5H SE51 th2 oefenen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

donderdag 27oktober uur 2 en 

Doelstelling: 

Onderdelen mbt DNA (hs 2) herhalen, vragen stellen en oefenen voor het SE.

Planning: 

• herhaling th2 DNA
• oefentoets maken Lesson Up.
• oefenSE's  afmaken en nakijken, oefenen op biologiepagina.
  

chromosomen

DNA

Mitose

DNA REPLICATIE

DNA en RNA, eiwitsynthese

DNA TRANSCRIPTIE

(RNA kopie maken)

TRANSLATIE

(RNA aflezen in ribosomen en streng aminozuren vormen)

STARTCODON

• AUG
  
• methionine
  
• hier start het ribosoom met aflezen
  
• wordt er vaak later weer afgeknipt (niet alle eiwitten starten met methionine)
  

STOPCODON

• UAA/ UAG/ UGA
  
• geen aminozuur
  
• hier houdt de ketting aminozuren op
  

genregulatie / genexpressie

alle cellen bevatten dezelfde erfelijke informatie

genregulatie

het aan- en uitzetten van een gen

genexpressie

de informatie van het DNA wordt overgeschreven tot mRNA, waarvan de code door translatie kan worden omgezet tot een eiwit

genregulatie in een prokaryoot 

(structuur)-genen staan uit

genregulatie in een prokaryoot 

(structuur)-genen staan aan

structuurgenen bevatten de informatie voor eiwitten

Waar zal het gemaakte eiwit voor dienen?  

mutatie

wijziging in genetische informatie t.o.v. normaal

positief: nieuwe eigenschap

negatief: ziekte / dood

neutraal: geen effect

door: mutagene stof / straling

Gevolgen mutaties

Mutant: een organisme waarbij een mutatie in het fenotype te zien is.

> Geen gevolg (neutrale mutatie)

> Positief gevolg (nieuwe eigenschap)

> Negatief gevolg (verlies van eigenschap)

Effecten:

- eiwit werkt niet meer (bv. bij albinisme)

- stoornissen (syndroom van Down)

- embryo niet meer levensvatbaar (miskraam)

- variatie in genotype van een soort (voordeel in veranderlijk milieu) cfr Darwin

Ontstaan van kanker

na mutatie in proto-oncogen of tumorsuppressorgen

Proto-oncogen: vóór-kankergen, kankergen zet cel aan tot snel delen

tumorsuppressie: onderdrukken van tumor

Tumor: geen verstoring weefsel, geen cellen uitzaaien

Kanker: weefselstructuur kapot door behoefte aan voeding dus bloedtoevoer en cellen laten los voor elders gezwel

Moderne biotechnologie

Nieuwe technologiën onstaan snel:

- Klonen (vanaf 1980 'Dolly')

- Genetische manipulatie

    > Recombinant DNA-techniek

        Zalm (groei), Muis (oor)

    > Organen kweken 

        aap met varkenshart, kweekvlees

    > Gentherapie

        CRISPR-CAS9

Klassieke biotechnologie

Biotechnologie wordt al heel lang door mensen gebruikt:

- gist (bier, brood)

- kaas

- veredeling (selecteren en kruisen)

Moderne biotechnologie

recombinant

DNA-techniek

* het wijzigen van de nucleotidevolgorde van het DNA in een organisme door DNA in te brengen dat afkomstig is van een ander organisme

* de organismen hoeven niet tot dezelfde soort te behoren

- bacteriën die een recombinant-DNA-plasmide opnemen, gaan delen en specifieke eiwitten maken