2.8 Erfelijkheidsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

programma week 46.1

1. Terugblik
2. Bs 2.8 Erfelijkheid
   
3. Zelfstandig werken 
   
4. Afsluiting

Terugblik - inloggen in LessonUp
huiswerk was: Afmaken bs 2.5 en Leren bs 2.5

Planning?

• Terugblik 2.6 en 2.10 
• BS 2.8 Erfelijkheidsonderzoek
• Maken basisstof 2.8 (huiswerk)
• Afsluiting

Met een ochtendtemperatuurcurve kan een vrouw het moment bepalen waarop ze de grootste kans heeft om zwanger te worden.

Welk verband tussen lichaamstemperatuur en vruchtbaarheid laat de afbeelding zien? Leg je antwoord uit.

Onderzoek door het  Centraal Bureau van Statistiek (CBS)  in 2003 en 2013  naar het gebruik van voorbehoedsmiddelen. 

Zal naar verwachting het aantal mensen dat een soa heeft opgelopen in 2013 groter, kleiner of gelijk zijn ten opzichte van 2003?

Onderzoek door het Centraal Bureau van Statistiek (CBS) in 2003 en 2013 naar het gebruik van voorbehoedsmiddelen. 

Van welke SOA's kun je onvruchtbaar worden?

1. Syfilis & Gonorroe
2. Chlamydia & Syfilis
3. Gonorroe & Chlamydia
4. Chlamydia & Herpes genitalis

Van antibiotica gaan alle SOA's weg

1. Goed
2. Fout

HIV is een...

1. Bacterie
2. Virus
3. Parasiet
4. Schimmel

2.8 Erfelijkheidsonderzoek

Leerdoelen

2.8.1 Je kunt situaties noemen waarin het verstandig is genetisch advies in te winnen.

2.8.2 Je kunt methoden van prenataal onderzoek beschrijven.

De meeste kinderen worden gezond geboren. Helaas zijn er ook kinderen met een aangeboren ziekte of aangeboren afwijking. Sommige daarvan zijn erfelijk.

Advies inwinnen - Wanneer doe je dat?

RISICOGROEPEN:

• Als er een ernstige erfelijke ziekte in de familie voorkomt
  
• Als een vrouw bv. al meerdere keren een miskraam heeft gehad
• Als een man of vrouw heeft blootgestaan aan een hoge dosis radioactieve straling
  

Sommige mensen zijn zelf niet ziek, maar kunnen wel een ziekte doorgeven. Dat komt doordat zij op hun chromosomen de erfelijke informatie hebben voor een ziekte. 

Voor sommige ziekten heb je twee chromosomen met dezelfde informatie nodig om ziek te worden. 

Heb je de informatie voor de ziekte slechts op één chromosoom maar ben je zelf niet ziek, dan ben je drager van die erfelijke ziekte. 

DRAGER

Vraag:

Welke baby('s) zijn drager?

Welke baby('s) hebben de ziekte?

Welke baby('s) bezitten zijn geen drager en hebben de ziekte niet? 

DRAGER

   1      2     3     4

Prenataal onderzoek

Onderzoek vóór de geboorte

Tijdens de zwangerschap wordt het ongeboren kind onderzocht op een ziekte of afwijking:

• Echoscopie 
• Nipt
• Vlokkentest 
• Vruchtwaterpunctie

Echoscopie

Echoscopie

Door middel van geluidsgolven wordt het embryo zichtbaar gemaakt op het scherm.

Alleen abnormale vormen

kunnen worden gesignaleerd.

Nipt

Niet -Invasieve Prenatale Test

Een klein beetje bloed van de baby komt in het bloed van de moeder. Dit wordt onderzocht op afwijkingen. D.m.v. dna onderzoek.

Van de moeder wordt bloed afgenomen en onderzocht.

sydroom van down

Vlokkentest

Via de vagina wordt er weefsel uit de placenta gehaald en getest op afwijkingen in het dna.

• taaislijmvliesziekte
• geslachtsbepaling

Vruchtwaterpunctie

Er wordt vruchtwater met cellen van het kind uit de baarmoeder gehaald.

De chromosomen van deze cellen worden onderzocht op afwijkingen van het DNA. 

Niet zonder risico

Risico

De vlokkentest en vruchtwaterpunctie zijn niet zonder gevaar, worden alleen uitgevoerd als:

• uit de NIPT blijkt dat er een verhoogde kans is op een erfelijke ziekte
• een vrouw al enkele malen een miskraam heeft gehad
• er een erfelijke ziekte in de familie voorkomt

wat	Lezen en maken basisstof 2.8
Hoe	lees de tekst van basisstof 2.8
Hulp	1) boek 2) medeleerling 3) docent
Tijd	20 minuten nodig
Klaar	Opdrachten af? Ga aan de slag met flitskaarten en test jezelf online

Afsluiting

Bij welk erfelijkheidsonderzoek kun je het erfelijk materiaal van het ongeboren kind NIET onderzoeken?

1. Echoscopie
2. Vruchtwaterpunctie
3. Vlokkentest
4. NIPT- test

Hier zie je

1. de vlokkentest
2. postnataal onderzoek
3. vruchtwater-punctie
4. NIPT-test

Bij een vruchtwaterpunctie wordt weefsel uit de placenta weggehaald.

1. juist
2. onjuist

Wat onderzoekt een arts bij een vlokkentest?

1. de chromosomen van de cellen van het embryo
2. de urine van een zwangere vrouw
3. het vruchtwater van een zwangere vrouw

Bij welk onderzoek is er kans op een verhoogde miskraam?

1. Echoscopie
2. vruchtwaterpunctie
3. vlokkentest
4. vlokkentest en vruchtwaterpunctie