Thema 9 Blok 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Thema 9 Blok 3

Armoede

Koning Willem 1 kwam in 1815 aan de macht. De armoede was toen groot door lage lonen en veel werkloosheid.

- Veel daklozen en bedelaars

- Baby’s werden te vondeling gelegd

- Mensen wonen in krotten of kelderwoningen zonder toilet en stromend water

De slechte oogsten maakten voedsel duur -> Mensen aten voedsel dat bedorven was.

Door slecht eten en drinkwater braken ziekten en epidemieën uit.

Om te voorkomen dat mensen water uit de grachten gingen gebruiken, werden deze dichtgegooid (wanneer ze niet belangrijk zijn voor de scheepsvaart).

LANDBOUWKOLONIËN

Johannes van den Bosch bedacht in 1818 een plan om de armoede tegen te gaan met landbouwkoloniën in Drenthe.

- Boerderijtjes bouwen voor arme stedelingen

- Zij werkten in het dorp op het land

- Scholen voor kinderen

- Winkels voor arbeiders

- Arme mensen opvoeden tot goede burgers -> Er waren strenge regels over de kerk en alcohol.

De verhuizing was niet altijd vrijwillig. Bedelaars moesten het gesticht in en vondelingen werden bij gezinnen in het dorp geplaatst.

BEVOLKINGSGROEI

De leefomstandigheden verbeterden in Nederland aan het eind van de 19e eeuw.

- Riolering en waterleiding -> minder ziekte

- Kunstmest en betere landbouwwerktuigen -> meer voedsel

- Stoomschepen brachten graan van Amerika naar Nederland -> goedkoper

- Einde honger

Ook hygiëne werd belangrijker, bijvoorbeeld bij artsen. Hierdoor minder epidemieën. Sterfte daalt en geboortecijfers groeien.

Nieuwe grondwet

- 1840 Koning Willem 2  had veel macht en kon beslissen over o.a. het geld, het leger en de kolonien.

- De burgers in het land waren het zat en kwamen in verzet. 
- Meer macht en vrijheid voor burgers.
- De overheid zou vooral voor orde en rust moeten zorgen. 
- De liberalen

- Op veel plekken in Europa braken opstanden uit.
- Koning Willem 2 wilde niet dat dit in Nederland zou gebeuren. 
- Grondwet opstellen door Johan Thorbecke een grondwet opstellen. 

De grondwet

- Hierin staat niet de koning, maar ministers verantwoordelijk zijn voor het maken van keuzes.
- Het parlement moet alle wetten eerst goedkeuren.
- De leden van dit parlement, de eerste en tweede kamer, worden gekozen door het volk.
- Eerst alleen rijke mannen. Later werd het kiesrecht uitgebreid.

- Het begin van de Nederlandse democratie.
- Artikel 1 -> alle mensen gelijk behandelen. 

Democratie: staat(svorm) die aan het hele volk invloed op de regering toekent: parlementaire democratie democratie waarin de regering verantwoording verschuldigd is aan een parlement van door het volk gekozen vertegenwoordigers.

Maatschappelijke stromingen

Liberalen: vrijheid en kiesrecht -> alleen rijke mannen (die belasting betalen) mogen stemmen.
Arme mensen kunnen niet lezen of schrijven en hebben dus geen verstand van politiek.

Socialisten: komen op voor de arbeiders. Zij willen een kleiner verschil tussen arm en rijk. 
Er moeten wetten komen die er voor zorgen dat arbeiders niet worden uitgebuit. 

Mensen die dezelfde mening hebben werken samen -> oprichting politieke partijen

Arbeidsomstandigheden

Sociale kwestie: De tweede kamer spreekt vaak over de slechte leef- werkomstandigheden van de arbeiders.

Er komen sociale wetten:
- Kinderwetje van Houten (1874) -> kinderen jonger dan 12 mogen niet in de fabriek werken.
- Weinig controle -> ging niet overal goed. Pottemennekesziekte

Later meer wetten. Nu de Arbowet -> ongevallen en ziekte voorkomen.
In de bouw bijv: Helm op

Woningwet

Door de industrialisatie vertrekken mensen naar de stad.
Urbanisatie: steden groeien

Steden raken overbevolkt.

Kennis over hygiëne werd groter, maar het lukte nog niet altijd om de kennis toe te passen. 
-> Cholera-epidemie in 1866 in Amsterdam -> slachtoffers niet alleen arme mensen

In 1901 kwam een woningwet. 
- Kelderwoningen verboden -> later uitgebreid

Eerst vanaf 10.10 --> woonomstandigheden arbeiders

Daarna vanaf 04.00 --> kinderwetje van Van Houten