Week 1: les 3 Gesteente cyclus (HQT)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom & Startklaar

I&S Unit 3: Natuurlijke gevaren

• Jas uit, oortjes uit en telefoon weg, tas op de grond
• Pen en map op tafel
• Laptop in de tas (tenzij je taalhulp gebruikt)
• Zitten volgens plattegrond!

      

Plattegrond

Unit 3: Natuurlijke gevaren

Learner Profile: Geïnformeerd

Related concepts: middelen

Key concept: systemen

Samenlevingen hebben slimme systemen en middelen nodig om goed op natuurlijke gevaren te kunnen reageren.

ATL: Maak effectieve aantekeningen en gebruik geheugentechnieken om het langetermijngeheugen te ontwikkelen.

Societies can be affected by different types of natural hazards and require innovative systems and resources in order to respond effectively to them. 

Суспільства можуть постраждати від різних типів стихійних лих і потребують інноваційних систем і ресурсів для ефективного реагування на них.

Toplumlar çeşitli doğal afetlerden etkilenebilir ve bunlara etkili bir şekilde yanıt verebilmek için yenilikçi sistemlere ve kaynaklara ihtiyaç duyarlar.

Lessenplan Unit 3

	Meneer Berends	Mevrouw de Graaf	Mevrouw Henquet
Week 1	Reflectie SA 1 - Unit 2 Introductie Unit 3	Opbouw van de aarde	Gesteente kringloop
Week 2	Platentektoniek	Aardbevingen	Case study
Week 3	Herhaling	Vulkanen	Case study
Week 4	FA Kennistoets	Nakijken en bespreken kennistoets	Leren voor de toets: Geheugentechnieken 1
Week 5	Leren voor de toets: Geheugentechnieken 2	Toetsweek	Toetsweek

Programma 

• Terugblik
• Lesdoelen
• Uitleg
• Onderzoeksopdracht 
• Lesafsluiting 

Wat is er allemaal onder onze voeten?

Waar bestaat de aarde uit?  

Steek je hand omhoog als je wilt praten!

Kennen jullie deze nog?

Terugblik

Met welk fruit zou je de opbouw van de aarde het beste kunnen vergelijken en waarom? 

Terugblik: Opbouw van de aarde

• korst/schil is dun vergeleken met de rest
  
  
• Binnenkern is vast 

Lesdoelen van vandaag

Aan het einde van deze les:

• kan ik de gesteentekringloop in eenvoudige termen uitleggen aan de hand van de drie hoofdtypen.
• kan ik echte gesteenten herkennen en koppelen aan de manier waarop ze gevormd zijn. 

Komt er al iets bekend voor?

Vorige les: opbouw van de aarde

• korst = vast
• Mantel = plastisch
• Buitenkern = vloeibaar
• Binnenkern = hard 

Vorige les: Aardkorst

1. Continentale korst
2. Oceanische korst
3. Aardmantel 

Wat is het verschil tussen 1 en 2? Dat is de les van vandaag!

Onderwerp: 

Gesteentecyclus  / 
Gesteentekringloop

ATL: Maak effectieve aantekeningen

Kernwoorden van deze les:

• gesteentecyclus
• stollingsgesteente
• sedimentgesteente
• metamorf gesteente
• basalt
• graniet

Aardkorst bestaat uit gesteenten

Er zijn veel verschillende typen stenen op aarde 

Hoe kunnen er verschillende stenen onstaan?

Gesteentekringloop / cyclus

Proces waarbij gesteenten iedere keer worden afgebroken en omgevormd. 

Manier 1: Stollingsgesteente

Stollingsgesteente = Gesteente dat is ontstaan door de afkoeling van lava of magma.

Voorbeeld: 

• lava komt uit een vulkaan 
• koelt af en wordt hard 

Manier 2: Sedimentgesteente

Sedimentgesteente = Gesteente dat is ontstaan uit materiaal dat door wind, water of ijs is neergelegd.

Voorbeeld: 

• Regen en wind breken stenen af in kleine stukjes.
• Die stukjes stapelen zich op de bodem van een
  rivier of zee.
• Na miljoenen jaren worden ze samengeperst
  tot gesteente, zoals zandsteen. 

Manier 3: Metamorfgesteente

Metamorfgesteente= Gesteente dat onder hoge druk of temperatuur andere eigenschappen heeft gekregen.

Voorbeeld: 

• Diep in de aarde worden stenen
  samengeperst en verhit.
• Ze veranderen langzaam in een nieuw
  gesteente, zoals marmer. 

Aan het werk!

Samen oefenen

Even checken...

• drie meerkeuze vragen
• docent telt af, op 3 laat je je antwoord zien met je vingers

Vraag 1

Als een vulkaan uitbarst en lava stolt, welk gesteente ontstaat dan?

1. metamorfgesteente
2. sedimentgesteente
3. stollingsgesteente

3. stollingsgesteente

Vraag 2

Wat gebeurt er als stenen langzaam samengeperst worden door alle bovenstaande laagjes?

1. het magma koelt af en vormt een stollingsgesteente
2. de laagjes worden samengeperst tot sedimentgesteente
3. de hoge temperatuur en druk zorgen voor een metamorfgesteente

2. sedimentgesteente

Vraag 3

Door welke twee factoren ontstaat een metamorf gesteente?

1. temperatuur en neerslag
2. temperatuur en druk
3. druk en bovenliggende lagen

2. temperatuur en druk

Aan het werk!

Onderzoeksopdracht

Aan het werk!

• Werk in twee/drietallen  
• Onderzoek twee stenen
• Vul het werkblad in 

Benodigdheden:

• 2 stenen 
• werkblad en pen 
• internet

Basalt

Graniet

Nabespreking

• Kleur? Gewicht? Structuur?

Basalt = snel, fijn, zwaar.

Graniet = langzaam, grof, licht.

Nabespreking

• Allebei stollingsgesteente, waarom anders?

Nabespreking

Basalt en graniet zijn allebei stollingsgesteenten, maar ze verschillen doordat ze op een andere plek stollen:

• Basalt = snelle afkoeling van lava, hierdoor stolt alles even snel en heeft het kleine kristallen, is het glad en zwaar.

Nabespreking

Basalt en graniet zijn allebei stollingsgesteenten, maar ze verschillen doordat ze op een andere plek stollen:

• Graniet = langzame afkoeling van magma, hierdoor stolt niet alles even snel en heeft het grote kristallen en voelt het ruw aan. 

Nabespreking

Continentale korst

Oceanische korst

Nabespreking

🌊 Oceanische korst = basalt 

Ontstaat bij mid-oceanische ruggen waar onderzeese vulkanen zijn. Magma komt uit de aarde omhoog  en stolt snel in het zeewater.

Volgende week gaan we meer leren over vulkanen!

Nabespreking

🌍 Continentale korst  = graniet 

Ontstaat diep in de aardkorst waar magma langzaam afkoelt.

Maar wat dan bij vulkanen op het land?

Als lava uit een vulkaan komt en afkoelt, ontstaat er stollingsgesteente. Dit kan twee soorten zijn:

1.  Basalt (bij dunne, vloeibare lava) Vormt zich bij schildvulkanen zoals op Hawaï.
2.  Andesiet of ryoliet (bij taaie, stroperige lava) Vormt zich bij stratovulkanen zoals in de Andes. Lava is dik en stolt snel bij de krater.

Nabespreking

• Kun je gesteenten zien veranderen in een mensenleven? 

Nee, dit duurt miljoenen jaren

Nabespreking

• 1 leerling per groepje pakt telefoon met toddle app 
• Maak foto van je werkblad en stenen
• Post dit op je portfolio
• Schrijf erbij: gesteente practicum, tag je teamgenoten en Unit 3 hierin! 
   

Lesdoelen check

Aan het einde van deze les:

• kan ik de gesteentekringloop in eenvoudige termen uitleggen aan de hand van de drie hoofdtypen.
• kan ik echte gesteenten herkennen en koppelen aan de manier waarop ze gevormd zijn. 

Komt er al iets jouw bekend voor?

Noem de drie soorten gesteente.

Hoe ontstaat sedimentgesteenten?

Wat is het verschil tussen continentale en oceanische korst?

Hoe ontstaat basalt?

Hoe herken ik basalt of graniet?

Schrijf in 1 of 2 zinnen een samenvatting van deze les

ATL: Maak effectieve aantekeningen

Kernwoorden van deze les:

• gesteentecyclus
• stollingsgesteente
• sedimentgesteente
• metamorf gesteente
• basalt
• graniet

Lessenplan Unit 3

	Meneer Berends	Mevrouw de Graaf	Mevrouw Henquet
Week 1	Reflectie SA 1 - Unit 2 Introductie Unit 3	Opbouw van de aarde	Gesteente kringloop
Week 2	Platentektoniek	Aardbevingen	Case study
Week 3	Herhaling	Vulkanen	Case study
Week 4	FA Kennistoets	Nakijken en bespreken kennistoets	Leren voor de toets: Geheugentechnieken 1
Week 5	Leren voor de toets: Geheugentechnieken 2	Toetsweek	Toetsweek

Extra materiaal

natuurwijzer.naturalis.nl

Oefen begrippen via Quizlet

https://quizlet.com/nl/773912070/unit-3-natuurlijke-gevaren-flash-cards/?i=1fo1jg&x=1jqt