Dorpsgidsenavond

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Dorpsgidsenavond

                                                                          "Bitterzoet Erfgoed" Groningen/Winsum

Wat weten jullie zelf al van het verleden van Winsum mbt slavernij?

VOC

- Verenigde Oost-Indische Compagnie 

- Opgericht in 1602 met als doel samen sterker te staan in oorlog en handel. 

- Als een schip verging droeg iedereen de lasten. 

- Bij de oprichting van de VOC werden Friesland en Groningen niet betrokken. 

Ze investeerden echter wel in andere 'kamers'. 

WIC

De West-Indische Compagnie 

- Opgericht in 1623. 

- De Friezen en de Groningers mochten alleen meedoen als ze voor 500.000 gulden deelnamen. - -  - Deze bestond uit vijf "Kamers". De grootste kamers waren Zeeland, Amsterdam en Stad en Ommelanden. 

- Een groep Groningers waren samen voor 1/9de deel eigenaar van de WIC. 

Slavernij-schepen

Op de schepen ondergingen de slaven zware lichamelijk straffen om angst te zaaien. 

Ondanks de kleine ruimtes waar de slaven moesten liggen, moesten ze wel genoeg lichaamsbeweging krijgen en eten om ze gezond te houden. 

Gemiddeld zaten er zo'n 360 slaven op een schip. De "handelswaar" was ook verzekerd. 

Bij zware storm werden slaven soms opzettelijk over boord gegooid om verzekeringsgeld op te strijken.

Uit hoeveel procent van het nationaal product bestond de slavenhandel?

1. 0,3%
2. 0,9%
3. 2,1%
4. 5%

Slaven en hun identiteit

Op de plantages raakten de slaven hun identiteit compleet kwijt. Er werd geprobeerd om ze Christen te maken. Er was geen mogelijkheid tot vluchten, behalve de moerassen in. 

De plantages werden vaak vernoemd naar de geboorteplek van de eigenaren. Zo bestond ook een plantage met de naam 'Groningen'.

Plantage Groningen in Suriname

Slavenopstand

De eerste grote slavenopstand was in 1795 o.l.v. van verzetstrijder Tula. 

In welk jaar is de slavernij officieel afgeschaft door Nederland?

1. 1843
2. 1853
3. 1863
4. 1873

Hoeveel vergoeding kreeg men in die tijd voor de gemiste arbeid?

1. De slaaf kreeg 300 gulden
2. De slaaf kreeg 5000 gulden
3. De plantage-eigenaar kreeg 300 gulden
4. De plantage-eigenaar kreeg 5000 gulden

Groningers en slavernij

Een aantal Groningers verdienden er een rijk belegde boterham mee. Ook bracht het werkgelegenheid voor ambachtslieden, zeelieden en ondernemers. Producten die op de schepen meekwamen werden door de Groningers verwerkt en verkocht zoals tabak maar ook kaneel, kruidnagel, suiker en nootmuskaat etc. 

Welke Groningers kennen jullie die met de VOC/WIC te maken hebben gehad?

WIC en Groningen

Het gebied aan de westkant, maar ook een aantal pakhuizen ten noorden van het centrum, werd intensief gebruikt door de WIC. 

Groningse schepen

De Groningse afdeling heeft minimaal 22 schepen laten bouwen of aangekocht, zoals de Groeningen, Stad en lande en de Omlandia. Deze werden onderhouden op de scheepswerf aan de Noorderhaven.  

Dorpsgidsennamen

Een paar bekende namen uit die tijd.........

Edzard Jacob Clant (1584-1648)

- Medeoprichter en directeur van de Amsterdamse kamer.                - Investeerde flink in de Groningse kamer.

- Was gedeputeerde van Groningen 

- Was eigenaar van de borg Nyenstein in Zandeweer. 

Jan Albert Sichterman (1692-1764)

- Was functionaris bij het VOC in Bengalen

(gebied in India)

- Kwam terug in 1745 met vrouw, kinderen,

zwarte bedienden, exotische dieren, 

veel porselein en schilderijen en liet groot

huis bouwen aan de Ossemarkt. 

- Het huis is later verkocht en opgedeeld

in 2 huizen 

- Zoon van Martinus de Graaff 

en Ghanese vrouw.

- Geadopteerd na overlijden van

vader door Jurriaan Lindenbergh

- Heeft zelf ook jaren in slaven

gehandeld en daarna 1e zwarte

Borgheer van Onstaborg.  

Ary de Graaff (1739-1788)

Kunnen nog genoemd worden/dia van gemaakt ; 

Thomas van Seeratt, 

Hendrik woortman, 

Star Lichtenvoort, 

Louis Alons, schilderij van Collenius met Elsbeth Schaij en slaaf

(Info over Ary stond op ontdekkingstocht door Groningen door Sannemeijeronderweg.nl)

PIeter Woortman (1700-1780)

- Eigenaar van een kruidenierswinkel.

- Toen deze failliet ging vertrokken met 

zijn zoon naar de goudkust. 

- Langst zittende gouverneur van de 

goudkust.

Hendrik Woortman (1740-1779)

- Zoon van Pieter Woortman

- Kwam met zijn twee dochters en 

Ghanese vrouw terug naar Groningen. 

- Nam ook een "bediende" mee.

- Gemolesteerd, omdat hij een "swarte"

knecht achterop de koets had en daarna overleden.

- Begraven in de Martini-kerk.

De rol van slaven

Bekende plekken in de provincie

Veenkoloniaal 

museum 

Veendam

Bekende plekken in de provincie

Borg

Welgelegen

Bekende plekken in de provincie

Paalgraf 

Adriaan

Clant

Bekende plekken in de provincie

Delfzijl

Bekende plekken in de provincie

Menkema-

borg te 

Uithuizen

Bekende plekken in de provincie

Borg

Verhildersum

Bekende plekken in de provincie

Borg Nienoord

te Leek

Onno Tamminga (1577-1652)

- 1 van de oprichters van de kamer Stad en

Lande van de WIC.

- Hij investeerde destijds 5.000 gulden.

- Tamminga noemde zichzelf hoveling van 

Ubbega, de Marne en het Halve Ambt.

- Ook in de 18e eeuw waren er Tamminga's 

bij de WIC betrokken (Nijenstein in Zandeweer)

Brakeborg

In 1803 komt deze door een erfenis in handen van Catharina Hermanna Laman, gehuwd met Anthony Ewoud Sichterman.

Nadat hun zoon Mello Sichterman overlijdt in 1856, moet de borg gesloopt worden volgens het testament. 

Obergumer kerk

Halverwege de 19de eeuw komt het collatierecht in handen van

Mello Sichterman. In 1911 werd dit recht afgekocht voor 11.000 gulden.

Wat zijn jullie eventueel nieuwe inzichten van vanavond?