7.4 Zuurbase reacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

7.4 Zuurbase reacties

• Uitleg zuurbase reacties
• Lezen 7.4
• Maken 36 t/m 44
• Optie: maken oefenblad zuurbase 

       reacties opstellen

Leerdoelen

• Je kunt een zuurbasereactie herkennen en je kunt a.d.h.v. een vergelijking aangeven welk deeltje als zuur en welk deeltje als base heeft gereageerd.
  
• Je kunt de reactievergelijking opstellen van een zuurbase reactie.

Zuurbase reacties

• Een zuur geeft één of meerdere H+ ionen aan een base.
  

Voorbeeld: 6 HF + Fe2O3 -> 6 F- + 2 Fe3+ + 3 H2O

• HF is een (zwak) zuur: staat een H+ af waarbij F- overblijft.
• Fe2O3 bevat O2- ionen, die reageren als (sterke) base: neemt H+ op waarbij water ontstaat.

Formules in zuurbase reacties

• Sterke zuren schrijf je als losse ionen (H⁺ + Cl^-)
• Zwakke zuren schrijf je als 1 formule (CH₃COOH)
• Basen als vast zout schrijf je als 1 formule (NaOH)
• Basen als zoutoplossing schrijf je als losse ionen (Na⁺ + OH^-)
• Basen als moleculaire stof schrijf je als 1 formule (NH₃)

Stappenplan zuurbase reacties

1. Schrijf op welke deeltjes aanwezig zijn. Let op notatie van formules (vorige slide).
2. Kies m.b.v. Binas 49 het sterkste zure en sterkste basische deeltje.
3. Geef de reactievergelijking. Let op:

- is er sprake van overdracht van 1 of van meer H⁺?

- is het een aflopende reactie of een evenwicht?

Voorbeeld 1: zoutzuur + natronloog

1. Deeltjes: H3O⁺, Cl^-, Na⁺, OH^-, H₂O,

(zoutzuur = sterk zuur, dus losse ionen; natronloog = oplossing van natriumhydroxide in water, dus losse ionen)

2. Sterkste zuur: H3O⁺, sterkste base: OH^-

3. Reactievergelijking: H3O⁺ + OH^- -> 2 H₂O

Voorbeeld 2: azijnzuur + kaliloog

1. Deeltjes: CH₃COOH, K⁺, OH^-, H₂O

(azijnzuur = zwak zuur, dus formule aan elkaar; kaliloog = oplossing van kaliumhydroxide in water, dus losse ionen)

2. Sterkste zuur: CH₃COOH, sterkste base: OH^-

3. Reactievergelijking: CH₃COOH + OH^- -> CH₃COO^- + H₂O

Voorbeeld 3: zwavelzuur + kaliumoxide

1. Deeltjes: (2) H3O⁺, SO₄^2-, K₂O

(zwavelzuur = sterk zuur, dus losse ionen; kaliumoxide = vast zout, dus volledige formule zout)

2. Sterkste zuur: H3O⁺, sterkste base: O^2- in K₂O

3. Reactievergelijking: 

oplossen: K₂O -> 2 K⁺ + O^2-

zuurbase: 2 H3O⁺ + O^2- -> 3 H₂O (van 2 H3O+ blijft 2 H2O over en er ontstaat 1 H2O bij O2-)

totaal: K₂O + 2 H3O⁺ -> 2 K⁺ + 3 H₂O

Voorbeeld 4: zoutzuur met magnesiumcarbonaat

1. Zoutzuur = sterk zuur, dus losse ionen: H⁺ + Cl^-

Magnesiumcarbonaat = vast zout, dus formule zout aan elkaar: MgCO₃

2. Zuur: H⁺, base: CO₃^2- in MgCO₃

3. Reactievergelijking: MgCO₃ + 2 H⁺ -> Mg²⁺ + H₂O + CO₂

(zie Binas 49, instabiel zuur H₂CO₃ splitst op)

Voorbeeldvragen

Leg uit, aan de hand van de formules, of de reacties zuurbasereacties zijn.

^{1) 2 H}₂ ^{+ O}₂ ^{-> 2 H}₂^O

2) MgCO₃ + H₂Cr₂O₄ -> Mg²⁺ + H₂O + CO₂ + Cr₂O₄^2-

^{Geef de reactievergelijking:}

^{3) ammoniak met salpeterzuur}

^{4) overmaat zoutzuur met bariumoxide}

Antwoorden voorbeeldvragen

1)H2 is een moleculaire stof, dus bestaat niet uit ionen.

Er is geen H⁺ overdracht, dus geen zuurbase reactie.

2) Het zuur H₂Cr₂O₄ heeft H⁺ afgegeven aan het CO₃^2- ion (base), dus ja zuurbase.

3) NH₃ + H₃O⁺ -> NH₄⁺ + H₂O

4) 2 H₃O⁺ + BaO -> Ba²⁺ + 3 H₂O

Aan de slag

• Lezen 7.4
• Maken 36 t/m 44
• Optie: maken extra oefenblad zuurbase reactievergelijkingen opstellen.