Stijlfiguren H3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Waar denken jullie aan bij stijlfiguren?

Welke behandelen wij deze les?

- Vergelijking

- Metafoor

- Personificatie

- Metonymia

Vergelijking

Een vergelijking is een vorm van beeldspraak.

Dat betekent dat je iets beschrijft (het object) door het te vergelijken met iets anders (het beeld). 

De meest bekende vergelijkingen zijn de vaste vergelijkingen:

zo.... als een ....

Vergelijking: zo ..... 

Vergelijking: zo ..... 

Metafoor

Een vergelijking zonder verbindingswoord en zonder object

Voorbeeld:

• Als student woonde ik in een zwijnenstal.

Spreekwoorden en uitdrukkingen zijn ook vaak metaforen

Voorbeeld:

• Daar komt de aap uit mouw.

Metafoor of vergelijking?

1. Mijn nichtje is echt een blij ei!
2. Valt die dictator vandaag uit?
3. Wat een varkenshok!
4. Jij bent net een kameleon.
5. Ik krijg een punthoofd van jouw gedrag.
6. Dat slaat als een tang op een varken.
7. Is dat heilige boontje ook nagebleven?

Metafoor of vergelijking?

1. Mijn nichtje is echt een blij ei!
2. Valt die dictator vandaag uit?
3. Wat een varkenshok!
4. Jij bent net een kameleon.
5. Ik krijg een punthoofd van jouw gedrag.
6. Dat slaat als een tang op een varken.
7. Is dat heilige boontje ook nagebleven?

1. Vergelijking
   
2. Metafoor
   
3. Metafoor
   
4. Vergelijking
   
5. Metafoor
6. Vergelijking
   
7. Metafoor
   

Personificatie

Bij een personificatie geef je een voorwerp dat eigenlijk niet leeft, menselijke eigenschappen. 

De toekomst lacht me tegemoet -> de toekomst kan niet lachen, dus personificatie

Het schip danst op de golven -> een schip kan niet dansen, dus personificatie

Bij een vergelijking heb je....

1. een object (de werkelijkheid) en een subject (beeld)
2. alleen maar een beeld
3. een kenmerk van een persoon op een levenloos ding
4. alleen maar een object

Wat is een metafoor?

1. Er worden twee zaken genoemd
2. Een voorwerp krijgt een menselijke eigenschap
3. Alleen het beeld wordt genoemd, je moet het object zelf bedenken
4. Een ander woord voor beeldspraak

Bij een metafoor heb je....

1. Alleen maar een beeld
2. Een beeld en de werkelijkheid
3. altijd het woordje ALS

Wat is een personificatie?

1. object wordt vervangen door een beeld
2. beeld en object wordt met elkaar vergeleken
3. een levenloos ding een menselijke eigenschap geven

Vergelijking, metafoor of personificatie?

Hij gedraagt zich als een klein kind.

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie

Vergelijking, metafoor of personificatie?

De hekkensluiter in de eredivisie zal sowieso degraderen.

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie

Vergelijking, metafoor of personificatie?

Mijn fietslampje weigerde dienst.

1. Metafoor
2. Personificatie
3. Vergelijking

Metonymia

• Metonymia: verband tussen object en beeld

deel-geheel	Neem maar een bloemetje mee.
geheel-deel	Nederland won van Italië .
maker of merk-product	Pak jij mijn Nikes uit de kast? We hebben een Picasso aan de muur hangen.
eigenschap-persoon	Wat een lachebek !
materiaal-voorwerp	Hij trapte het leer tussen de doelpalen.
voorwerp-inhoud	Geef mij nog een glaasje .

Aan de slag!

Opdracht 1

Pleonasme

Komt van het Griekse woord 'pleonasmos', betekent: overvloed.

Bij een pleonasme is er sprake van twee verschillende woordsoorten, waarbij het ene woord iets uitdrukt wat al in het andere woord gezegd wordt. 

Witte sneeuw, rood bloed, ronde bal, omlaag vallen

Tautologie

Bij tautologie wordt hetzelfde nog eens gezegd met andere woorden. 

Deze woorden moeten tot dezelfde woordsoort behoren 

Een tautologie werkt versterkend. 

Een voorbeeld van tautologie is: mijn ouders blijven voor eeuwig en altijd bij elkaar.

pleonasme

tautologie

Hij speelde met de ronde bal.

Ze hield voor eeuwig en altijd van hem.

Er viel rood bloed naar beneden.

Hyperbool

•  bij een hyperbool-> de werkelijkheid wordt overdreven
•  hyperbool heeft humoristisch effect
•  hyperbolen zijn vaak uitdrukkingen

Ik sta hier al een eeuw te wachten.

Je wordt doodgegooid met informatie. 

Welke van de onderstaande stijlfiguren is een hyperbool?

1. 'nat water'
2. 'brullende motor'
3. 'vlug sjokken'
4. 'eeuwen op iemand wachten'

Welk van deze heeft een hyperbool?

1. Wat kun je doen met die ene paar tellen dat een mensenleven duurt?
2. Ik verveel me dood.
3. Je kamer is net een varkensstal.
4. Die directeur heeft wel een leuk salarisje.

Eufemisme

Je gebruikt een eufemisme (ui - fe - mis - me) als je iets wilt verzachten. 

Bijvoorbeeld: 

Mijn opa is overleden. (Opa is dood)               

Ik zit tussen twee banen in.  (Ik ben werkloos) 

Litotes

Bij een litotes (li - to - tès) zeg je iets door het tegenovergestelde ervan te ontkennen.

Bijvoorbeeld:

Zo, die is niet lelijk!

Dat lijkt me geen gemakkelijke taak. 

Understatement

Bij een understatement (Engels uitgesproken) zwak je iets opzettelijk heel erg af. Het is eerder versterkend of ironisch bedoeld, dus anders dan een eufemisme. 

Bijvoorbeeld:

Einstein wist wel het een en ander van natuurkunde. 

Elon Musk heeft wel een aardig zakcentje verdiend met zijn Tesla's. 

Waarvan zie je hier een voorbeeld?

Hij huilde een zwembad vol tranen.

1. eufemisme
2. litotes
3. understatement
4. hyperbool

Waarvan zie je hier een voorbeeld?

Mijn hondje is gisteren ingeslapen.

1. eufemisme
2. litotes
3. understatement
4. hyperbool

Waarvan zie je hier een voorbeeld?

Dat lijkt me geen gek idee.

1. eufemisme
2. litotes
3. understatement
4. hyperbool

Waarvan zie je hier een voorbeeld?

Het duurde tien jaar voordat je me eindelijk eens terugbelde.

1. eufemisme
2. litotes
3. understatement
4. hyperbool

Welke beeldspraak of stijlfiguur zie je in deze reclameslogan?

1. metafoor
2. hyperbool
3. retorische vraag
4. litotes

Welke stijlfiguur is dit: De toekomst lacht me tegemoet.

1. climax
2. personificatie

Deze stijlfiguur gebruik je om minder hard over te komen.

Deze stijlfiguur gebruik je om iets af te zwakken.

Deze stijlfiguur gebruik je als je overdrijft.

Hyberbool

Understatement

Eufemisme