3.2 De Gouden eeuw?

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

H3 Regenten en vorsten

3.2 Nederland en Europa

Wat moeten we nu eigenlijk met die gouden eeuw?

Lesdoel

Aan het eind van deze les kun je :

• uitleggen wat de Gouden eeuw is
• uitleggen hoe het komt dat er discussie is over de term de "Gouden eeuw" 
• met argumenten aangeven wat jouw mening is in deze discussie

Bij geschiedenis maken we gebruik van 4 invalshoeken: economisch, sociaal, cultureel en politiek. Leg per
invalshoek uit wat daar ook alweer mee bedoeld wordt.

Nu gaan we een aantal bronnen over de Gouden eeuw bekijken

Zoek naar argumenten voor of tegen de naam "De Gouden eeuw"

https://nos.nl/artikel/2301599-wel-of-geen-gouden-eeuw-laten-we-op-zoek-gaan-naar-een-nieuwe-term

Gouden eeuw?

Geef aan wat jij vindt over de actuele discussie over de Gouden Eeuw. Ben je het ermee eens dat er discussie over is?

Eens

Oneens

Geef één argument voor het gebruik van het begrip 'Gouden Eeuw'

Geef een argument tegen het gebruik van het begrip 'Gouden Eeuw'

Bedenk een nieuwe naam voor de Gouden eeuw. En geef daarbij minstens één argument voor deze nieuwe naam.

De stadhouder en de raadspensionaris

Na de dood van stadhouder Willem II in 1650, moest Willem III nog geboren worden. Regenten gebruikte dit moment om de macht van de Oranjes te minderen. In een bijzondere vergadering van de Staten-Generaal (de Grote Vergadering) werd afgesproken om geen nieuwe stadhouder te benoemen.

Johan de Witt werd raadpensionaris.

Maurits van Oranje, prins van Oranje en graaf van Nassau was stadhouder en legeraanvoerder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. 

Na de dood van stadhouder Willem II in 1650, moest Willem III nog geboren worden. Regenten gebruikten dit moment om de macht van de Oranjes te minderen. In een bijzondere vergadering van de Staten-Generaal (de Grote Vergadering) werd afgesproken om geen nieuwe stadhouder te benoemen. - Dirck van Delen, Grote Vergadering 1651, Rijksmuseum Amsterdam

Johan de Witt werd de belangrijkste bestuurder in dit Eerste Stadhouderloze tijdperk

Johan de Witt 

Raadspensionaris van 1650 tot aan het Rampjaar (1672).

Onder zijn leiding groeide de Republiek uit tot een internationale grootmacht met als gevolg drie handelsoorlogen met Engeland en uiteindelijk een Franse aanval.  

Regering waarbij de macht van de vorst door niets wordt beperkt

Hoogste dienaar van een staat, lid van een regering

Regering van een kleine groep bevoorrechte personen

Overheidsbestuurder

Staten

Tijd zonder stadhouder

Absolutisme

Minister

Oligarchie

Regent

Bestuur van een gewest

Stadhouderloos tijdperk

Staten-Generaal

Legeraanvoerder

Voorzitter Hollandse Staten

Raadspensionaris

Stadhouder

Vertegenwoordigers 7 gewesten

Wanneer was de Gouden Eeuw?

1. 16 eeuw
2. 17e eeuw
3. 18e eeuw
4. 19e eeuw

Er komen 2 quizvragen aan... 

Wat is een stapelmarkt precies?

1. Een markt waar goederen worden opgeslagen en verder verhandeld
2. De markt in het centrum van de stad
3. De markt voor eten, grote kraampjes stonden naast elkaar
4. Markt met kostbare sieraden

Nederland in oorlog

Buurlanden wilden een einde maken aan de Nederlandse economische macht

- Drie handelsoorlogen met Engeland.

- Koning Lodewijk XIV valt de Republiek in 1672 aan samen met  Engeland, Keulen en Münster (Rampjaar). 

Regels voor oorlogen

In de Gouden Eeuw was Nederland rijk.

Nederland kon daardoor een goed leger betalen.

Dit waren huursoldaten.

Hugo de Groot schreef over hoe staten met elkaar moeten omgaan  (volkenrecht)en legde ook de basis voor oorlogsrecht.  

Hugo de Groot

Radeloos, reddeloos, redeloos

Michiel de Ruyter,

Nederlands grootste zeeheld. Leidde succesvol de Nederlandse vloot tijdens de tweede en derde Nederlands-Engelse zeeoorlog.

Stadhouder Willem III,

Werd in 1672 benoemd tot stadhouder, nadat de Republiek 22 jaar lang geen stadhouder meer had gehad. 

Werd tot stadhouder benoemd in de hoop dat hij de buitenlandse invasie van het Rampjaar zou afslaan. Dat lukte hem uiteindelijk, waarna hij de rest van zijn leven machtig bleef in de Republiek. Werd daarnaast in 1688 ook nog koning van Engeland (zie paragraaf 3.1). Als koning van Engeland had hij minder macht. 

Korte chronologie

• 1568-1648: De tachtigjarige oorlog.
• 1650: De Republiek gaat verder zonder stadhouder; Johan de Witt wordt als raadspensionaris de belangrijkste man.
• 1652/1654 en 1665/1667: De Republiek voert oorlog met Engeland
• 1672: Rampjaar; de Republiek wordt aangevallen door Frankrijk, Engeland, Munster en Keulen; Johan de Witt wordt vermoord en Willem III wordt stadhouder.
• 1688: Stadhouder Willem III wordt koning van Engeland.