10.1 Dekolonisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

10.1

De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld

tijdvak 10  - televisie en computer (vanaf 1950)

Leerdoel

Aan het eind van de komende twee lessen kun je uitleggen hoe er een einde kwam aan de koloniale overheersing door het westen van Azië en Afrika

Examenvraag 2021 TV 1

Een van de afspraken die werden gemaakt toen Indonesië onafhankelijk werd, was de oprichting van de Nederlands-Indonesische Unie. Dit was een nieuw politiek verband tussen Nederland, de Nederlandse overzeese gebieden en de voormalige koloniën. In 1956 zegde Indonesië de Nederlands-Indonesische Unie eenzijdig op.

Leg uit dat deze opzegging van de Unie door Indonesië past bij een kenmerkend aspect uit de tweede helft van de twintigste eeuw.

Modern imperialisme 

vanaf tijdvak 8 (1800-1900) stichten Europese moederlanden koloniën in Afrika en Azië. 

Belangrijkste oorzaken: 

• het verkrijgen van grondstoffen voor de opkomende industrie
  
• het vergroten van de afzetmarkt voor de producten die in de industrie       worden gemaakt
•  nationalisme
•  White man's burden (Kipling)

Opkomend verzet tegen imperialisme

Na WOI groeit in de kolonieën het verzet tegen de bezetting door het 'moederland'; het nationalisme neemt toe

belangrijkste oorzaken:

• economische uitbuiting die alleen maar toenam na de crisis
  
• het gebrek aan inspraak in het bestuur
  
• de scholing van de inwoners van de kolonie a.g.v. ethische politiek
  

Dekolonisatie 

Na WOII ontstond er in de kolonieën in Azië en later ook in Afrika een steeds sterker wordend verzet tegen de koloniale bezetter. Dit resulteerde in dekolonisatie, het onafhankelijk worden van de koloniën.

belangrijkste oorzaken 

• WOII
• Koude Oorlog

In het boek: dekolonisatie van

• Brits-Indië (WOll)
• Azië (delen WOll, ook KO)
• Midden-Oosten (WOll)
• Afrika (KO)

WOII als oorzaak van dekolonisatie

met name van kracht in Azië

• Japan veroverde grote delen van Azië. Daarmee werd bewezen dat de westerse mogendheden (Frankrijk, Nederland etc.) konden worden verslagen door Aziaten. De bewoners van de koloniën voelden zich daardoor sterker staan tegenover hun bezetter.
• Na de oorlog hadden de westerse mogendheden hun leger in de koloniën nog niet op volle sterkte. De nationalisten gebruikten dit machtsvacuüm 

De door Japan bezette gebieden tijdens WOII

Koude Oorlog als oorzaak van dekolonisatie

zowel in Azië als in Afrika 

Na 1945 gaan de aartsvijanden de VS en de SU op zoek naar bondgenoten. Zij steunen de koloniën in hun strijd naar onafhankelijkheid. Dit in de hoop dat het later hun bondgenoten worden (politieke en economische belangen)

Gevolgen dekolonisatie

Als de koloniën na een lange strijd eindelijk onafhankelijk worden, heeft dit twee belangrijke gevolgen:

• het ontstaan van dictaturen (want er is nauwelijks bestuurservaring) en burgeroorlogen tussen verschillende bevolkingsgroepen (conferentie Berlijn 1884-1885)
  
• Grote (vnl. westerse) multinationals blijven aanwezig in deze landen, er is dus continuïteit op het gebied van economische uitbuiting

Indonesië als voorbeeld

Het proces van dekolonisatie wordt hierna geïllustreerd met Indonesië als voorbeeld. De dekolonisatie van andere Aziatische landen, het Midden-Oosten en Afrika moet je zelfstandig bestuderen.

Er volgt een filmpje over de dekolonisatie van Indonesië met daarna een aantal vragen

Dekolonisatie en Nederland

Ook Nederland kreeg na WOII, als moederland,  te maken met het proces van dekolonisatie. Na de overgave van Japan roept Indonesië de onafhankelijkheid uit. Er volgt een filmpje over deze onafhankelijkheidsstrijd. 

KNIL

 Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) dat in Indonesië tegen de nationalisten vocht, bestond niet alleen uit Nederlandse soldaten. Ook een grote groep Zuid-Molukse mannen vocht mee tegen de nationalisten. Hierna volgt een kort filmpje over deze Molukse soldaten en hun gezinnen

Examenvraag 2021 TV 1

Een van de afspraken die werden gemaakt toen Indonesië onafhankelijk werd, was de oprichting van de Nederlands-Indonesische Unie. Dit was een nieuw politiek verband tussen Nederland, de Nederlandse overzeese gebieden en de voormalige koloniën. In 1956 zegde Indonesië de Nederlands-Indonesische Unie eenzijdig op.

Leg uit dat deze opzegging van de Unie door Indonesië past bij een kenmerkend aspect uit de tweede helft van de twintigste eeuw.

Vraag 21  maximumscore 2

21 

Uit het antwoord moet blijken dat het opzeggen van de Unie betekende dat Indonesië elke vorm van invloed vanuit Nederland afwees / dat Indonesië elke (bestuurlijke) band met Nederland verbrak, wat past bij 'de dekolonisatie die een eind maakte aan de westerse hegemonie in de wereld'.

Opmerking

Als alleen een juist kenmerkend aspect wordt genoemd, wordt geen scorepunt toegekend.