§2.3.

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

“Ik heb niets te verbergen.”

1. Eens
2. Oneens
3. Weet niet

“Op je 18e verjaardag moet de overheid je gehele digitale geschiedenis wissen.”

1. Eens
2. Oneens
3. Weet niet

Leerdoelen §2.3.

1. Ik kan uitleggen waarom verschillende rechtsbronnen toegankelijk moeten zijn in een rechtsstaat.

2. Ik kan uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.

3. Ik kan een standpunt innemen over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen

Moet een universiteit op de hoogte zijn van bijbanen van hoogleraren? Waarom vind je van wel of niet?

Waarom moeten de inkomsten van politici te controleren zijn?

Wat vind jij? Moet Rutte al zijn berichtjes kenbaar maken? Waarom wel of niet?

Legaliteitsbeginsel

"Doordat sms-berichten consequent zijn gewist, valt moeilijk te achterhalen of dat in overeenstemming met de Archiefwet gebeurde. Functiegerelateerde correspondentie mag niet zomaar worden vernietigd.” (...) Hoogleraar archiefwetenschappen Charles Jeurgens heeft geen goed woord over voor de handelswijze van Rutte. “Je kunt niet dezelfde dag nog bepalen of iets wat op dat moment misschien irrelevant lijkt over één of twee jaar niet toch belangrijk kan worden”, zegt hij tegen de Volkskrant."

Transparantie

Zo hoog mogelijk in een democratische rechtsstaat

Wet Openbaarheid van Bestuur 

Verplicht de overheid om informatie te delen, 

tenzij er een belang zwaarder weegt.

Hoe dan? Schaduwmachten

• Ambtenaren (vierde macht)
  
• De media (vijfde macht, waakhondfunctie)                                              maar ook 
  
• Machtenscheiding natuurlijk
• Legaliteitsbeginsel
• Onafhankelijke rechterlijke macht

6. Rechtsbronnen

Zijn we op de hoogte? > Rechtszekerheid

Plekken waar je het recht terug kunt vinden:

1. Grondwet
   
2. Wetten
3. (internationale) Verdragen
4. Rechtspraak/Jurisprudentie
5. Gewoonterecht (niet alle wetten staan op papier maar iedereen volgt ongeschreven regels).

OM (strafrechtelijk onderzoek)

Openbaar Ministerie (OM): 

Alle officieren van justitie samen

OvJ: 

Leidt het opsporingsonderzoek

Rechter-commissaris: 

Houdt toezicht op opsporingsonderzoek

Minister van Justitie en veiligheid: 

is politiek verantwoordelijk voor OM.

Van het OM zijn alle bevoegdheden omschreven door de wet

Strafrecht...

Daar gaan we de volgende keer mee verder.

Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (WIV)

Trouw, 22 april '21

"Door de invoering van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv) hebben inlichtingendiensten minder tijd voor hun hoofdtaak: onderzoek doen naar de nationale veiligheid. Hun operationele slagkracht komt in gevaar, schrijft de Algemene Rekenkamer. 

(...) 

Mede dankzij presentator Arjen Lubach kwam er in 2018 een referendum over de [sleep]wet, waarin 49 procent van de kiezers tegen stemde. Het kabinet paste daarop de wet aan met strengere eisen en voerde hem per 1 mei 2018 in. Deze eisen zijn bijvoorbeeld dat de diensten vooraf toestemming moeten vragen voor de inzet van speciale bevoegdheden en dat ze alle opgehaalde gegevens op relevantie moeten toetsen."

GOED OF NIET?

Leerdoelen §2.3. GEHAALD?!

1. Ik kan uitleggen waarom verschillende rechtsbronnen toegankelijk moeten zijn in een rechtsstaat.

2. Ik kan uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan rechtszekerheid en een transparante overheid.

3. Ik kan een standpunt innemen over de (wenselijke) balans tussen wetten en bevoegdheden die de veiligheid in de samenleving moeten vergroten en die de privacy van burgers moeten beschermen