1.3 cellen (plant+dier) en 1.4 organellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

1.3 + 1.4 

Cellen (plant+dier) en organellen

Thema 1 

1.1 Verschillen en overeenkomsten

1.2 Cellen, weefsels en organen

1.3 Plantencellen en hun organellen

1.4 Submicroscopische delen van de cel

1.5 DNA en chromosomen

1.6 Transport van stoffen in en uit de cel

1.7 Vermeerdering van cellen

1.8 Kunstmatige klonen

Lesdoelen

• Je kunt delen van dierlijke cellen en van plantaardige cellen herkennen en de functies ervan benoemen.
  
• Je kunt delen van dierlijke cellen en van plantaardige cellen herkennen en de functies ervan benoemen.
  
• Je kunt een cel beschrijven als zelfstandig functionerende biologische eenheid. 
• Je kent de verschillende celorganellen en hun functies 

Plantaardige en dierlijke cellen

• Teken eens uit je hoofd een plantaardige cel en een dierlijke cel.
  
• Benoem de verschillende organellen van deze cellen.
  
• Vergelijk je tekening met je buur.
  

Bekijk BINAS tabel 79B en 79C

Vergelijk de BINAS tabellen met jullie tekeningen.

Wat zijn de meest opvallende overeenkomsten?

Wat zijn de meest opvallende verschillen?

Plastiden / korrels

-Bladgroenkorrels / chloroplast (fotosynthese)

-Kleurstofkorrels / chromoplast (aantrekkelijk/rijp)

- Zetmeelkorrels / amyloplast(opslag)

Herken de structuren

Basisstof 1.4 Submicroscopische delen van de cel 

Lichtmicroscoop vs elektronenmicroscoop

- Meer detail met elektronenmicroscoop

- Celorganellen die met de lichtmicroscoop niet te zien zijn:  ribosomen, mitochondriën, endoplasmatisch reticulum (ER) en lysosomen

- Celorganel: deel van de cel met een eigen vorm en functie, vaak door een membraan van het cytoplasma afgescheiden

Celkern

In het kernplasma ligt het DNA.

DNA ligt opgerold in de vorm van chromosomen

(Kernlichaampje: 

Vormt ribosomen)

Kernporiën:

Maakt transport naar cytoplasma mogelijk

Endoplasmatisch reticulum oftewel ER

Functie: Plek voor het maken van eiwitten en transport naar het golgi systeem

De membranen vormen blaasjes. Kleine stukjes kunnen zich afsnoeren, exocytose,  en zich verplaatsen door het cytoplasma

Endoplasmatisch reticulum: ER

Ligt meestal om de celkern heen

Bestaat uit lagen membranen

Ruw ER: 

Bevat ribosomen (maken eiwitten)

Glad ER: 

Bevat geen ribosomen

Golgisysteem

- Afmaken eiwitten, tot de definitieve vorm.

- Doorsturen voor secretie. 

- Maken van lysosomen.

- Golgisysteem is dus een fabriekje waarheen allerlei stoffen worden aangevoerd om vervolgens na bewerking weer afgevoerd te worden. 

Lysosomen

Lysosomen zijn bepaalde blaasjes van het golgi-systeem

Lysosomen bevatten enzymen die grote moleculen zoals vetten en koolhydraten kunnen afbreken (en ook bacteriën en virussen)

Lysosomen

Soms lekken lysosomen, hierdoor sterft een groot gedeelte van de cel inhoud

Als een cel moet worden vernietigd, dan knappen de lysosomen open. Dit proces heet apoptose                             (= geprogrammeerde zelfdoding)

Mitochondriën

Dubbel membraan

Verbranden van voedingsstoffen naar ATP.
ATP = molecuul met erin opgeslagen energie, 
de accu van de cel

Mitochondriën

Heeft eigen Mitochondriaal DNA

Krijg je van je moeder

Celmembraan

- dubbele fosfolipidenlaag

- Vloeibaar

Celmembraan

Celmembraan

Het celmembraan is semipermeabel: 

sommige stoffen kunnen er wel doorheen en andere niet.

 

Met welk instrument bekijk je cellen (op school)?

1. Elektronenmicroscoop
2. Lichtmicroscoop
3. Telescoop
4. Stethoscoop

Een wortel is oranje. De delen die boven de grond uitkomen zijn groen. Hierbij gaat de ene soort korrel (A) over in een andere soort korrel (B). Welke korrel is A en welke is B?

1. A: Chromoplast B: Leukoplast
2. A: Leukoplast B: Chloroplast
3. A: Chloroplast B: Chromoplast
4. A: Chromoplast B: Chloroplast

In welke celorganellen vind verbranding plaats?

1. celkern
2. mitochondriën
3. celwand
4. bladgroenkorrels

Deze celorganellen slaan energie uit zonlicht op in glucose:

1. mitochondriën
2. celbatterijen
3. bladgroenkorrels
4. celkernen

Welke celorganellen helpen bij het maken van eiwitten?

1. Celkern
2. Bladgroenkorrels
3. Vacuole
4. Ribosomen

Leg in eigen woorden het verschil tussen endocytose en exocytose uit.

Leerdoel 2: je weet dat een cel (dier/plant) celorganellen heeft, je weet welke en wat hun functies zijn

1. doel behaald
2. doel niet behaald, meer oefening nodig
3. doel nog niet behaald, nog uitleg nodig

Aan de slag

Maak van §1.4 de oefenopdrachten