Les 1 Wat is burgerschap? 2022

• Burgerschapsonderwijs
• Middelbare school
• MBO
• Leerjaar 1

Introductie burgerschap 2022/2023 

Vandaag

• Introductie op het domein
• Wat weet je al?
• De Nederlandse democratie

Aan het eind van de lessenserie kan je kenmerken van een democratie herkennen.

Aan het einde van de lessenserie kan je uitleggen wat een soort democratie Nederland is.

Burgerschap is eigenlijk het leukste vak

Heel erg mee eens

Mee eens

Helemaal waar

Ik begrijp dit niet

Welke dimensie van burgerschap lijkt jou het interessantst?

Politiek-juridisch

Sociaal-maatschappe-lijk

Vitaal burgerschap

Economische dimensie

Ik ben niet bang om mijn mening te geven tijdens de lessen burgerschap

Eens

Oneens

Wat is burgerschap?
Waar denk je aan bij burgerschap?
Wat verwacht je van de lessen?

Het vak

Het vak brengt kennis, houding en vaardigheden bij die je nodig hebt om nu en later actief mee te kunnen doe in de Nederlandse maatschappij. 

We bespreken onder andere jouw rechten en plichten als burger, deelname in het werkveld, uitleg van democratie, jouw bijdrage aan een gezonde levensstijl, etc.

waar zijn wij mee bezig?

1. burger zijn in Nederland

2. politiek in Nederland

3. regionale politiek (bezoek stadshuis)

4. Sinterklaas, korte kennistoets en tentoontstelling

5. bezoek 2e kamer in Den Haag

Leg klassikaal uit:

Overal waar je komt zijn er regels over hoe je je moet gedragen. Dat is ook zo in de wereld om ons heen, als het gaat om hoe wij samen leven. Dit is de samenleving. In Nederland is vastgesteld hoe wij met elkaar samenleven. De afspraken zijn:

• We hebben respect voor elkaar 
• We bepalen hier dingen met elkaar samen (democratie) 
• We zijn hier allemaal vrij; we mogen ook denken en zeggen wat we willen 

(Bron Rijksoverheid.nl, interpretatie)

Het is belangrijk dat we ons aan die afspraken houden, zodat we met zoveel verschillende mensen in vrede met elkaar kunnen samenleven. 

Nu is het de bedoeling dat jullie hier op school leren wat die afspraken zijn en ook hoe je je daaraan houdt. Oftewel, dat je leert wat je moet doen om een betrokken, actieve, kritische burger te zijn.

Klassikale brainstorm 

Schrijf per term mee op het bord of gebruik lege slides (zie onderaan deze les):

Brainstorm over de drie volgende termen. (Suggesties/synoniemen om de brainstorm mee op gang te krijgen staan erachter)

• Wat heb jij nodig om 'actief' te zijn in de klas? Hard werken | Meedoen | Zin hebben | Van je laten horen | Meedenken | Ideeën hebben  
• Wat heb jij nodig om 'kritisch' te zijn in de klas? Vragen stellen | (Zelf) Nadenken | Mening hebben | Mening geven 
• Wat heb jij nodig om 'betrokken' te zijn? Geïnteresseerd | Belangstelling | Aandacht | Verbonden 

Verdeel je klas in 6 (ongeveer) even grote groepen. Deel de knipvellen uit.

In groepjes:

Elke groep krijgt één van de drie ingrediënten (ingrediënten zijn: sla, kaas, of burger). 

Elk ingrediënt staat voor een waarde (burger = betrokken, kaas = kritisch, sla = actief). 

Elk groep bespreekt welke vier uitkomsten van de brainstorm zij als groepje het belangrijkste vinden. Ze schrijven dit met een stift op hun vier ingrediënten.

Er ontstaan acht plakken kaas met op elk één woord uit de brainstorm: kritisch. Acht blaadjes sla met termen uit de brainstorm: actief. En acht burgers met termen uit de brainstorm: betrokken.

Parallelgroepen kunnen op dezelfde uitkomsten komen, dat is prima!

Vervolgens worden alle ingrediënten losgeknipt.

In groepjes

Vervolgens worden alle kazen op een tafel gelegd, alle burgers op een andere tafel en de slabladen op een derde tafel.

Ieder groepje gaat nu ‘shoppen’ bij de tafels. Als groepje moeten ze van elke tafel één ingrediënt meenemen om hun burger mee te bakken. Wat vinden zij het meest belangrijk voor kritisch, betrokken en actief? 

Dan pakt elk groepje ook een broodje (boven- en onderkant) en bakken ze als groep hun burger: ieder groepje plakt hun burger op een A4. Zo ontstaan er zes klassenburgers. 

Overleggend en discussiërend kiezen ze per groepje de drie ingrediënten voor hun burger.

Klassikaal:

Bespreek klassikaal kort de uitkomsten.

Elk groepje vertelt welke keuzes ze hebben gemaakt en waarom.

Stel vragen om interactie te stimuleren, zoals:

• Waarom vinden jullie dat belangrijk?
• Gebeurt het al?
• Merken jullie dat er soms iets mis gaat op dit punt?
• Moet er iets veranderen om dit beter te maken? 
• Etc.

Klassikale evaluatie:

We hebben gezien welke burgers we hier willen bakken. (Benoem enkele belangrijke/terugkerende punten die genoemd zijn.)

Werken we in deze klas aan deze dingen? Wat wel, wat niet? Merken jullie dat er soms iets mis gaat hiermee? Moet er iets veranderen om dit beter te maken? Zullen we hier afspraken over maken?

Zo kun je samen met je klas komen tot democratische omgangsafspraken en geven jullie vorm aan jullie eigen klassenburgerschap!

TIP: hang de burgers op in de klas! Eventueel mét een lijst van de tot stand gekomen afspraken erbij.

4 dimensies

1. Politiek-juridische dimensie
2. Sociaal-maatschappelijke
3. Economische dimensie
4. Vitaal burgerschap

Politiek juridische domein

Wat zegt de overheid:

Hier is aandacht voor het (h)erkennen van de basiswaarden

van onze samenleving, het omgaan met waardendilemma’s (zoals seksuele diversiteit)

en het hanteren van deze basiswaarden in de meningsvorming en het handelen. Ook het

functioneren van de parlementaire democratie, de rechtsstaat en het rechtssysteem

komen aan de orde. Vanuit deze dimensie kunnen docenten aandacht besteden aan

verkiezingen en bijvoorbeeld de 75-jarige herdenking van het einde van de Tweede

Wereldoorlog. Ook biedt dit ruimte voor het bespreekbaar maken van incidenten zoals

aanslagen, radicalisering en polarisering maar ook een onderwerp als sexting.

Politiek juridische 

dimensie

• democratie 
• tot stand komen van weten 
• misdaad en straffen
• jouw invloed op de politiek
  

Wat is politiek?

Wat is politiek?

Democratie 

‘’Grondrechten die voor alle burgers gelden en grenzen stellen aan willekeurig overheidsoptreden en besluitvorming waarbij alle burgers direct of indirect invloed kunnen uitoefenen’’.

 

Kenmerken die bij een democratie horen

• Grondrechten / grondwet (recht om te demonstreren, vrijheid van meningsuiting, organiseren in groepen.) 
• Vrije en geheime verkiezingen 

• Meerderheid beslist maar minderheid wordt beschermd 

Parlementaire democratie:

Burgers besturen zichzelf door middel van volksvertegenwoordigers 

Democratie?

We hebben het net over democratie gehad, maar er zijn ook landen die een andere regeringsvorm hebben. Zij hebben een:

• Dictatuur
• Autocratie 
• Oligarchie
• Theocratie
• Monarchie

Opdracht: op zoektocht

Voor de volgende les gaan jullie het volgende doen: kies allemaal een ander land (niet NL) en zet het in de map in teams.
Maak vervolgens een mindmap over het land met minimaal de volgende punten:

1. Zoek uit welke regeringsvorm er is;
2. Wie er aan de macht is (ook ministers etc.);
3. Of er stemrecht is;
4. Wanneer er gestemd wordt.

huiswerk

lees hoofdstuk 2 en 3

Democratie in Nederland en invloed op de politiek

maak aantekeningen en leer de begrippenlijst uit je hoofd (ook van hoofdstuk 1)