De Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Zijn er nog vragen?

Regels binnen de les

1. We gaan respectvol met elkaar om.
2. Als de leraar het woord heeft luister je zonder te praten.
3. Als een leerling het woord heeft luister je zonder te praten.
4. Wil je iets zeggen/heb je een vraag? goed! maar steek je vinger op.

Hoe wil ik werken?

• Ik verwacht dat iedereen goed meedoet en het een paar leuke weken worden!
• Lukt dat niet.. 1 waarschuwing.
• 2e waarschuwing is na de les bij mij komen.
• 3e waarschuwing is een straf.

Wat leer je vandaag?

- Herhaling (Beeldenstorm).

- Je kan het omslagpunt in de Opstand benoemen.

- Je kan de jaartallen/ gebeurtenissen van de Opstand in chronologische volgorde zetten.

- je kan uitleggen dat het jaar 1585 een omslagpunt is voor de economie van de Noordelijke Nederlanden. 

De Beeldenstorm

1566

• De onrust wordt tijdelijk minder, maar in augustus 1566 gaat het mis
• Na een oproep, van protestantse predikanten, om de beelden in de kerken te verwijderen, worden honderden kerken vernield en geplunderd.
• Deze Beeldenstorm was een feit!

Filips is woedend!

• Filips stuurt zijn beste generaal, Alva, met 10.000 soldaten, om af te rekenen met de Beeldenstorm
• Iedereen die schuldig is, zal zwaar worden gestraft, óók de edelen die de Beeldenstorm niet hebben voorkomen.
• Margaretha van Parma treedt in 1567 af, en Alva volgt haar als landvoogd op.
• Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

Alva wordt nu "landvoogd"
Met hele harde aanpak bestuurt hij Nederland

De Bloedraad /  Raad der beroerten

Burgeroorlog

• De eerste jaren van de Opstand waren er niet alleen gevechten tussen de Nederlanders en Spanjaarden.
• Het was ook een burgeroorlog: een oorlog tussen protestantse- en katholieke Nederlanders.

Dit schilderij laat het beleg van Haarlem zien. Op de voorgrond zie je een zeeslag tussen schepen in het Haarlemmermeer. Hier is tegenwoordig luchthaven Schiphol.

Als je goed kijkt, dan zie je schepen van de opstandelingen vechten tegen schepen van... Amsterdam! De stad Amsterdam was tot 1578 aanhanger van Filips II. Nederlanders vochten dus ook tegen Nederlanders! Dit noem je een burgeroorlog.

Dit schilderij laat het beleg van Haarlem zien. Op de voorgrond zie je een zeeslag tussen schepen in het Haarlemmermeer. Hier is tegenwoordig luchthaven Schiphol.

Als je goed kijkt, dan zie je schepen van de opstandelingen vechten tegen schepen van... Amsterdam! De stad Amsterdam was tot 1578 aanhanger van Filips II. Nederlanders vochten dus ook tegen Nederlanders! Dit noem je een burgeroorlog.

Klik hier

Succes voor de opstandelingen 1572-1579

• In 1572 probeert Willem van Oranje opnieuw de legers van Alva aan te vallen.
• Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen de stad Den Briel
• Vanaf dat moment durven meer steden (vooral in Holland en Zeeland) voor de Prins van Oranje te kiezen, en hem ook (met geld) te steunen

Dit is een mooi plaatje, maar het is wél ruim 400 jaar na de inname van Den Briel door de Watergeuzen gemaakt. Hierdoor klopt de gebeurtenis wél, maar heeft de tekenaar er misschien zelf veel bij verzonnen. 

Kijk daarom altijd goed wanneer de bron is gemaakt én waarom de maker de bron heeft gemaakt.

Jaartallen van de Opstand (1)

1566: Smeekschrift afgeslagen
1566: Beeldenstorm
1568: Alva landvoogd / Bloedraad / Start 80-jarige oorlog
1568-1571: Strijd wordt gewonnen door Spanjaarden
1572: Eerste succes Opstand: Inname Den Briel van Spanjaarden door watergeuzen. (Omslagpunt in de strijd)

Wat leer je vandaag?

- Herhaling (Beeldenstorm).

- Je kan het omslagpunt in de Opstand benoemen (herhaling).

- Je kan de jaartallen/ gebeurtenissen van de Opstand in chronologische volgorde zetten.

- je kan uitleggen dat het jaar 1585 een omslagpunt is voor de economie van de Noordelijke Nederlanden. 

Waar zijn we gebleven?

Verdeling 

1579-1588

• In 1579 besluiten de Noordelijke Nederlanden samen te werken in de Unie van Utrecht en de Katholieke Zuidelijke Nederlanden vormen de Unie van Atrecht.

De Unie van Utrecht wordt wel gezien als het begin van het huidige Nederland. Daarom werd er in 1979, vierhonderd jaar na de Unie van Utrecht, een speciale herdenkingsmunt uitgegeven.

Acte van Verlatinghe

1581

• 
  
• Een vorst die hun Prins, min of meer, ter dood veroordeeld, mag niet meer onze heer zijn!
  
• De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
• Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe.

Minister-President Mark Rutte laat de Acte van Verlatinghe zien aan oud-president Barack Obama van de Verenigde Staten.

Het document heeft vermoedelijk óók een belangrijke rol gespeeld in Amerika: toen het land zich in 1776 onafhankelijk verklaarde van Engeland, is er een grote kans dat ze even gespiekt hebben in het Nederlandse document. Net zoals de Nederlanders wilden ok de Amerikanen namelijk van hun koning af!

Klik hier

Jaartallen van de Opstand (2)

1579: Unie van Utrecht (bondgenootschap Noordelijke gewesten)
1579: Unie van Atrecht (bondgenootschap Zuidelijke gewesten)
1581: Unie van Utrecht erkent Filips II niet meer als koning

(Plakaat/Acte van Verlatinghe).

Moord!

10 juli 1584

• Filips II had Willem van Oranje vogelvrij verklaard: iedereen mag ongestraft Willem van Oranje vermoorden.
• Het lukt de Fransman Balthasar Gerards om Willem van Oranje te vermoorden.

1585: De val van Antwerpen

Gevolgen:

- Veel immigranten naar Amsterdam

- Handelscontacten : handel van Antwerpen naar Amsterdam

- Nijverheid neemt toe

- In Amsterdam handel in luxeproducten

Vanaf 1581

- Verklaart Filips II Willem van Oranje 'vogelvrij'

- 1581: De Unie van Utrecht erkent Filips II niet meer als koning 
--> Akte van Verlatinghe
- 1584: Willem van Oranje wordt vermoord.

- 1585: Val van Antwerpen (belangrijke havenstad).
- 1588: Nederland wordt bijzonderste staat in Europa. 
-> Een staat zonder koning, een republiek!

De situatie na 1588:

Maurits, de stadhouder (generaal), nam de leiding in de strijd tegen Spanje en veroverde veel gebied terug!

Oorlog en vrede

1588-1648

• Tussen 1609 en 1621 werd 12 jaar lang niet gevochten: het Twaalfjarig bestand
• In 1648: Vrede van Münster (vrede met Spanje). Spanje erkende de Republiek als zelfstandig land.

De Vrede van Münster maakte niet alleen een einde aan de Tachtigjarige Oorlog tussen Spanje en de Nederlanden, maar ook aan de Dertigjarige Oorlog. Dit was een grote Europese oorlog tussen katholieken en protestanten.

1648: Vrede van Münster

Vanaf 1588

- Van 1609 - 1621: het Twaalfjarig bestand.

- 1648: De vrede van Munster: Spanje erkent de Republiek als zelfstandig land.

Wat gaan we vandaag doen?

- Het verloop van de Opstand (filmpje)

- Het einde van de Opstand (filmpje)

- De handel in de Republiek.

01:12

Wat waren de 2 redenen voor de Opstand?

1. De Centralisatiepolitiek
2. De opkomst van het Christendom
3. Rijke burgers verdienden te weinig
4. Religieuze onenigheid

02:55

Wat was het omslagpunt waar de Watergeuzen voor zorgden?

1. De inname van Zeeland
2. De val van Antwerpen
3. De slag om Zeeland
4. De inname van den Briel

05:00

Wat werd de nieuwe naam voor Nederland toen?

1. De Republiek der 7 verenigde gewesten
2. De Republiek der 6 verenigde Nederlanden
3. De Republiek der 7 verenigde Nederlanden
4. De Republiek der verenigde Nederlanden