verlies en rouwverwerking

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Verlies en rouwverwerking

inhoud 

* wat is rouw

* rouwreacties

* fasen van rouw

* rouwtaken

* interventies bij rouw

Omschrijf kort in je eigen woorden wat rouw is

definities van rouw

• Rouwen is jouw proces om jezelf aan te passen aan die totaal veranderde situatie. 
  
• Het totaal van gevoelens, gedachten en gedrag dat ontstaat ten gevolge van het permanent missen van iets of iemand dierbaars.
• Een combinatie van emotionele, mentale, lichamelijke, spirituele en gedragsmatige reacties op verlies  

Wat zijn factoren die mede bepalen hoe je reageert op verlies?

Factoren die mede bepalend zijn voor rouwreacties

• De relatie met de overledene.
• De leeftijd van de rouwende en de overledene.
• Geslacht van de rouwende.
• De vooraf bestaande lichamelijke en geestelijke toestand van de rouwende (zelf ziek zijn, mentale sterkte, etc.)

Is deze persoon rouwende?

1. ja
2. nee

Iedereen rouwt op zijn/haar eigen manier

Taak van de verpleegkundige is om te signaleren, te begeleiden, voorlichting te bieden, te ondersteunen

Rouw reacties ingedeeld in groepen

Emotionele (verdriet, angst, agressie, opluchting, tevredenheid)

Mentale (verward, gespannen, hopeloos, zelfmoordgevoelens)

Lichamelijke (hoofdpijn, slaapproblemen, eet probleem)

Spirituele (vragen naar en twijfel aan de zin van alles, zinloosheid, ernstige eenzaamheid, angst voor de dood)

Gedrag (zoekgedrag, vermijden situaties/personen, opgewonden gedrag, terugtrekken)

Anticiperende rouw

Men ziet het einde aankomen en kan zich voorbereiden:

Voordeel: er is tijd om waardig afscheid te nemen, dit kan de gevoelens verlichten.

Nadeel: er kan al (te) vroegtijdig afscheid worden genomen, hierdoor kan de stervende het gevoel krijgen dat hij/zij in de steek gelaten wordt. 

Rouw model

Er bestaan verschillende manieren (modellen) die aangeven hoe een rouwproces verloopt. 

Deze modellen kunnen aangeven in welke fase men zit en welke zorg misschien nodig is.

Kubler Ross model

Elisabeth Kübler-Ross onderscheidde in het rouwproces 5 fasen. Ze beschouwde rouw echter niet als een lineair proces, dat iedereen stap voor stap doorloopt. 

Bij iedereen verloopt het rouwproces anders. Sommige mensen slaan fasen over. Anderen blijven lang in één fase hangen of hernemen een eerdere fase. Ook verlieservaringen uit het verleden bepalen mee hoe iemand vandaag omgaat met rouw.

Rouw fasen volgens psychiater Elisabeth Kubler Ross:

1. Ontkenning;
2. Woede en vertwijfeling;
3. Gevecht aangaan;
4. Erkenning van de realiteit;
5. Aanvaarding

Wat gebeurt er in fase een: ontkenning?

Wat gebeurt er in fase twee: woede en vertwijfeling?

Wat gebeurt er in fase drie: gevecht aangaan?

Wat gebeurt er in fase vier: erkenning van de realiteit?

Wat gebeurt er in fase vijf: aanvaarding?

Rouwfasen

Bron: https://www.zorgwelzijn.nl/blog/blog-rouwfasen-kubler-ross-achterhaald/

William Worden

William Worden ziet rouwen als het volbrengen van vier taken

• De eerste taak is het aanvaarden van de realiteit van het verlies.
•  De tweede taak is de pijn van het verlies doorleven.
•  De derde taak is zich aanpassen aan een nieuw leven waarin de overledene niet langer aanwezig is. 
• Tot slot is de vierde taak de overledene een plek geven en de draad van het leven weer oppakken. 

Gecompliceerde rouw

Als de verschillende fasen worden doorlopen maar er komt geen juiste afsluiting van het proces dan kunnen er complicaties optreden.

Hierbij kan je denken aan depressie met alle bijkomende zaken van dien.

Wanneer heeft iemand meer risico op gecompliceerd rouwen?

 Interventies bij rouw

Er is een verschil bij rouw tussen kinderen en volwassenen.

Dit heeft te maken met de verstandelijke ontwikkeling en het vermogen tot relativeren.

Interventies bij volwassen

• Verlies vaststellen en definiëren
• Stimulering tot uiting van gevoelens
• Begrip tonen
• Ondersteuning bij individuele coping strategieën
• Uitleg geven over de fase van rouw
• Stimulering van spirituele/ culturele/ religieuze uitingen
• Bied een luisterend oor aan

....en de zorgverlener?

Als de zorgverleners geen emoties kunnen uiten kan dit leiden tot overbelasting en uiteindelijk tot uitval.

Jarenlang is hier weinig aandacht aan besteed.

Wat is je het meest bijgebleven van deze les?