(1hv) H6 paragraaf 4 deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

• Introductie
  
• Uitleg paragraaf 4 blz. 94 het klimaat verandert + BB118,119,120
  
• maken opdracht 1 t/m 6 paragraaf 4 blz.: 102/103
  
• Nabespreken paragraaf 4

Aan het einde van de les kan/weet je:

• wat de ijstijd is.
• welke landschapsvormen je er zijn gevormd door de ijstijd
• dat klimaatveranderingen altijd voorkomen, voorbeeld de ijstijd

aantekeningen

Klimaatverandering in Europa

• Een klimaat meet het gemiddelde weer over een periode van 30 tot 40 jaar. 
• Als je perioden van zo’n 30 jaar met elkaar vergelijkt, zie je verschillen in temperatuur en neerslag. 
• Dit is klimaatverandering.

ijstijden

• IJstijd / glaciaal: koude perioden in de geschiedenis van de aarde. 
• gemiddeld 5 ⁰C kouder 
• sneeuw wordt samengedrukt tot ijs
  
• gletsjers / ijskappen breiden zich uit 
• IJstijd > interglaciaal > ijstijd > interglaciaal > enzovoort  
  

gletsjers

• Een gletsjer begint in een firnbekken: een verzamelplek voor sneeuw hoog in de bergen.
• firn = korrelige sneeuw
• Bij een vol firnbekken glijdt een ijstong richting dal.
• firnbekken + ijstong = gletsjer 
• Lage snelheid. 
• Een Gletsjer is voortdurend in beweging, maar lijkt stil te liggen.  
• smelt in het dal en is er een gletsjerrivier 

glaciale landschapsvormen

• Door de schurende werking (erosie) van gletsjers ontstaan landschappen gevormd door ijs.
• Morene: puin dat door een gletsjer is vervoerd. zand, gruis, stenen, rotsblokken 
• Zijmorene: puin ligt aan de zijkant naast een geltsjer
• Middenmorene: puin dat bij 2 gletsjers samen komt
• Eindmorene: puin meegenomen naar einde van de getsjer

glaciale landschapsvormen

• Grondmorene: puin dat op de bodem van de gletsjer heeft gelegen. zoals keileem
• keileem: klei en stenen vermengd
  
• Trogdalen door gletsjers uitgeschuurde bergdalen, zoals: 
• U-vorm dalen: Heten zo omdat je er een U in kan schrijven
• fjorden: bergdalen gevuld met zeewater

zelfstandig werken

lezen paragraaf 4 het klimaat verandert + BB118,119,120

maken opdracht 1 t/m 6 paragraaf 4 H6

gebruik hierbij:

 leerboek blz. 94

werkboek blz. 102

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

klimaatverandering is het weer gemeten over....

1. 1 jaar
2. 15 jaar
3. 30 jaar
4. 60 jaar

een gletsjer beweegt

1. niet
2. wel

gletsjer kunnen landschappen veranderen in een korte tijd

1. waar
2. niet waar