3.1 De Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

3.1 De Verlichting

Standensamenleving

In Frankrijk is men verdeeld in drie standen

1. De geestelijkheid
2. De adel
3. De derde stand

De eerste en tweede stand staan boven de derde stand (de bourgeoisie)

• Zij hebben privileges, ze betalen minder belasting
• Ook konden ze belasting heffen op normale mensen (de derde stand)
• Ook moesten boeren betalen om bijv. de molen van een heer te gebruiken
  

De Verlichting

Humanisme/Renaissance > Wetenschappelijke Revolutie > Verlichting

• Tijdens de Wetenschappelijke Revolutie ontstaat het idee dat:
   Alles te verklaren is dmv. verstand en rede (rationeel/ logisch denken)
  
  
• Men raakt geïnspireerd door o.a. Newton die zwaartekracht aantoont dmv. formules
  
  
• De verlichtingsdenkers zoeken formules die de samenleving een betere plek moeten maken
  
  
• Ook wordt er niet meer blind geloofd in wat de kerk te zeggen heeft
   Én zijn de verlichtingsfilosofen voor religieuze tolerantie

Nieuwe ideeën over goed bestuur

"Formules" die de samenleving een betere plek moeten maken... Hoezo?

• Standensamenleving/ slavernij
   mensen zijn van nature gelijk, de standen zijn dus oneerlijk, en slavernij is onchristenlijk
  
• Absolutisme:
   Mensen willen een staat waarbij iedereen gelijk is én dezelfde wetten gelden voor iedereen, dus ook voor de koning
• (religieuze) tolerantie (verdraagzaamheid), verlichte denkers vonden dat iedereen mocht geloven wat hij wilde
  

Jean-Jacques Rousseau

Rousseau was vóór democratie

• Natuurrechten
• Hij vond dat niet de koning absolute macht moest hebben
• Máár het volk!
   -wie bedoeld hij met het volk?
  

Charles de Montesquieu

Trias politica (driemachtenleer)

Oftewel: scheiding der machten

• Niet één persoon moet alle macht hebben. Hoe dan wel?
  

1. Vergadering van vertegenwoordigers van het volk (wetgevende macht)
   
2. Regering: wetten uitvoeren
   (uitvoerende macht)
   
3. Rechters: wetten controleren
   (rechtsprekende macht)

• Dit moet machtmisbruik voorkomen
  

Absolute vorsten waren niet blij met de verlichting

• Boeken met kritiek op bestuur en kerk worden verboden (censuur)
  
• Verspreiding van ideeën stopte niet
• In salons werden ideeën verspreid
   -Hier kwamen rijken burgers en geleerden samen
• Door de boekdrukkunst konden ideeën zich snel verspreidden
• Hierdoor ontstond het publieke debat
  Mensen in de samenleving praten mee over ideeën en problemen
  

Voorbeeld van een salon

Revolutie in Noord-Amerika

• Verlichte denkers kregen aandacht in kolonies
• Hoge belastingen
• Amerikaanse revolutie
• Oorlog 1776: onafhankelijkheidsverklaring 
• Verendigde Staten van Amerika
• Federatie: Samenwerking van staten met elk eigen bestuur met hoofd president
• Trias politica en grondwet ingevoerd