8.2 Sociale kwestie (deel 2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Programma 

1. Terugblikvraag 
2. Uitleg (10 min.)
3. Vragen Maken (15 min.)  

Leg uit:
- Waarom deze prent bij het begrip 'sociale kwestie' past
- Welke slechte omstandigheden je terug ziet in de prent.
- Hoe de organisaties heetten waarin de arbeiders zich verenigden

Opkomst politiek stromingen: Liberalisme 

• Na de Restauratie (1815) leek alles weer terug te keren naar de oude situatie: overal koningen, weinig macht voor het volk
• De ideeën van de verlichting waren niet verdwenen: Vrijheid en gelijkheid
• Vooral rijke burgers (bv. Fabriekseigenaren) wilden meer macht: 

1. Vaak aanhanger van het Liberalisme: een stroming die zo min mogelijk bemoeienis wil van de overheid. (liberaal = liberty = vrijheid)
2. Wilden dus meestal geen regels om omstandigheden van de arbeiders te verbeteren 

Opkomst politiek stromingen: Socialisme 

• Door industrialisatie waren omstandigheden arbeiders slecht. 
• Vanuit de verlichting kwam een stroming op die een gelijkere behandeling wilde voor de arbeiders = Socialisme 
• Socialisten strijden voor betere wetten voor de arbeider.
• Krijgen hun zin met het: Kinderwetje van van Houten: 

1. Kinderen tot twaalf jaar mogen niet in de fabriek werken 
2. Kinderen tot twaalf jaar moeten verplicht naar school 

• Ook veel liberalen voor deze wet uit angst voor opstanden en slechte hygiëne 

Socialisme: Twee stromingen 

• Socialisme = Stroming die strijd voor meer gelijkheid in de samenleving voor o.a. arbeiders
• Socialisme is een emancipatiebeweging : Een beweging die strijd voor gelijke rechten van een bepaalde groep. 
• Socialisme bestaat uit twee stromingen: 

1. Sociaaldemocratie (bv. PvdA): Gelijkheid bereiken via de democratische weg. Wetten maken die de omstandigheden van mensen verbeteren 
2. Communisme: Gelijkheid bereiken via een revolutie en geweld. De rijke klasse (bourgeoisie) moet omvergeworpen worden door de werkende klasse (Proletariaat)  

Geef minstens drie voorbeelden van de slechte werk- en leefomstandigheden van arbeiders in de fabrieken.

Leg uit waarom het voor arbeiders zo moeilijk was om zich te verzetten tegen deze omstandigheden.

Wat was vrijwel de enige manier voor arbeiders om zich wel te verzetten tegen de omstandigheden in de fabrieken?

1. Door zich te verenigen in vakbonden
2. Door in opstand te komen
3. Door vragen te stellen aan de overheid
4. Door te staken.

In de samenleving ontstond een discussie over de problemen van de arbeiders en hoe deze moesten worden opgelost. Hoe noemen we deze discussie?

1. Emancipatie
2. Socialisme
3. Sociale kwestie
4. Urbanisatie

Waarom maakte niet alleen de arbeiders, maar ook de midden en hogere klassen van de samenleving zich zorgen over de leefomstandigheden van arbeiders?

Welke stromingen zetten zich in voor de emancipatie (gelijke behandeling) van arbeiders?

Politieke stroming die via parlement en democratie sociale ongelijkheid wil bestrijden en omstandigheden van arbeiders wil verbeteren. 

Sociale groep (arbeiders) die alleen in haar levensonderhoud kan voorzien door te werken voor de bovenklassen 

Politieke stroming geïnspireerd door Marx die door een revolutie de productiemiddelen in handen van de gehele samenleving wil krijgen 

De bovenklassen/welgestelde burgers: bijv. fabriekseigenaren. Zij profiteren van het werk van de arbeiders. 

Communisme 

Sociaaldemocraten 

Bourgeoisie 

Proletariaat 

Geef zo een overeenkomst en een verschil tussen het communisme en de sociaaldemocratie. Bedenk of er in Nederland politieke partijen bestaan die bij een van de twee aansluiten.

Leg het verband uit tussen de verlichting en de opkomst van de volgende politieke stromingen:
1. Liberalisme
2. Socialisme
3. Feminisme

Waarom is de opkomst van het socialisme en de gevolgen daarvan een voorbeeld van democratisering?

Leerdoelen 

1. Je kunt de levensomstandigheden van arbeiders beschrijven en verklaren 

2. Je begrijpt waarom de midden- en hogere klassen zich zorgen maakten over de sociale kwestie en je kunt uitleggen welke rol de overheid hierin ging spelen

3. Je weet welke groepen zich inzetten voor de emancipatie van arbeiders en hoe zij dit deden 

4. Je begrijpt de theorie van Marx en de je kunt uitleggen in welk opzicht sociaaldemocraten afwijken van zijn ideeën