5.4 De Macht Van Vorsten 1th

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 5: Steden en Staten 

Paragraaf 5.4

De macht van vorsten

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Geschiedenis

Leerdoelen

5.4 De Macht van Vorsten
Aan het einde van de les kan ik uitleggen

• hoe Engelse, Franse en Bourgondische vorsten machtiger werden.
• hoe vorsten samenwerkten met de drie standen.
• waardoor Duitse koningen minder machtig bleven.

Vorst of Vorsten is een ander woord voor;

Koning of Koningen 

Frankrijk: Koning Lodewijk IX

Koningen werden steeds machtiger en rijker. Dit had te maken met de opkomst van steden;

• Verkochten stadsrechten
• Verdienden veel geld aan belastingen

Koninklijk paleis in Parijs (geschilderd rond 1412)

Wat wilden de steden terug voor de hulp aan de koning?

1. Geld
2. Stadsrechten
3. Grond
4. Voedsel

Welke stadsrechten waren er?

Dit geld gaven de Franse en Engelse vorsten uit aan;

• Ambtenaren =

Mensen in dienst van de koning die helpt bij het besturen

• Een eigen leger=
• Vanaf 1337 verovert Engeland grote delen van Frankrijk ->

Slag bij Maupertuis, 1356 (geschilderd omstreeks 1475)

Vanaf 1453 is Engeland verdreven uit heel Frankrijk. 

• Zowel de Franse als de Engelse koningen gingen hun land meer als één staat besturen 
• Staatsvorming

Slag bij Maupertuis, 1356 (geschilderd omstreeks 1475)

Staatsvorming

• De koningen maakten wetten voor het hele land
• Deze landelijke wetten werden belangrijker dan lokale wetten
  

Bijvoorbeeld: De wetten die gelden voor Frankrijk zijn belangrijker dan de weten in Parijs. Hierdoor krijgt de koning meer macht en de adel minder.

Staatsvorming

• De koningen maakten van hun land één staat met één bestuur
  
  
• Dit noemen we staatsvorming

Eigen Regels

Eigen Regels

Eigen Regels

Eigen Regels

Eigen Regels

Eigen Regels

Oude situatie:
Elke stad eigen regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Nieuwe situatie:
Zelfde regels in het hele land

Staatsvorming

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Zelfde Regels

Nieuwe situatie:
Zelfde regels in het hele land

Centralisatie 

Koningen wilden alles centraal gaan regelen;

• Met geld van steden kon hij soldaten en ambtenaren regelen
• Met hen bestuurde hij het land vanuit de hoofdstad
• Dit besturen vanuit één centrale plek is centralisatie

Centralisatie

Nederland

Vroeger was Nederland geen koninkrijk

Rond 1400 waren de hertogen van Bourgondië hier de baas

Zij regeerden over 17 provincies, oftewel gewesten

Dit gebied werd de Nederlanden of Lage landen genoemd

Het gebied van de Bourgondiërs (Bourgondië + de 17 gewesten)

De Bourgondiërs 14e en 15e eeuw

De Bourgondiërs wisten gebieden onder hun gezag te brengen op verschillende wijzen.

• Verovering
  
• Vererving
  
• Huwelijk
  
• Kopen
  

Een bijzondere familie

Filips de Stoute

Jan zonder Vrees

Filips de Goede

Karel de Stoute

Maria de Rijke

Filips de Schone (getrouwd met Johanna de Waanzinnige)

Karel V

Karel V

Rijk Karel V 

Duitsland

In Duitsland had de koning weinig macht

Hij werd gekozen worden door hoge edelen en geestelijken

Deze keurvorsten hadden dus eigenlijk meer macht dan de koning

Sleep de titels en uitspraken naar de juiste groepen

Geestelijken

Edelen

De paus zal tevreden zijn met mijn keuze

Na mijn dood zal mijn zoon als hertog ook weinig last hebben van de koning

Investituur

• Investituur: een plechtige benoeming
• Om de macht te vergroten, benoemden Duitse keizers vanaf de 10e eeuw bisschoppen als vazal
• Meer trouwer aan de keizer dan de paus en geen gevaar van erfzonen (vanwege het celibaat)

Investituurstrijd

Paus en Duitse keizer krijgen ruzie. Wie mag bisschoppen benoemen?

 Paus: Ik, want ik ben de baas van de kerk.

Keizer: Ik, want ik ben de baas van het Duitse rijk.

Paus wint, waardoor macht van keizer beperkt blijft.

Frankrijk en Engeland

In Frankrijk en Engeland had de koning meer te vertellen

Daar was de titel namelijk erfelijk

Samen met de steden kon de koning leenmannen verslaan

Hierdoor kregen de Franse en Engelse koning meer macht

Dat het koningschap erfelijk was betekent dat de zoon van de koning de nieuwe koning wordt. Hij hoeft dus niet gekozen te worden.

Staten-Generaal

De derde stand werd in de steden erg rijk en belangrijk

De koning moest hen soms om advies of geld vragen

Hiervoor riep hij alle standen bij elkaar voor een vergadering

Deze vergadering werd de Staten-Generaal

Staten = standen

Generaal = algemeen

Staten-Generaal = een algemene vergadering van alle standen

De Staten-Generaal

"Leden van de Staten-Generaal"

hetklokhuis.nl

Aan de slag

Paragraaf 5.4

Lezen theorie

Maken: opdrachten GWP Online