wil elke  denkhoed de kans geven om aan het woord te komen.
• Hij toont oprechte interesse en stimuleert iedereen die meedoet in de discussie te praten vanuit zijn denkhoed. 
• De blauwe denkhoed brengt rust en evenwicht in de discussie. 

Hoeden van Bono: blauw (controle)

Vragen die een 'blauwe hoed' zou kunnen stellen:

• Waar gaat het gesprek/brainstorm/discussie over?
• Welke volgorde hanteren we in gesprek?
• Wie zet wanneer welke denkhoed op?
• Welke actie onderneem ik, wat organiseer ik, wat is het besluit?
  

Wat moet ik met die hoeden?!

• Vaak voorkeur voor 1 hoed maar wisselen kan!
• Het is de uitdaging om ook eens (lastige) vraagstukken te bekijken met een andere hoed op. Dit heeft onder andere de volgende voordelen:
  1. Jezelf en elkaar beter begrijpen
  2. Creativiteit bij het oplossen van een probleem
  3. Openheid naar elkaar toe

Huiswerk

Beantwoord de volgende vraag:

Welke denkhoed zet jij het makkelijkste op en waar merk je dit aan? 

Volgende week

• Terugblik
  
  
• Huiswerk bespreken
  
  
• Debat 1 & 2