Basisstof 1 Je verandert

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Thema 5

Relaties en Seksualiteit

BS 1 Je verandert

BS 2 Het voortplantingsstelsel van een man

BS 3 Het voortplantingsstelsel van een vrouw

BS 4 Menstruatie

BS 5 Relaties

BS 6 Zwangerschap en Geboorte

BS 7 Veilig vrijen

BS 8 Chlamydia en hiv

Thema 5 Relaties en Seksualiteit

In dit thema leer je van alles over je lichaam en geest, wat verandert in de puberteit. Ook leer je over het lichaam van het andere geslacht. 

Ook gaan we in op menstruatie, zwangerschap en geboorte.

Je leert wat een veilige relatie is en hoe je veilige seks kunt hebben, zodat je niet zwanger wordt als je dat niet wilt, en geen soa's krijgt!

In je tekstboek B, op bladzijde 30&31 kun je de onderstaande feiten lezen:

Een meisje wordt geboren met ongeveer één miljoen eicellen

Een vrouw heeft in haar leven ongeveer 450 eisprongen

Baardgroei ontstaat onder invloed van het hormoon testosteron

Zaadcellen moeten ongeveer 15 centimeter afleggen om de eicel te bereiken

Seks op tv en op het internet is NIET hetzelfde als seks in het echt

1. Je verandert

Op alle feiten die je kan lezen in je boek en op de vorige slide, gaan we in tijdens de laatste lessen van het schooljaar. We beginnen met de veranderingen in de puberteit. Bekijk het volgende filmpje.

Puberteit

Vanaf ongeveer je 12e tot je 16e jaar ben je in de puberteit. 

Je verandert van kind naar volwassene: geestelijk, sociaal en lichamelijk gebeurt er erg veel!

Geestelijke veranderingen

Met geestelijke veranderingen bedoelen we dat je gevoelens en gedachten veranderen. Je voelt je soms juist erg boos of juist erg verdrietig/eenzaam. Ook kun je seksuele gevoelens krijgen en/of verliefd worden. 

De onzekere of spannende gevoelens horen bij de puberteit! Je hebt er vaak geen last meer van als je ouder wordt.

Sociale veranderingen

In de puberteit ga je je ook anders gedragen tegenover je ouders en andere volwassenen, dit zijn de sociale veranderingen. 

Je wordt zelfstandiger en wilt zelf uitmaken wat voor kleren je draagt en wat je doet! Je gaat graag met je vrienden om en hun mening is erg belangrijk voor je. 

Je ouders zijn het niet altijd met je eens, dat botst nog wel eens!

Lichamelijke veranderingen (1)

Ten slotte verandert je lichaam ook nog eens tijdens de puberteit. 

Je lichaam gaat weer sneller groeien (de laatste keer was van 0-1 jaar): dit noem je de groeispurt. 

Je krijg okselhaar en schaamhaar en de secundaire geslachtskenmerken ontstaan, zie volgende slide.

Lichamelijke veranderingen (2)

Aan een baby kun je zien of het een jongetje of meisje is: dat zie je aan de primaire geslachtskenmerken:

- Meisje: vagina / schaamlippen

- Jongen: penis / balzak

In de puberteit ontstaan dus de secundaire geslachtskenmerken. In de afbeelding zie je om welke kenmerken dat gaat en verderop is er een oefening over.

Hormonen (1)

Om te groeien heb je stofjes nodig die worden gemaakt in je hersenen en naar je botten gaan om te melden dat ze meer botcellen moeten gaan maken.

Dat stukje van je hersenen noem je dan een hormoonklier (blauw in de afbeelding) en dat gaat naar je botten (orgaan 1 en 2 in de afbeelding). Die stofjes noem je hormonen en die worden door je bloed vervoerd van de klier naar de organen. 

Er zijn een heleboel hormonen, bijvoorbeeld voor borstgroei bij vrouwen en borsthaar bij mannen.

Hormonen (2)

Er zijn een heleboel hormonen, in de afbeelding hiernaast zie je er een paar. 

De hormoonklier in de hersenen heet hypofyse, die stuurt twee hormonen naar de eierstokken en zaadballen: LH en FSH. Die gaan dan weer het mannelijke hormoon testosteron maken en bij vrouwen de hormonen oestrogeen en progesteron.

Testosteron zorgt bijvoorbeeld voor de groei van borsthaar en schaamhaar bij de man.

Ontwikkeling bij jongens en meisjes

Ontwikkeling bij jongens en meisjes

Het belangrijkste om te weten over het plaatje hiernaast, is wat de balkjes betekenen. We kijken naar het bovenste balkje.

Bij sommige jongens begint de groeispurt als op hun 10,5e en bij sommige jongens op hun 15e. Bij veel jongens (het gemiddelde) begint de groeispurt als ze 12,5 zijn.

Bestaat het ideale lichaam?

We kijken vaak naar foto's van andere mensen en vergelijken ons met die mensen. 

Daar kun je super onzeker van worden, maar zijn die foto's wel zo realistisch?? 

Lees afbeelding 8 in je boek.

Dana is super verliefd op Max, van welke verandering is dit een voorbeeld?

1. Geestelijk
2. Lichamelijk
3. Sociaal

Jouw docent vraagt of je de camera aan wil doen, maar daar heb je dus echt geen zin in (je zit nog in pyjama!)
Dat is een voorbeeld van welke verandering?

1. Geestelijk
2. Lichamelijk
3. Sociaal

Een penis en balzak zijn ... geslachtskenmerken.

1. Primaire
2. Secundaire

Welke secundaire geslachtskenmerken horen bij mannen, vrouwen en allebei?

Gespierder

Borsthaar

Baardgroei

Lagere stem

Zaadlozingen

Ronde vormen

Borsten

Ongesteld

Okselhaar

Groeispurt

Groei geslachts-organen

zelf aan de slag

5.1 Je verandert: lees de tekst en maak de opdrachten:

opdracht 1 t/m 7 maken

Samenvatting

Puberteit: periode van ongeveer 12 tot 16 jaar, je ondergaat geestelijke, sociale en lichamelijke veranderingen.

Geestelijke veranderingen: 

- Je kunt woede-uitbarstingen, huilbuien of nare gevoelens (onzeker, eenzaam, verdrietig) hebben.

- Seksualiteit begint een belangrijke rol te spelen.

- Soms word je verliefd.

Samenvatting

Sociale veranderingen:

- Je bent zelfstandiger (onder andere tegen je ouders).

- Je wilt bij een groep horen.

Lichamelijke veranderingen:

- Snelle groei (de 'groeispurt').

- Haargroei onder de oksels en rond de geslachtsorganen.

- De secundaire geslachtskenmerken ontstaan.

Samenvatting

Geslachtskenmerken: Kenmerken waaraan je het geslacht (man of vrouw) herkent.

Primaire geslachtskenmerken: zijn al bij de geboorte aanwezig.

- Bij jongens: onder andere balzak en penis.

- Bij meisjes: onder andere schaamlippen en vagina.

Samenvatting

Secundaire geslachtskenmerken: ontstaan ongeveer vanaf het 10e levensjaar.

- Bij jongens o.a. borsthaar, baardgroei, zwaardere stem, gespierde lichaamsbouw.

- Bij meisjes o.a. borsten, brede heupen. ronde lichaamsvormen.

- Hormonen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken.