Hoofdstuk 6 - samenvatting - 2023

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Vandaag

Opkomst van de steden en de gilden

Einde van de les les kan/weet je

• uitleggen hoe de steden opnieuw opkwamen
• wanneer de steden weer opkwamen
• wat de gilden zijn

Terugblik: de Vroege Middeleeuwen

Hoe werd er bestuurd?

1. er waren stadstaten
2. de koning had alle macht
3. met het leenstelsel
4. met het hofstelsel

Terugblik: de Vroege Middeleeuwen

Hoe ging het economisch?

1. mensen werkten vooral in de landbouw
2. mensen werkten vooral in de steden
3. er werd veel geld verdiend
4. de meeste mensen waren arm.

Terugblik: de Vroege Middeleeuwen
Er waren drie standen.
Welke hoort er niet bij?

1. adel
2. geestelijkheid
3. boeren
4. burgers

Late Middeleeuwen

(hoofdstuk 6)

Vroege Middeleeuwen

(hoofdstuk 4)

500-1000

velen leefden als horigen op het platteland

het domein was zelfvoorzienend

er was veel handel over goede wegen

1000-1500

er kwamen steeds meer steden

< wat hoort dus waar? >

Vroeg en laat

• Steden keren terug; wanneer hadden 'we' ze al? 
• Hoe? 

Verbeteringen in de landbouw

Gevolgen? 

• Meer voedsel --> ? 
• Meer mensen --> ?
• Minder mensen nodig in de landbouw --> specialisatie
• Herken je het patroon? 

Tekst en opdracht

Lees onderstaande tekst (TB 134): 

Landbouwgrond lag in het tweeslagstelsel elk jaar wel zes maanden braak om weer vruchtbaar te worden. Rond 1100 werd het drieslagstelsel populair. Landbouwgrond werd in drie stukken verdeeld: een deel voor lentegraan, een deel voor zomergraan en een deel dat braak bleef liggen. Door het gebruik van de drie stukken elk jaar af te wisselen, raakte de grond niet uitgeput en was de oogst beter. Ook kwamen er betere ploegen, gemaakt van ijzer en getrokken door paarden. Daardoor kon de grond sneller en beter geschikt gemaakt worden voor landbouw. De opbrengst ging omhoog.

Maak opdracht 81 t/m 84 (WB 203-4)

Steden in opkomst

Gezamenlijk lezen: ' Opbloei handel en bevolkingsgroei' en 'Utrecht groeit' (TB 132-3) 

Maak opdracht 75 t/m 78 

Gezamenlijk lezen 'Werk, werk, werk' en 'Stadslucht maakt vrij' (TB 133-4) 

Laatste loodjes

Maak opdracht 79 en 80 (WB 203)

De steden worden machtiger

• Wat deed Lodewijk 'de spin' ook alweer met de steden? 
• Hoe kreeg hij de steden zover meer belasting te betalen? 

Stadsrechten

Steden krijgen stadsrechten. Dit      zijn privileges van een stad. 

• Steden moesten voor stadsrechten betalen. Koningen, hertogen en graven verkochten stadsrechten voor geld. 

           

Stadsrechten

De heer gaf steden stadsrechten

Stad met stadsrechten mocht: 

• Zelf de stad besturen
• Eigen wetten maken
• Stadsmuur bouwen
• Eigen leger hebben
• Rechtspraak zelf doen
• Eigen munten slaan

Oudste stad?

• Stavoren stadsrechten in 1061
  
  
• 18 maart 1275 kreeg Schiedam (of Nuwer Scie) stadsrechten
• 1273: Vlaardingen
  

Stadsrechten

Rechtspraak en bestuur

Steden met stadsrechten mochten hun eigen wetten en regels maken. De schout en schepenen zorgden voor orde en rust. 

Elke stad had eigen rechtbank. De schepenen waren hier de rechters en de schout de voorzitter. Samen met de schout bepaalden zij de straffen. 

Maakten keuren ( wetten)

I

Herhalen 

Zelfstandig lezen: 'Stadsrechten' (TB 127), 'De bisschop wordt leenman' (TB 130) en 'Stedelingen krijgen meer invloed' (TB 131)

Maak in duo's of trio's opdracht 23 (WB 191), 52-3 (WB 197) en 59-60 (WB 199)