Les 7 pathologie spijsverteringsstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Ziekten van spijsvertering

Inhoud les

Auto-immuunziekte

Colitis ulcerosa

Ziekte van Crohn

Diverticulitis

Braken

Wat is een auto-immuunziekte?

Het afweersysteem valt de eigen cellen aan i.p.v. alleen de virussen en bacteriën die het lichaam binnendringen

Inflammatoire darmaandoeningen

Ontstekingen in het maag-darmkanaal

Ziekte van Crohn

Colitis ulcerosa

Colitis ulcerosa

De binnenste laag van de dikke darm bestaat uit een slijmvlies.  Bij sommige zorgvragers valt het afweersysteem de cellen van het slijmvlies aan ->slijmvlies ontstoken.  

Colitis betekent ontsteking van de dikke darm. 

Ulcerosa betekent zweren. 

Oorzaak/risicofactoren colitis ulcerosa

genetische aanleg

Risicofactoren:

een te hard werkend afweersysteem;

bepaalde soorten voedsel, zoals pittige kruiden;

slechte hygiëne.

omgevingsfactoren (onder meer stress).

 Voeding en hygiëne lijken ook invloed te hebben op het ontstaan en onderhouden van inflammatoire darmziekten.

Een zorgvrager met colitis ulcerosa die rookt, heeft minder ontstekingen in de dikke darm. 

Symptomen

diarree, vaak met bloed en slijm

buikpijn

bloedarmoede

vermoeidheid

gewichtsverlies

opgezette buik

moeite met het ophouden van de ontlasting

koorts

Opvlamming: klachten in aanvallen die een aantal dagen duren.

Extra-intestinale manifestaties: ontstekingen buiten darmstelsel

• één tot twee per tien zorgvragers
• Ontsteking van galwegen: primaire scleroserende cholangitis (jeuk en vettige diarree)
• lever;
  
• huid;
  
• gewrichten (artritis)
• ontsteking vaatvlies van het oog en omliggende structuren zoals de iris/vaatvlies/netvlies/oogzenuw (uveïtis)

In de gewrichten veelal:

de benen;

de wervelkolom;

de armen;

het bekken.

Klachten uveïtis:

het zien van zwarte vlekken of sliertjes;

minder goed zien;

pijnlijk en rood oog;

tranend oog;

niet goed tegen licht kunnen. Dit heet fotofobie.

Een uveïtis behandel je met oogdruppels met corticosteroïden. Deze remmen de ontsteking. Tegen de pijn geef je vaak extra oogdruppels die de pupil wijder maken.

Overige gevolgen colitis ulcerosa

Meer kans op het krijgen van ...

• darmkanker
• botontkalking (darmen nemen minder calcium op; minder wegen -> minder vetcellen; medicatie zoals corticosteroïden -> minder calciumopname in darmen )
• heel soms fistels (niet natuurlijke verbinding tussen organen)

In vetcellen zitten stoffen die zorgen dat bot minder snel wordt afgebroken.

Waar of niet waar
Iemand met colitis ulcerosa kan soms jarenlang klachtenvrij zijn

1. Waar
2. Niet waar

Ziekte van Crohn

ontstekingen in het hele maag-darmkanaal

transmurale ontsteking (in alle cellagen van de darm)

Risicofactoren:

roken;

bepaalde eetgewoontes;

medicatie gebruik. (sommige AB);

darminfecties;

weinig beweging;

erfelijkheid.

Gefrituurd voedsel

Klachten tijdens opvlamming

• buikpijn (koliekpijn)
• diarree
• bloederige ontlasting
• koorts
• vermoeidheid (bloed verliezen via ontlasting; tekort aan voedingsmiddelen; slechte nachtrust door diarree)

Afvallen of minder goed groeien.

Hierdoor raakt het lichaam steeds meer rode bloedcellen kwijt. Deze cellen vervoeren het zuurstof dat nodig is om te functioneren naar het hele lichaam

Ontstekingen elders bij ziekte van Crohn

gewrichten (artritis);

huid (dermatitis);

lever (hepatitis) en de galwegen (cholangitis);

ogen (uveïtis).

Complicaties ziekte van Crohn

• fistelvorming
• lokale buikvliesontsteking (voeding via infuus, AB, zo nodig buikholte gespoeld) 
• abcesvorming (met pus gevulde holte)
• obstructie door littekenweefsel

Diagnose stellen bij colitis ulcerosa of ziekte van Crohn

• Klachten uitvragen, eetpatroon, ziektegeschiedenis familie;
• lichamelijk onderzoek waaronder palpatie, percussie, auscultatie temperatuur, gewicht, rectaal toucher
• onderzoek van ontlasting: hoe meer calprotectine (= eiwit), hoe meer ontstekingscellen; bloed; onverteerd voedsel; uitsluiten van bacteriën/parasieten.
• bloedonderzoek: 

      - hoeveelheid albumine (=eiwit) vaak te laag (darmen nemen dit slechter op, lever maakt dit 

         te weinig aan, darmen verliezen albumine door ontstekingen)

      - ontstekingswaarden (bezinkingssnelheid van het bloed en de hoeveelheid C-reactive       

         proteïn zijn hoger)

      - hemoglobinegehalte soms laag

      - te kort aan vitamines en mineralen

• ontstekingen andere lichaamsdelen: gewrichten, ogen, huid

Beeldvorming ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Endoscopie: kijkonderzoek darm (coloscopie of sigmoïdoscopie). Soms biopt genomen. Ter voorbereiding: laxeermiddelen.

een echografie;

een MRI-scan;

een CT-scan;

een onderzoek met een camerapil. 

Welke aandoening hoort bij deze omschrijving: ontstekingen in het gehele maagdarmkanaal

1. colitis ulcerosa
2. ziekte van Crohn

Behandeling

Medicatie om ontsteking te remmen:

• corticosteroïden
• medicijnen met 5-aminosalicylzuur = 5-ASA
• soms immunosuppressiva (remt afweersysteem)
• TNF-alpha blokker per injectie/infuus

Middelen tegen diarree, AB, pijnstilling, vitaminepillen.

Soms voeding per infuus

Operatie

Bijwerkingen corticosteroïden: botontkalking;

staar;

zwakke spieren;

minder snel genezende wonden;

klachten van de maag en/of darm, zoals misselijkheid.

5-ASA: minder bijwerkingen. Gegeven bij milde klachten.

TNF-alpha is een stof die een rol speelt bij het ontstaan van ontstekingen

Welke ontstekingen buiten de darmen kunnen nog meer voorkomen bij Colitis ulcerosa en ziekte van Crohn?

1. in lever, galwegen, gewrichten en ogen
2. in botten en pezen en huid
3. in lever, botten en ogen
4. alle antwoorden zijn goed

Diverticulitis

Gezonde darm: binnenkant glad.

Uitstulping van de darm = divertikel 

-> ontsteken = diverticulitis

Meestal in laatste stuk dikke darm: colon sigmoïdeum

Mogelijke oorzaken diverticulitis

• veroudering dikke darm -> minder stevig -> uitstulpen;
• hoge druk in darm door b.v. ernstige obstipatie -> zwakke plekken.

Risicofactoren:

• ernstig overgewicht hebt;
• roken;
• weinig bewegen;
• bepaalde pijnstillers : NSAID’s;
• eten met weinig vezels.

Peridiverticulitis

Darm rondom divertikel ontstoken

Abces kan ontstaan en gaan barsten

Ontstekingsvocht in buikholte

buikvlies ontsteken (peritonitis)

Obstructie ileus

darm afgesloten

acute operatie

Klachten diverticulitis

• stekende buikpijn links onderin;
  
• koorts;
  
• een verandering in ontlasting: vaker of juist minder vaak naar het toilet.  

Alarmsymptomen bij complicaties:

• bloed bij de ontlasting;
• klachten die passen bij een ileus: je gaat vaak overgeven en krijgt geen ontlasting. 
• een lage bloeddruk (hypotensie) t.g.v. bloedverlies of bloedvergiftiging. 
• peritoneale prikkeling (veel pijn bij aanraken buik)
• défense musculaire (heel snel onbewust aanspannen van je buikspieren als je buik onderzocht wordt)
• een voelbare druk in je buik. (kan abces zijn)
  

Onderzoek diverticulitis

• anamnese
• lichamelijk onderzoek: vitale waarden, temperatuur, uitdroging, buik, rectaal/vaginaal toucher.
• urine onderzoek
• bloedonderzoek CRP: eiwit wat verhoogt is als je ontsteking hebt
• MDL arts: buikecho, röntgenfoto, CT scan

Behandeling ongecompliceerde diverticulitis

Behandeling zonder of met medicijnen: paracetamol, laxantia

Meer bewegen en gezonder eten om klachten te voorkomen.

Aambeien (hemorroïden)

In de slijmvliezen rondom je anus bevinden zich veel kleine bloedvaatjes -> aders gaan opzwellen en uitstulpen

In- of uitwendig

Oorzaken:

• obstipatie
• ophouden van ontlasting
• chronisch hoesten
• zwangerschap en bevalling
• veel staan

Klachten:

• jeuk;
  
• een branderige gevoel;
  
• pijn;
  
• bloed aan het toiletpapier bij het afvegen.

Behandeling aambeien

• verminderen van obstipatie (welke adviezen?)

Zalven:

•  lidocaïnecrème. Dit verdooft de huid rond de anus, waardoor de pijn afneemt;
  
• vaselinecrème. Hier zit vaak ook een beetje lidocaïne in. Het vermindert de pijn, branderigheid en jeuk aan de aambeien;
  
• zinksulfaat. Dit droogt en beschermt de huid rond de anus. Op die manier vermindert het de jeuk.
  

Grote aambeien of aambeien die niet weggaan: operatie.

Operatie: afbinden met rubberen bandjes of hechting.

Open hemorroïdectomie