Uitvinding van de fotografie

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De 19e eeuw is een tijd van grote veranderingen en een tijd die zich kenmerkt door industrieel vervaardigde producten. Het is ook een tijd waarin er veel veranderd in de beeldende kunst. Een van de oorzaken van deze grote veranderingen is de uitvinding van de fotografie.

Hoe kan je aan deze foto zien dat er een lange belichtingstijd nodig was om deze te ontwikkelen?

Antwoord: De foto wordt van 2 kanten belicht omdat de stand van de zon is veranderd. 

Fotografie wordt aanvankelijk niet gezien als een kunstvorm. In 1826 wordt de eerste nog wazige foto gemaakt met daarop een Frans boerenerf. De belichtingstijd is acht uur! In de jaren daarna verbeteren zowel de cameratechniek als de afdruktechnieken. Een van de pioniers op dit terrein is Louis Daguerre (1787- 1851). Naar hem is de daguerreotype genoemd, een fotografische afbeelding die op geprepareerde zilverplaten is vastgelegd en niet gereproduceerd kan worden. De belichtingstijd is nog lang wat we kunnen zien op deze foto aangezien beide kanten belicht worden.

(Gebruik "epic pen" tool tijdens het uitleg:

https://epic-pen.com)

Boulevard du Temple (1838) is hiervan een vroegvoorbeeld. 

Wat valt op aan deze drukke straat in Parijs?

Antwoord: Door de belichtingstijdvan tien minuten zijn bewegende mensen niet op de plaat te zien. 

Maar linksonder staat een mananger stil om zijn schoenen te laten poetsen. Samen met de schoenpoetser is hij de eerste mens die ooit op een foto is vastgelegd.

 

In eerste instantie is de fotografie nog geen serieuze concurrent van de schilderkunst omdat de techniek nog wazige beelden oplevert. De fotografie gaat snel vooruit en begint een serieuze concurrent te vormen voor de schilderkunst. Rond 1850 groeit de fotografie uit tot een massamedium en openener overal in Europa fotostudio's. Portret en landschapsfotograven nemen het werk van schilders over. Het is sneller goedkoper en je hoeft er niet jaren voor te trainen.

We kunnen dit goed zien op het schilderij van William Dyce.

Wat valt jullie op in de manier van weergave van de rotsen?

Antwoord: Gedetailleerde manier waarop hij de rotsen weergaf. Realistisch, net een foto.

Wanneer we naar de textuur van de rotsen kijken zien we dat de foto hier al even goed in is geworden. 

Schilders moeten gaan verzinnen hoe ze omgaan met de fotografie maar gebruiken het ook als inspiratie. 

Welke overeenkomsten kan je zien tussen het schilderij van Manet en de fotomontage?

Antwoord:

Het duidelijke contrast en het gebruik van vlakken in Manet’s schilderij komt overeen met de fotomontages die er rond die tijd verschenen. 

Realisme

Kenmerken realisme:

• Oog voor details
  
• Natuurgetrouwe weergave / afspiegeling vormt van de werkelijkheid
  
• Geen geïdealiseerde weergave van de werkelijkheid
  
• Thematiek: landschappen, groeps portretten, stillevens, gewone - mensen en niet alleen de aristocratie, onderwerpen met een sociaal karakter, alle sociale milieus
  
• Buiten schilderen (en plein air) werd mogelijk door verf in tubes

Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen deze twee beelden?

Waaraan zie je dat?

Wat maakt het dat je dat denkt?

Voorbeeld van antwoorden:

- Linker beeld is gekleurd, rechter is zwart-wit.

- Bij het linker beeld zie je de toets van het penseel.

- Het linker beeld is een schilderij, het rechter beeld is waarschijnlijk een oude foto.

Docent bespreekt nu de kenmerken met het realisme. Druk op de 'oog button'.

Fotografie begint rond de jaren 50 van de 19e eeuw de kunstenaars uit die tijd te beinvloeden. 

"Maar is fotografie ook kunst?" 

We gaan ons verder verdiepen op de vraag of fotografie kunst is aan de hand van De Mayer-Pierson rechtszaak  over auteursrecht die in 1862 in Frankrijk heeft plaatsgevonden. 

De zaak ging over deze foto van graaf Cavour. 

Jullie hebben hiervoor als huiswerk een strip gelezen. Heeft iedereen de strip kunnen lezen? In de strip kon je lezen dat Mayer en Pierson een aanklacht hebben ingediend omdat concurrente fotografen hun foto zonder toestemming hebben gebruikt. Zoals je het kon lezen, fotografie werd tot 1793 niet onder de kunsten gerekend waardoor het ook niet beschermd hoefde te worden.

Wat vind je van de interpretatie van de wet uit 1793 als argument in die tijd?

Moet de wet strikt nageleefd worden of is een vrijere interpretatie logischer?

(Antwoord mogelijkheid: Wet is ouderwets en kan beter rekening houden met maatschappelijke en technologische ontwikkelingen.)

We gaan vandaag deze rechtszaak zelf uitspelen en kijken of we een uitspraak kunnen maken of fotografie wel of geen kunst is.

Handouts

Klick hier voor de Handouts:

 - 'Deskundigen' 

 - 'Strip'

- 'Uitleg rolverdeling'

Jullie gaan nu in BO rooms. 

Lees eerst goed de rol omschrijving door. Als dat goed is hebben jullie dit ook alvast als huiswerk gedaan en onderling afgesproken wie welke rol gaat spelen. Schrijf je rol op een papier en plak het op je shirt. 

Als jullie allemaal in jullie rollen hebben gestapt lezen jullie nog de volgende handout door. 

In de handout van de deskundigen lees je teksten van deskundigen, deze kunnen jullie gebruiken om jullie argumenten te versterken, standpunt te ondersteunen en jullie pleidooi te voorbereiden. 

Voor het lezen van de teksten heb ik hier een aantal leesvragen. Deze kunnen jullie als handvat gebruiken en proberen te beantwoorden.

Is een foto authentieker dan een tekening of schilderij?

Wat zijn de beeldende aspecten die en fotograaf gebruikt om een beeld vast te leggen? 

Kan hij zijn eigen manier van kijken in een foto laten zien? 

Mochten jullie vragen hebben tussendoor, dan kom ik langs in jullie BO room.

De zitting.

Terugkomst BO rooms

Snap Camera Filter aan https://www.snapchat.com/unlock/?type=SNAPCODE&uuid=c7d9ac5c5899422f8030d6b98ed223b0&metadata=01 

Rechter/ Docent:“ We zijn vandaag (op 21 november 1862) hier in het Hof van Cassatie om de zaak van Mayer en Pierson tegen Betbeder en Schwalbe in hoger beroep te zetten. Bij deze open ik de zitting. Ik vraag de jury (groep 3) om plaats te nemen in de zaal. ”

1. Opening: 

- Persoonlijke gegevens opvragen van de aanklagers (Groep 2, Mayer en Pierson) en de aangeklaagden (groep 1, Betbeder en Schwalbe, groep 1).

- Aanklacht voorlezen: De heer Mayer en Pierson hebben een aanklacht ingediend omdat meneer Betbeder en Schwalbe hun foto van graaf Cavour gemaakt in 1956 zou hebben gebruikt zonder toestemming. Meneer Mayer en Pierson geven aan dat volgens hen is deze foto een kunstwerk is en moet beschermd worden onder de auteursrecht.

2. Ondervraging: 

De rechter vraagt de aangeklaagde (groep 1) te reageren op de aanklacht. De aangeklaagde beantwoord de vraag van de rechter. “ Waarom heeft u geen toestemming gevraagd om deze foto te gebruiken? ” (Antwoord: Fotografie is geen kunst en wordt niet onder de auteursrecht benoemd.)

3. Verklaring: 

De aanklagers (Groep 2) geven een verklaring aan de rechtbank over de geleden schade. Waarom denkt u dat uw foto een kunstwerk is? (Antwoord: Fotografen geven een persoonlijke bijdrage en gebruiken beeldende aspecten (belichting, houding, perspectief, compositie) bij het maken van een foto, net als schilders dat doen. Fotografie is een nobele uitvinding, het kan de realiteit zo adequaat weergeven, waar schilders ook naar streven. Het is een lange proces om een foto te maken en vereist naast technische vaardigheden net zo veel talent.)

- Advocaten van Mayer en Pierson, u mag nu ook vragen stellen aan de aanwezigen of bewijsstukken van deskundigen ophalen. 

4. Pleidooi: 

Advocaten van Betbeder en Schwalbe (groep 1), u krijgt nu de kans om een pleidooi te houden. Waarom verdienen uw cliënten geen of minder straf? Waarom zouden we fotografie niet onder de kunstvormen moeten verklaren? (Antwoord: Foto's zijn reproduceerbaar daarom voor iedereen bereikbaar. Fotografie is een machinaal/technisch proces en daarom geen kunst. Schilders werden jarenlang opgeleid aan kunstacademies, voor de schilderkunst is een specifiek talent nodig, voor fotografie alleen technische kennis. Fotografie kan alles gedetailleerd en realistisch weergeven, omdat het zo lijkt op de realiteit is het geen kunst. Er is geen persoonlijke fantasierijke bijdrage en het imaginaire mogelijk. Het is maar een stukje metaal, met een machine gemaakt.)

5. Vonnis: 

De rechter vraagt aan de Jury (groep 3) wat hun vonnis is en wat hun argumenten hiervoor zijn. Geachte jury, ik vraag u nu om een conclusie te trekken op deze zaak en een uitspraak te doen. Wat zijn uw meningen? 

De rechter gaat weer zitten en spreekt uit of de aangeklaagde schuldig is of niet.

Conclusie - bespreken uitspraak rechtszaak destijds a.d.h.v. de strip.

Nabespreking:

Wat denk je over het wet van toen? Hebben de rechters een goede beslissing gemaakt? 

Wat is jou mening, is fotografie kunst? 

 ------------------------------------------

Overgang van 1861 naar 1985toen fotografie voor het eerst in de copyright wet werd opgenomen, naar nu “er is nog steeds een discussie gaande of fotografie kunst is.

Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er in de hedendaagse fotografie?

Objectieve Fotokunst

We hebben het eerder gehad over het realisme en in samenhang daarmee de opkomst van de fotografie. We hebben nagedacht over de vraag of fotografie kan worden beschouwd als kunst en we zijn hier met zijn allen over in discussie gegaan tijdens de rechtszaak over auteursrecht. Nu kijken we naar de context van de fotografie in de hedendaagse tijd en bedenken we of fotografie beïnvloed door ‘objectieve’ cameratechnieken kan worden beschouwd als fotokunst en hoe dit afhangt van de visie van de kunstenaar.

Wat bedoel ik met ‘objectieve’ cameratechnieken? Wie kan een voorbeeld noemen?

Antwoord: Drone’s, bewakingscamera’s, MRI’s, google streetview

Welke van de twee foto's zou volgens jou een kunstwerk kunnen zijn?

We gaan vandaag de foto’s van een kunstenaar bespreken die werk maakt met gevonden Google Street View foto’s. 

We gaan daarom eerst een Flits Quiz doen en kijken of we een onderscheid kunnen maken tussen fotokunst en foto’s gemaakt door amateurs.

Eerst sleep je de foto, daarna druk je op klaar. 

(Klik toon bij leerling aan zodat de presentatie op hun eigen scherm te zien is.)

kunst

kunst

kunst

Beeldaspecten

Wat voor beeldaspecten gebruikt Rafman bij het kiezen van zijn Google Street View foto's?

Wat is het verschil tussen een collectie gevonden foto’s van een amateur of een collectie gevonden foto’s van een kunstenaar? Waarom worden beide foto verzamelingen niet als kunst beschouwd? Waar hangt dit van af?

Het is moeilijk om op basis van een vluchtige indruk te bepalen of iets kunst is of niet; vaak heeft dit ook te maken met het uitdragen van een bepaalde visie.

 

Bij welke foto is er een evenwichtige compositie en waarom?

Antwoord: Bij de rechter foto kan je de regel van derden herkennen. De plaats van de horizon zorgt voor een evenwichtig beeld. De compositie op de linker foto lijkt willekeurig te zijn.

Bij welke foto is er bewuster gekozen voor de belichting?

Antwoord: De figuur bij de rechter foto is uitgelicht en trekt daardoor de aandacht. Bij de linker foto trekt een onbelangrijke lichtvlek de aandacht.

 

Leg uit welke foto met de meest bewuste keuzes zijn gemaakt? 

Antwoord: De rechter foto. Het maken van bewuste keuzes bij het maken of samenstellen van fotokunst is onderdeel van de visie van de kunstenaar. Een onderdeel van deze visie zijn de keuze en de inzet van beeldaspecten. 

Jon Rafman

Voor Rafman resulteert de mechanische aard waarin de Google Street View-auto's hun beelden genereren in een bepaalde stijl:

"Ongekunsteld en onverschillig, zonder menselijke intenties, kent geen bijzondere betekenis toe aan een gebeurtenis of persoon."

"onopvallende machines voor het maken van beelden waarvan het doel is om eenvoudig alles vast te leggen", een machine die "fotografeert zonder duidelijke aandacht voor ethiek of esthetiek, vanuit een zogenaamd neutraal standpunt. "

Nieuwe technologie als kunst? 

Middelen

Objectieve fotografische beelden kunnen door de intentie en visie van een kunstenaar een kunstwerk worden. 

De visie van de kunstenaar is mede afhankelijk van de inzet van de volgende middelen:

- Publiek

- Tentoonstellingsplaats

- Titel

- Context

- Gebruik en keuze voor beeldaspecten (scherpte, standpunt, belichting, lijn, compositie)

De keuze en de inzet van de beeldaspecten kan onderdeel zijn van de visie van de kunstenaar, maar waar wordt deze visie nog meer door bepaald? Dit gaan we bespreken aan de hand van een van de foto’s van John Rafman; de kunstenaar die deze google streefview foto’s gebruikte.

 John Rafman 9-eyes

 Voor John Rafman is de relatie tussen technologie en het dagelijkse leven belangrijk. Daarom kiest hij voor Google Streetview beelden; beelden die op een geautomatiseerde manier zijn gemaakt en per ongeluk verborgen menselijke momenten vastleggen. Google streefview foto’s worden automatisch samengevoegd tot 360 graden beelden; waarin software, automatisch de meeste gezichten en kentekenplaten vervaagd, dit maakt de beelden vrij anoniem. Voor Rafman zijn de streefview beelden een enorme, onopvallende beeldmakende machine wiens doel het is om simpelweg al het mogelijke vast te leggen. Een machine die foto’s neemt zonder enige morele bezorgdheid of esthethiek, vanuit een op het oog neutraal standpunt. Hij beschouwd deze manier van foto’s maken dan ook als een meer eerlijke en transparante weergave van de realiteit. 

Hoe wordt verder nog de visie duidelijk van John Rafman?

 De visie van de kunstenaar is ook mede afhankelijk van de inzet van de volgende middelen

 Titel

John Rafman heeft zijn Google Streetview project de titel; 9-eyes gegeven. Hiermee refereert hij naar de manier waarop de foto is gemaakt; de Google Streetview camera heeft 9 kleine camera’s (ogen). De 9 foto’s worden met behulp van software samengevoegd tot een 360 graden beeld

Context

Zo heeft Rafman foto’s uit de Google Streetview database geplaatst binnen de context van de hedendaagse kunst maar ook in de context van de

digitalisering en automatisering binnen de fotografie. Hij beschouwd deze foto’s als documentaire fotografie en probeert de balans te herstellen tussen de fotograaf en het onderwerp, de realiteit zonder dat deze wordt overruled door de blik van de fotograaf. Bij het uitkiezen van de beelden wordt hij beïnvloed door zijn kennis van de geschiedenis van de fotografie en fotografische strominingen. Een voorbeeld zijn de amerikaanse straatfotografie en foto’s die zijn gemaakt tijdens de depressie. 

 

Hoe zie je dat het straatfotografie is?

Straatfotografie blijft evenwel een moeilijk te definiëren genre, omdat het zich op het kruispunt bevindt van documentaire fotografie, het toeristisch kiekje en het fotojournalisme dat zich op faits divers richt.

Straatfotografie is verwant aan documentaire en journalistieke fotografie, met dit verschil dat niet de inhoud, maar de kunst van het fotograferen primeert. Een straatfotograaf werkt ook niet in opdracht en gaat als een vrijbuiter op jacht naar een unieke foto die op het intuïtief juiste moment wordt genomen.

Gebruik hiervoor de 'Stappenplan' en handleiding ‘Visie Fotokunst.’

Handleiding Visie Fotokunst

Maak van een Google Street View beeld een foto kunstwerk. 

Locatie

Kies uit de volgende plaatsen: 

^{Nagoro: Poppen dorp.} 

^{Aoshima:  Katteneiland.}

^{Khadzhi Dimitur: Communistisch monument.} 

^{Valle de Cocora: Park met grote palmbomen.}

STAPPENPLAN

1. Kies een plaats van de locatie lijst.

2. Zoek fotografische composities waarbij je je visie en intentie kan laten zien door middel van experimenteren met de genoemde middelen. Gebruik voor het vastleggen van je foto’s de screenshot functie van je computer of mobiele telefoon.

3. Maak nu een keuze voor je best gelukte kunst foto en geef in het bijschrift aan over welke onderdelen uit de handout je hebt nagedacht.

4. Upload je foto op LessonUp.

Opdracht

Aan de hand van wat ik jullie net verteld hebt gaan jullie zelf kijken of jullie fotokunst kunnen maken van google streefview beelden. Hiervoor kunnen jullie de hand-out gebruiken bij het maken van een visie.

Upload hier je kunstfoto..

Controlevragen:

Heb je een fotokunstwerk gemaakt of ben je te werk gegaan als amateur?

Heb je nu je onderdelen vanuit de hand-out hebt toegepast je eigen kunstvisie gecreëerd?

 

Antwoorden: 

Je bent te werk gegaan als amateur als je niet bewust de benoemde middelen hebt ingezet.

Is jouw visie van hoogwaardige kwaliteit? Is het vernieuwend? Biedt het bepaalde unieke inzichten?

Antwoorden:

het kopiëren van een werkmethode van een kunstenaar is geen visie. 

ook wanneer je al deze stappen volgt, kan het zijn dat het werk geen kunst is.