Leven en werken in de stad Taak 11 kader /basis taak 10

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 1

De Romeinse cultuur

taak 10 en 11

Leven en werken in de stad

In een grote stad is schoon water erg belangrijk voor de gezondheid. Veel mensen hebben water nodig om te drinken en om te wassen. Van vies water worden mensen ziek.

Water uit de bergen naar de stad via aquaduchten.

Hoe maakten ze een aquaduct?

5 euro biljet 

Een aquaduct 

DE ROMEINEN 

boogconstructie

Romeins aquaduct‘Pont du Gard’, Nîmes

ARCHITECTUUR

Aquaducten

Thermen

Amfitheaters

Steden

Romeinse cultuur

Romeinse Rijk 

Rome

Rome is de hoofdstad van het Romeinse Rijk. In het begin is het nog niet zo groot, maar het zal groeien tot deze bruine vlek. Zo groot was het!

Aan de Middellandse zee

De Griekse steden Sparta en Athene liggen aan de Middellandse Zee.

De stad Rome ligt ook aan de Middellandse Zee. Zo kennen de steden elkaar, via de handel. 

Een stukje Romeins Nederland

Maar een klein stuk van Nederland hoorde bij het Romeinse Rijk. 

De rest van Nederland was moeras, regenachtig en plat en niet zo interessant voor ze. 

Weet je nog?

Onze jaartelling begint bij de geboorte van Jezus.

Weet je nog?

Alexander de Grote, de veroveraar uit Macedonië heeft de stad Alexandrië gesticht. Welk wereldwonder stond er?

Romeinen (mensen)

De Romeinen

De Romeinen spreken Latijns. Die taal wordt nu niet meer gesproken. Zit je op het Voortgezet onderijs, op het gymnasium, dan leer je deze taal nog wel. Omdat geen land deze taal nog spreekt, noemen we het een dode taal. De Griekse taal bestaat natuurlijk nog wel. 

Senator

Ave. Ik ben een senator. Ik help het land te besturen. Ik draag een witte toga. Ook de kleur rood zie je vaak terug. 

Soldaat

Ave. Ik ben een soldaat.Kijk hoe stevig en mooi mijn uitrusting is! En met de rode kam op mijn helm zie ik er stoer uit.  Ik dien mijn keizer trouw. 

Gladiator

Ave. Ik ben een gladiator. Ik ben een slaaf en vecht in de arena. 

Tegen wilde dieren en andere gladiatoren. Gevaarlijk werk, maar ik kan er rijk mee worden en misschien wel mijn vrijheid mee verdienen. 

Samen poepen

Romeinen deden hun ontlasting op een groepstoilet. Even bijkletsen. Onder het toilet was stromend water, net als nu als je het toilet doortrekt.

Samen sponzen

Eenmaal klaar met hun grote boodschap, gebruikten de Romeinen een spons op een stok om de billen schoon te maken. 

De spons werd hergebruikt... Milieubewust!

Romeinse gewoontes

Romeins wonen

Winkeltje

Soms hadden rijkere Romeinen een winkeltje. 

Olijven, of olijfolie. Of kruiken met wijn.

A

Binnenplaats

Een prima plek om in de schaduw bij te komen van de hete zon. 

B

Dakpannen

De dakpan, wat een uitvinding! We hebben 'm nu nog! Bescherming tegen de regen en de storm. Maar bidden tot Zeus werkt natuurlijk ook!

C

Kleine ramen

Ramen hadden toen geen glas. Daarom waren de ramen klein. Dan tochtte het wat minder. 

D

Binnentuin

Ze wisten 

hoe ze 

water 

konden 

beheersen 

(thermen, 

riolering, 

aquaducten) 

dus planten 

water geven 

in de binnentuin

kon dan ook. 

Mooie planten 

zoals Aloë Vera.

E

Eten

Romeinen aten liggend, en laag bij de grond. Dan kon het eten beter verteren, dachten ze. Soms werden ze door de slaven gevoerd met wijn en druiven. Als ze vol waren kotsten ze, en aten ze weer verder. Heel normaal, toen. 

E

Slapen

Romeinen sliepen op een sofa. Een soort bank met een lage rugsteun.  

F

Romeinse gebouwen met vloerverwarming

Tempel

(Amfi)theater

Je ziet gladiatoren strijden. Ze krijgen een speciale opleiding tot gladiator, ook al zijn ze slaaf. Een goede vechter is immers spannender om naar te kijken! Ze strijden in een rond amfitheater waar wel 50.000 toeschouwers in passen!

Verschil theater en amfitheater

Een theater is halfrond, een amfitheater is helemaal rond. Net zoals een voetbalstadion. Een theater is halfrond. 

Wat herken jij van de Romeinen?

1. Riolering en toilet
2. Voetbalstadions en theaters
3. Flats en dakpannen
4. Bestuur (stemmen en democratie)

Riool

Geld

Romeinse cijfers

Deel twee 

Van leven in de stad: 

Koninkrijk?

De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest,

hoewel daar erg weinig over bekend is.

En of het verhaal van Romulus en Remus waar is....?

In 117 na Christus was het Romeinse Rijk op zijn grootst. Toen besloten de keizers om geen gebieden meer te veroveren.

Mare Nostrum, onze zee. Zo noemden de Romeinen de Middellandse Zee.

Germania, zoals onze streek door de Romeinen werd genoemd, bestond uit: Germania Inferior (Laag Germanië) en Germania Superior (Hoog Germanië).

Gallia (Gallië), het huidige Frankrijk, werd door Julius Caesar veroverd. Zijn aanzien steeg hierdoor enorm. De hele oorlog kostte het leven aan meer dan een miljoen Galliërs, en nog een miljoen werden tot slaaf gemaakt. Caesar heeft de oorlog beschreven in het boek Verslagen over de Gallische Oorlog, waarin hij hier en daar wel een beetje overdrijft...vooral over zichzelf.

Met de verovering van Egypte hadden de Romeinen hun voedseltekort in delen van het Romeinse Rijk opgelost: het land werd de graanschuur van Rome.

Limes

Na de dood van Ceasar veroveren de Romeinen de laatste gebieden van hun enorme rijk. Ze maken vaak gebruik van natuurlijke grenzen zoals: zeeën, rivieren, bergen en woestijnen.

Maar als het nodig is bouwen ze een versterkte grens met wachttorens en forten. Zo'n grens heet limes. 

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. 

Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk 

in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Bij Nijmegen (Noviamagus) en Xanten (Castra Vetera) lagen castra. Een castra is een groot fort, meestal voor een legioen. Dit was een leger van ongeveer 6000 soldaten.

Bij Utrecht (Trajectum) lag een castellum. Een castellum is een klein fort, meestal voor een cohort. Dit was een leger van ongeveer 600 soldaten.

De wachttoren die je bij de vorige slide zag, stond bij Vechten (Fectio)

De Tubanten (Tubanti) waren Germanen die in het oosten van het huidige Nederland woonden. De naam kom je tegenwoordig in dit gebied nog regelmatig tegen: de naam Twente is er van afgeleid, net als de naam van de regionale krant Tubantia.

De Bataven woonden in het gebied rond de grote rivieren. Dit gebied heet tegenwoordig de Betuwe, en vermoedelijk komt de naam van de Bataven

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het castellum Leiden-Roomburg

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van het mini-castellum bij Den Haag 

De Limes in Nederland

In Nederland is de grens van het Romeinse Rijk de rivier Rijn. Langs deze rivier bouwen de Romeinen forten en wachttorens.

Vanaf de grens kunnen ze de stammen in het noorden van het Rijk in de gaten houden, maar óók handel met ze drijven.

Reconstructie van Castra Noviomagus (Nijmegen)

Romeinen in Nederland

De Romeinse tijd (58 v. Chr. - ±400 n. Chr) is een belangrijke periode voor ons gebied. Zo nemen de Romeinen ijzer mee, dat handig is als gereedschap, maar ook het schrift. 

Hiermee eindigt ook bij ons de prehistorie en begint de historie.

Nijmegen

Noviomagus

Romanisering

Het contact tussen de mensen in deze streek en de Romeinen is intensief. 

Dat is ook niet zo vreemd: de Romeinen zijn hier ruim 400 jaar, en door 

handel en huwelijken worden gebruiken overgenomen.

Het overnemen van Romeinse gebruiken (taal, kleding, cultuur) heet romanisering

Reconstructie van een Villa Rustica

Rijke en machtige mensen gaan zich steeds meer gedragen als Romeinen: ze kleden zich als Romeinen, spreken de taal en laten 'Romeinse' huizen bouwen. Dit is een Villa Urbana in West-Europa

Leven onder de Romeinen

De Romeinen laten de overwonnen volken vaak hun 

gebruiken en godsdienst houden. 

En zolang de volken belasting betalen (o.a. door soldaten 

voor de hulptroepen te leveren), zijn er weinig problemen:

precies wat de Romeinen willen.

Video

Welkom bij de Romeinen: Julius Civilis

De samenzwering van Julius Civilis, geschilderd door Rembrandt van Rijn

Wanneer kwamen de Romeinen in onze streken?

1. 158 v. Chr.
2. 58 v. Chr.
3. 58 n. Chr.
4. 158 n. Chr.

Wanneer was het Romeinse Rijk het grootst?

1. 117 v. Chr.
2. 17 v. Chr.
3. 17 n. Chr.
4. 117 n. Chr.

Nijmegen was een castellum

1. Waar
2. Niet waar

De limes was een natuurlijke grens

1. Waar
2. Niet waar

Voorbeelden van natuurlijke grenzen zijn:

1. Bergen, rivieren en forten
2. Forten, woestijnen en zeeën
3. Rivieren, woestijnen en zeeën
4. Forten, woestijnen en bergen