Les 2. Joodse Tradities en Stromingen: Van Orthodox tot Liberaal
1 / 17
Lesduur is: 45 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Let op! Bij deze les heeft een bijlage.
In deze les gaan de leerlingen ontdekken dat er verschillende stromingen binnen het Jodendom bestaan, die ieder op hun eigen manier de Joodse tradities en waarden beleven. De les behandelt de vier belangrijkste stromingen: het Orthodox Jodendom, het Liberaal Jodendom, het Conservatief Jodendom en het Chassidisch Jodendom.
Het doel van deze les is om de leerlingen bewust te maken van de diversiteit binnen het Joodse geloof en hen te laten zien hoe deze stromingen invloed hebben op het dagelijks leven van Joden, bijvoorbeeld in hun kleding, gewoonten en manier van bidden. Door middel van voorbeelden, afbeeldingen en gesprekken leren de leerlingen hoe de stromingen zich van elkaar onderscheiden en wat de gemeenschappelijke basis van het Jodendom is.
Aan het eind van deze les is een opdracht die je kunt terug vinden in de bijlage.
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat voor kleding draag jij meestal en waarom?
Slide 3 - Open vraag
Kleding is niet alleen een manier om onszelf te beschermen tegen het weer of om comfortabel te zijn, het is ook een manier om onze identiteit uit te drukken. Voor veel mensen wereldwijd speelt kleding een belangrijke rol in hoe zij hun culturele of religieuze identiteit tonen. Deze les richt zich op het begrijpen van de rol van kleding in religie en cultuur, en hoe het een visuele representatie is van persoonlijke overtuigingen en achtergrond.
Kleding speelt vaak een symbolische rol in verschillende religies en culturen. Het helpt mensen zich te onderscheiden als onderdeel van een bepaalde gemeenschap, het is een manier om te laten zien dat men deel uitmaakt van iets groter dan zichzelf. Dit geldt voor:
Religieuze symbolen: Denk aan een kruis voor christenen, een kippa voor joden, een hijab voor moslims, of een sari voor hindoes. Deze symbolen geven vaak aan dat iemand zich identificeert met een bepaald geloof of een religieus pad volgt.
Verplichte kledingstukken: Sommige religies schrijven specifieke kleding voor. Bijvoorbeeld, in het orthodoxe jodendom wordt van mannen verwacht dat ze een kippa dragen, terwijl vrouwen vaak bescheiden kleding dragen. In de islam worden vrouwen vaak aangemoedigd om een hijab of andere bescheiden kleding te dragen.
Kleding als Identiteit
Groepsidentiteit: Kleding helpt mensen om zich te verbinden met anderen in hun gemeenschap. Dit kan religieus, cultureel of sociaal zijn. Bijvoorbeeld, jongeren dragen vaak mode die hen verbindt met hun leeftijdsgroep, terwijl ouderen misschien conservatievere kleding dragen die past bij hun achtergrond.
Persoonlijke overtuigingen: Kleding kan ook iemands persoonlijke overtuigingen weerspiegelen. Iemand kan bijvoorbeeld een bepaald type kleding dragen om zijn of haar religieuze overtuigingen uit te dragen, zoals een christen die een kruis draagt, of een boeddhist die een eenvoudiger levensstijl volgt door het dragen van eenvoudige, neutrale kleding.
Kun jij herkennen wie bij welke godsdienst hoort?
Hindoeïsme
Boeddhisme
Jodendom
Christendom
Islam
Slide 4 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Wat is Orthodox Jodendom?
Het Orthodoxe Jodendom is een stroming binnen het Jodendom die zich strikt houdt aan de Halacha, de religieuze wet die alle aspecten van het leven regelt. Orthodoxe Joden geloven dat de Torah, het heilige boek van de Joden, letterlijk de woorden van God zijn en dat deze woorden altijd gevolgd moeten worden. De regels in de Torah zijn niet verouderd of veranderd, maar blijven voor altijd van toepassing. Dit betekent dat Orthodoxe Joden het bijvoorbeeld belangrijk vinden om op zaterdag (Shabbat) geen werk te doen, bepaalde voedingsregels (kosher) strikt na te leven, en hun dagelijks leven in overeenstemming met de wet te brengen.
Wat zegt de Halacha?
Religieuze verplichtingen: De Halacha schrijft voor dat Joden bepaalde rituelen uitvoeren, zoals gebeden op specifieke tijden van de dag, het eten van kosher voedsel, en het volgen van strikte regels met betrekking tot gezinsleven en sociale interacties.
Geloof en gebed: Orthodoxe Joden houden vast aan het gebed in de synagoge en geloven dat God altijd aanwezig is, dus alles wat ze doen moet in dienst staan van hun relatie met God.
Sjabbat en feestdagen: De Halacha legt gedetailleerde regels op over de manier waarop je Sjabbat (de heilige rustdag) en de andere Joodse feestdagen viert, van wat je eet tot hoe je je gedraagt.
Kleding in het Orthodoxe Jodendom
Kleding is een belangrijk onderdeel van de Joodse identiteit, vooral binnen het Orthodoxe Jodendom. De manier waarop men zich kleedt, reflecteert niet alleen de persoonlijke religiositeit, maar ook respect voor de Joodse wetten en tradities.
Mannen:
Orthodoxe mannen dragen vaak een zwart pak en een hoed (meestal een zwarte hoed of een sjerp) om hun religieuze toewijding te tonen. De kippa, een klein, rond hoofddeksel, wordt altijd gedragen door Joodse mannen om aan te geven dat ze God boven zich erkennen.
Tzitzit (franje aan de zijkanten van de kleding) wordt vaak gedragen onder het kledingstuk als symbool van de Joodse wet.
Vrouwen:
Orthodoxe vrouwen dragen vaak bescheiden kleding die hun lichaam bedekt, in overeenstemming met de principes van de modestie (tzeniut). Dit kan variëren van lange rokken en mouwen tot het dragen van een hoofddoek of perruque (pruik) om het haar te bedekken.
In veel gevallen is het bedekken van het haar een belangrijk aspect van hun religieuze overtuigingen, omdat het gezien wordt als een manier om bescheidenheid uit te dragen. Het idee is dat vrouwen hun schoonheid in de privésfeer behouden en niet openbaar tonen.
Wonen in Orthodoxe Gemeenschappen
Orthodoxe Joden wonen vaak in hechte gemeenschappen die sterk gericht zijn op het handhaven van religieuze normen en waarden. Dit zorgt ervoor dat ze hun dagelijks leven in overeenstemming kunnen brengen met hun religieuze overtuigingen.
Gemeenschappen en Wijken:
Orthodoxe Joden leven vaak in Joodse gemeenschappen die specifieke buurten of wijken vormen, bijvoorbeeld in delen van New York (Brooklyn) of Jeruzalem (Mea Shearim).
In deze wijken zijn de normen en waarden die het dagelijks leven van Orthodoxe Joden bepalen, zoals het naleven van de Sjabbat, het eten van kosjer voedsel en de strikte naleving van de Halacha, vaak zeer zichtbaar en belangrijk.
Zorg voor een religieuze omgeving:
Deze gemeenschappen bestaan vaak uit mensen die dezelfde religieuze overtuigingen delen, wat het gemakkelijker maakt om de regels van het geloof te volgen.
In deze wijken zijn er vaak synagogen, kosjer winkels en onderwijsinstellingen voor Joodse kinderen, die de religieuze normen van de gemeenschap ondersteunen.
Wat dragen Orthodoxe Joodse mannen vaak om hun geloof te laten zien?
A
Een felgekleurde jas
B
Een grijs driedelig pak
C
Een zwart pak en een hoed
D
Een T-shirt met een religieus symbool
Slide 6 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Waarom bedekken orthodoxe Joodse vrouwen vaak hun haar?
A
Omdat ze het koud hebben
B
Omdat dit de mode is
C
Omdat ze geen zin hebben om hun haar te wassen
D
Het hoort bij hun geloof
Slide 7 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Chassidische Joden
Chassidische Joden zijn een groep binnen het Orthodoxe Jodendom die zich onderscheidt door hun focus op spiritualiteit, vreugde in het geloof, en een sterke gemeenschap.
Het Chassidisme begon in de 18e eeuw in Oost-Europa en speelt vandaag de dag nog steeds een belangrijke rol in het Joodse leven, vooral in hechte gemeenschappen.
Kenmerken van Chassidische Joden
1. Oorsprong
Het Chassidisme werd gesticht door Rabbi Israel Baal Shem Tov in Oost-Europa, vooral in Polen en Oekraïne.
Het ontstond als een beweging die meer nadruk legde op persoonlijke spiritualiteit en vreugde, in tegenstelling tot alleen het strikt naleven van wetten.
2. Geloof en Praktijk
Spiritueel Leven: Chassidische Joden leggen de nadruk op een persoonlijke band met God, vreugde in het gebed, zang, dans, en meditatie.
Mystiek: Ze hechten veel waarde aan de mystieke leer van de Kabbala.
Leiderschap: Elke Chassidische gemeenschap heeft een Rebbe (spirituele leider) die wordt beschouwd als een gids en mentor.
3. Kleding
Mannen:
Draag vaak zwarte kleding, zoals een lange jas (bekishe) en een hoed of bontmuts (shtreimel).
Veel mannen laten peot groeien, de kenmerkende lange krullen aan de zijkant van hun hoofd, zoals voorgeschreven in de Torah.
Vrouwen:
Dragen bescheiden kleding zoals lange rokken en hooggesloten blouses.
Getrouwde vrouwen bedekken hun haar met een pruik (sheitel), sjaal of hoed.
4. Gemeenschap
Chassidische Joden leven vaak in gesloten gemeenschappen waar ze samen bidden, leren en vieren.
Voorbeelden van grote gemeenschappen zijn te vinden in New York (bijvoorbeeld Williamsburg of Crown Heights), Jeruzalem, en delen van Europa.
Waar Leven Chassidische Joden?
Ze wonen in wijken of steden waar veel Joden samenleven, zoals Brooklyn (New York), Montreal, Antwerpen, en Israël.
Binnen deze gemeenschappen spelen synagogen, scholen, en religieuze leiders een centrale rol.
Wat is belangrijk voor Chassidische Joden?
A
De regels volgen van het geloof
B
Een mix van oude traditie en moderne ideeën
C
Alleen geloven op feestdagen
D
Blij zijn en God leren kennen
Slide 9 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Waaraan kun je mannen in deze stroming aan herkennen?
A
Aan lange krullen aan de zijkant van hun hoofd
B
Aan hun moderne klederen
C
Aan hun auto
D
Aan hun taalgebruik
Slide 10 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Liberaal Jodendom
In het Liberaal Jodendom ligt de nadruk op flexibiliteit en persoonlijke interpretatie van de Joodse wet. In tegenstelling tot het Orthodoxe Jodendom, waar strikte regels gelden over kleding en gedrag, hebben liberaal Joden meer vrijheid in hoe ze hun geloof naleven. Dit is ook terug te zien in de manier waarop zij zich kleden en waar ze wonen. In deze sectie van de les richten we ons op de kledingkeuzes binnen het Liberaal Jodendom, met de nadruk op de verschillen in kleding ten opzichte van andere Joodse stromingen, en hoe wonen in grotere, gemengde gemeenschappen een rol speelt in hun dagelijks leven.
Kleding in het Liberaal Jodendom
Binnen het Liberaal Jodendom is er meer vrijheid als het gaat om kledingkeuzes, omdat er minder strikte voorschriften zijn dan in het Orthodoxe Jodendom. Dit weerspiegelt de flexibiliteit van deze stroming, waar persoonlijke keuzes en moderne invloeden een grotere rol spelen in het dagelijks leven. De kledingkeuze is minder gericht op bescheidenheid en religieuze regels, en meer op het persoonlijke comfort.
Mannen:
Kippa: Veel mannen die deel uitmaken van de liberaal Joodse gemeenschap dragen nog steeds een kippa, maar het dragen van een formeel pak is minder gebruikelijk dan bij Orthodoxe Joden. In plaats van een zwart pak, kunnen mannen in een liberaal Joodse gemeenschap bijvoorbeeld casual kleding dragen, zoals een jeans en t-shirt, of een nette overhemd.
Modernere kleding: De kledingstijl van liberaal Joodse mannen is vaak moderner en past zich aan aan de omgeving en de persoonlijke voorkeuren van de drager.
Vrouwen:
Vrijere kleding: Vrouwen in het Liberaal Jodendom dragen vaak moderne, gemakkelijke kleding die niet per se als ‘bescheiden’ wordt beschouwd. In veel gevallen dragen vrouwen geen hoofddeksels (zoals pruiken of hoeden) om hun haar te bedekken, wat wel gebruikelijk is in het Orthodoxe Jodendom.
Bescheidenheid: Hoewel er minder nadruk wordt gelegd op kleding die het lichaam bedekt, is het belangrijk te begrijpen dat de keuze van kleding binnen het Liberaal Jodendom meestal nog steeds respectsvol en gepast is, maar met meer vrijheid voor het individu.
Geen strikte regels: Er zijn geen harde regels voor hoe vrouwen zich moeten kleden, en ze hebben de vrijheid om zowel formele als informele kleding te dragen, afhankelijk van de gelegenheid.
Wonen in Liberaal Joodse Gemeenschappen
Liberaal Joden wonen in verschillende delen van de wereld, vaak in grotere steden die multicultureel zijn, waar mensen uit verschillende religies en culturen samenleven. Dit heeft invloed op hun levensstijl en het dagelijkse ritme. Er is minder behoefte om in gesloten gemeenschappen te wonen, zoals dat vaak wel het geval is bij Orthodoxe Joden.
Stedelijke omgevingen: Veel liberaal Joden wonen in stedelijke gebieden zoals Amsterdam, Londen, New York, en Los Angeles. Deze steden bieden meer mogelijkheden voor interactie met mensen van verschillende achtergronden en het naleven van een minder gescheiden levensstijl.
Openheid naar andere culturen: Liberaal Joden zijn vaak meer geïntegreerd in de bredere samenleving en nemen deel aan gemeenschappen die niet strikt religieus zijn. Dit maakt het mogelijk voor hen om een balans te vinden tussen hun Joodse identiteit en de bredere culturele context waarin ze leven.
Flexibiliteit in het dagelijks leven: In tegenstelling tot het Orthodoxe Jodendom, waarbij het naleven van religieuze regels sterk invloed heeft op de dagelijkse routine (bijvoorbeeld door het wonen in Joodse gemeenschappen), hebben liberaal Joden meer vrijheid in hun woonkeuzes. Ze wonen overal, en hoewel ze nog steeds betrokken zijn bij de Joodse gemeenschap, hoeven ze niet in een strikt Joodse buurt of wijk te wonen om hun geloof te leven.
Wat is het verschil in kleding tussen Liberale en Orthodoxe Joodse mannen?
A
Liberale mannen dragen altijd serieuze kleding, Orthodoxe mannen normale kleding
B
Liberale mannen dragen geen Keppel, Orthodoxe mannen wel
C
Beide stromingen dragen altijd zwarte pakken
D
Liberale mannen dragen een Keppel, maar kunnen meer casual kleden dan Orthodoxe mannen
Slide 12 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Welke van de volgende kenmerken is typisch voor het wonen van Liberaal Joden?
A
Ze wonen voornamelijk in landelijke gebieden om zich af te scheiden van andere religies
B
Ze wonen vaak in grotere, multiculturele steden en zijn geïntegreerd in de bredere samenleving
C
Ze wonen voornamelijk in Israël, om dicht bij de heilige plaatsen te zijn
D
Ze wonen in gesloten Joodse gemeenschappen waar alleen andere Joden wonen
Slide 13 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 14 - Tekstslide
Conservatief Jodendom
Conservatief Jodendom is een stroming binnen het Jodendom die een middenweg zoekt tussen het strikte Orthodoxe Jodendom en het meer flexibele Liberaal/Reform Jodendom. Het probeert traditie te bewaren, maar staat ook open voor veranderingen die passen bij de moderne tijd. Het is ontstaan als tegenreactie van het liberale Jodendom.
Kernprincipes
Traditie en Moderniteit:
De Torah en de Joodse wet (Halacha) zijn belangrijk, maar worden geïnterpreteerd op een manier die past bij de huidige tijd.
Conservatieve Joden geloven dat religie zich kan aanpassen, zolang de kernwaarden behouden blijven.
Gemeenschap:
Er is veel nadruk op gezamenlijke gebeden en deelname aan de Joodse gemeenschap.
In de synagoge worden diensten vaak in het Hebreeuws gehouden, maar met uitleg of gebeden in de lokale taal.
Gelijke Rollen:
Veel conservatieve gemeenschappen geven vrouwen gelijke religieuze rechten, zoals de mogelijkheid om te lezen uit de Torah of rabbijn te worden.
Wetenschap en Geloof:
Conservatief Jodendom ziet geen conflict tussen wetenschap en religie. Het is open voor moderne kennis en ontwikkelingen.
Kleding en Praktijken
Kleding:
Geen strikte kledingvoorschriften zoals in het Orthodoxe Jodendom. Mensen kleden zich vaak modern, maar respectvol.
Mannen en vrouwen kunnen kiezen om een kippa of tallit (gebedsmantel) te dragen tijdens het bidden.
Spijswetten (Kasjroet):
Veel conservatieve Joden volgen de kasjroet (kosjere eetregels), maar er zijn ook conservatieven die hierin flexibeler zijn.
Sabbat:
De Sabbat wordt gevierd, maar niet altijd zo strikt als in Orthodoxe gemeenschappen. Sommige conservatieve Joden maken bijvoorbeeld gebruik van elektriciteit of reizen op Sabbat.
Waar Vind Je Conservatieve Joden?
Oorsprong:
Conservatief Jodendom ontstond in de 19e eeuw in Duitsland en groeide vooral in de Verenigde Staten.
Hedendaagse Gemeenschappen:
Ze zijn te vinden in landen zoals de VS, Canada, Israël, en Europa. In Israël wordt het vaak Masorti Jodendom genoemd.
Wat hoort bij Conservatief Jodendom?
A
Ze leven precies zo als de Joden deden in het jaar 0
B
Ze zoeken een balans tussen traditie en de moderne samenleving
C
Ze houden zich niet meer aan de Joodse wetten
D
Ze bidden en lezen alleen in hun eigen taal
Slide 15 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Wat is het verschil tussen conservatief en orthodox Jodendom?
A
Conservatieve Joden hebben geen smartphones
B
Conservatieve Joden bidden nooit
C
Conservatieve Joden gaan soepeler om met de Joodse wet
D
Orthodoxe Joden vieren geen feestdagen
Slide 16 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Tekstslide
Digitale Profielkaart:
De digitale profielkaart is een zelfstandig werkopdracht waarin leerlingen één stroming binnen het Jodendom kiezen om deze verder te onderzoeken. Elke leerling kiest een stroming (Orthodox, Liberaal, Conservatief, Chassidisch) en verzamelt daarover informatie, die ze vervolgens in hun profielkaart invullen. De profielkaart bevat verschillende secties zoals:
- Naam van de stroming
- Geloof en overtuigingen
- Kenmerken van de kleding
- Gewoonten en rituelen
- Locaties waar deze stroming voorkomt
- Wat maakt deze stroming uniek?
De leerlingen vullen deze secties in met behulp van de informatie die ze tijdens de les leren, aangevuld met eigen woorden. Dit helpt hen niet alleen om de stroming te begrijpen, maar ook om belangrijke elementen van Joodse identiteit, cultuur en geloof te herkennen en te reflecteren.
Beoordeling:
De beoordeling van de profielkaart gebeurt aan de hand van de bijgevoegde rubric, die aangeeft hoe goed de leerling de opdracht heeft uitgevoerd en hoe gedetailleerd en correct de informatie is. Het doel is om te zorgen dat leerlingen niet alleen de feiten leren, maar ook in hun eigen woorden begrijpen wat ze geleerd hebben.
Aanbevelingen voor de docent:
Toezicht en Begeleiding: Zorg ervoor dat de leerlingen begrijpen wat ze moeten invullen en geef extra uitleg waar nodig.
Feedback: Geef duidelijke feedback op de profielkaarten, vooral op het gebruik van eigen woorden, de detaillering van de informatie en de reflectie op de stroming.
Reflectie: Moedig de leerlingen aan om niet alleen feitelijke informatie op te sommen, maar ook na te denken over wat ze geleerd hebben over de stroming die ze gekozen hebben.
