Hoofdstuk 4 Brazilië; blik op de buitenwereld

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 4 Brazilië; blik op de buitenwereld

4.1 Brazilië: leider in Zuid-Amerika?

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto

In 2008 nam Brazilië het initiatief voor de oprichting van de UNASUR, de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties. Het was een reactie op een plan van de V.S. om een groot handelsblok te vormen van Noord- en Zuid-Amerika samen. Brazilië wilde dat niet, omdat het bang was dat de Amerikanen hun goedkope producten makkelijk op de Braziliaanse markt zouden kunnen afzetten. Dat zou te veel concurrentie betekenen voor de Braziliaanse bedrijven. Brazilië wilde ook voorkomen dat andere Zuid-Amerikaanse landen zich wel bij de V.S. zouden aansluiten.

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je...

• Redenen opnoemen waarom Brazilië is gaan samenwerken met andere landen. 
  
  
• Beschrijven en verklaren welke positie Brazilië inneemt op

      continentaal en mondiaal schaalniveau;

Benodigde voorkennis 

Je weet het belang van (internationale) samenwerking;
Je weet waarom een goede transport- infrastructuur belangrijk is;

Brazilië op continentaal schaalniveau

Demografische koploper?                        Politieke koploper?

Economische koploper?                            Internationale koploper?

Blokvorming

1991: 

2008:                                                 

Mercosul (economisch)

Douane-unie tussen Argentinië, Brazilië, Paraguay, Uruguay, Venezuela en Bolivia en een aantal geassocieerde landen. Heet ook Mercosur (Spaans). Gebied van vrijhandel. 

UNASUR (economisch, cultureel en politiek)

Unie van Zuid-Amerikaanse Naties: organisatie van alle Zuid-Amerikaanse landen, gericht op politieke, economische en culturele integratie.

Blokvorming 

Mercosur	Unasur
- economische samenwerking - vrijhandel - gunstig voor bedrijven in de lidstaten: grote belastingvrije afzetmarkt	- reactie op het handelsblok van VS en Canada - Brazilië was bang voor te grote concurrentie - doel: samenwerken op politiek, transport, energie, onderwijs, etc.

Blokvorming

Voorbeeld van UNASUR project:

infrastructuur 

Nadelen?

• nieuwe wegen gaan door natuurgebieden
• er wonen mensen in deze gebieden

Voordelen?

• goede verbindingen zijn voorwaarde voor samenwerking
• nieuwe gebieden worden bereikbaar (mijnbouw)
• makkelijker op producten te vervoeren
• voor export naar zee

Verwerking

1. Bedenk een economisch argument waarom sommige politici de ontbossing in het Amazoneregenwoud niet willen tegenhouden,
    
2. Verklaar de rechthoekige bosgebieden in figuur 4.5
    
3. Sommige wetenschappers zeggen: "je moet meer goederen per spoor door het regenwoud vervoeren. Spoorlijnen zorgen voor minder ontbossing dan wegen". Licht dit toe. 
    
4.  Leg uit waarom men verwacht dat de etnische en de culturele diversiteit in het Amazonegebied in de toekomst zal afnemen. 

Beantwoord vraag 1 t/m 4 in je schrift

Brazilië mondiaal

Handelsoriëntatie

De voornaamste handelspartners waren in eerste instantie met name de rijke landen: EU, V.S. en Japan. Maar de betekenis van China als handelspartner is de afgelopen decennia sterk toegenomen.

foreign direct investment (fdi)

1. Veel natuurlijke hulpbronnen

2. Grote afzetmarkt

exportpakket

De samenstelling naar soort en waarde van goederen en diensten die worden geleverd aan het buitenland.

Handelsoriëntatie van Brazilië

• gericht op export van grondstoffen 
• import vooral eindproducten
• schommelende handelsbalans

Handelsbalans

• positieve handelsbalans =
  Waarde van export hoger dan waarde
  van de import.  Economische groei! 
  
  
• negatieve handelsbalans =
  andersom! 

Verwerking

1. Geeft cirkeldiagram B in W9 de export of de import van Brazilië weer? Hoe kan je dat aflezen uit het diagram? 
     
2.  Wat moet er in de legenda ingevuld
   worden bij rood?  kies uit:
   aardolie - mijnbouwproducten - 
   aardolie én mijnbouwproducten 
    
3. Uit welk deel van de wereld zullen de 
   ingevoerde industrieproducten vooral
   komen? 

Beantwoord vraag 1 t/m 3 in je schrift

Lesdoelen check

Aan het einde van de les kan je...

• Redenen opnoemen waarom Brazilië is gaan samenwerken met andere landen. 
  
  
• Beschrijven en verklaren welke positie Brazilië inneemt op

      regionaal en mondiaal schaalniveau;

Waarom is de MERCOSUR opgericht?

Waarom is de UNASUR opgericht?

Op welk gebied is Brazilië een koploper in de regio Zuid-Amerika?

Brazilië is onderdeel van de BRICS-landen. Wat houdt dat in?

Zelfstandig werken 

4.1 opdr. 2 t/m 5 en 7

4.2 opdr. 2 t/m 5 en 7 

§4.2 ~ Brazilië en zijn positie in de wereld

Leerdoelen 4.2

• Je kunt aangeven waarom Brazilië een grotere rol wil spelen bij internationale organisaties, zoals de VN.
  
• Je kunt de positie van Brazilië in de BRICS-landen duidelijk maken.
• Je kent de samenstelling van het import- en exportpakket en kunt beschrijven hoe die samenstelling in de loop van de tijd is veranderd.
• Je kunt vanuit verschillende dimensies een toekomstscenario geven van de positie van Brazilië in de wereld. 

• Politieke rol:

• Wilop mondiale schaal invloedrijk zijn
• Lid van de VN
• Wil hervorming VN  -> Meer invloed binnen de VN
• tijdelijk lid van Veiligheidsraad van de VN
• Lid WTO - Wereldhandelsorganisatie (mondiale handel)
• WK voetbal 2014 en Olympische spelen 2016

Wat voor organisatie is de VN?

BRICS?

Acroniem voor Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika.

Wat zijn BRICS?

- Landen met een grote economische ontwikkeling;

- Landen met een grote bevolking(sgroei) - grote afzetmarkt;

- Lager BNP - betekent lagere lonen = interessant voor bedrijven

- Landen in de semi-periferie

Externe economische relatie

Economische contacten met andere landen. 

Welke?

Kenmerken BRICS landen 

• ꞌsleeping giantsꞌ - grote landen die eindelijk hun groeipotentie waar gingen maken
  
• grote % stijging van de productie / bnp
  
• stijgende urbanisatiegraad
  
• stijging van het gemiddelde loon
  
• 25% van het landoppervlakte 
• 40% van de wereldbevolking 

Waarom zouden de BRIC-landen een eigen banken-/investerings-systeem willen oprichten, los van IMF en Wereldbank?

1. Chinees geld stinkt minder
2. Kredietverstrekker bepaalt beleid van land mee.
3. Sterkere positie t.o.v. triadelanden
4. BRICS-landen zijn rijker dan triadelanden

Handelsoriëntatie:

Brazilië was exploitatiekolonie -> gericht op export van grondstoffen.

Daardoor vroeger (tot ca. 2000: Hoge exportgerichtheid + positieve handelsbalans (ook wel handelsoverschot).

Tegenwoordig een negatieve handelsbalans = 

meer import dan export (handelstekort).

Handelstekort

Handelsoverschot

Importpakket:

Minerale brandstoffen

Machines

Medische apparatuur

Exportpakket:

IJzererts

Suikerriet

Sojabonen

Aardolie

Vlees

Land- en mijnbouw-producten

Export en import

Exportpakket bestaat uit land- en mijnbouwproducten (zie afbeelding) en hoogwaardige producten (zoals auto’s en chemische producten).

Importpakket bestaat uit eindproducten.

Handelspartners

De handelsoriëntatie is de laatste decennia veranderd: China werd steeds belangrijker.

Met welke Afrikaanse landen zou Brazilië makkelijk kunnen handelen?

Investeringen van China in projecten wereldwijd is brandstof van economische groei voor veel landen

Waarom is de handelsoriëntatie van Brazilië gemiddeld en niet hoog? Waarom exporteert Brazilië relatief weinig naar het buitenland?

1. Welvaart is hoog genoeg
2. Geen goede producten om te exporteren
3. Grote interne markt
4. Handelsbelemmering-en

Brazilië is aantrekkelijk voor buitenlandse investeringen (FDI).
Welke reden is hiervoor het minst belangrijk?

1. Veel grondstoffen
2. Grote bevolking
3. Stijgende welvaart
4. Steeds beter opgeleide bevolking

Investeringen:

• Investeringen uit het buitenland = directe buitenlandse investeringen (dbi) of foreign direct investments (fdi)
• Natuurlijke hulpbronnen
• Veel ruimte over (landoppervlak)
• Groeiende afzetmarkt
• Groeiende beroepsbevolking

FDI

Een onderneming met directe investeringen uit het buitenland is een onderneming waarin een investeerder uit een ander land tenminste 10% bezit van het gewone aandelenkapitaal of van de stemrechten of het equivalent daarvan. Het gaat hierbij om een blijvend belang en om verkrijging van substantiële invloed in het management van de onderneming. Directe investeringen zijn opgebouwd uit aandelenkapitaal, deelnemingen in groepsmaatschappijen in het buitenland en kredietverlening.

Waarom zo veel?

Brazilië is rijk aan grondstoffen en er is veel ruimte voor landbouwgrond (landgrabbing?)

Groeiende afzetmarkt 

Toerisme

• Toerisme groeit door globalisering
  
• Bevolking probeert toeristen meer het binnenland in te trekken
  
• Gevolg voor culturele diversiteit
• (tradities, gewoontes, culturen)  

Economische dimensie?

Culturele dimensie?

Fysische dimensie?

Leerdoelen 4.2

• Je kunt aangeven waarom Brazilië een grotere rol wil spelen bij internationale organisaties, zoals de VN.
  
• Je kunt de positie van Brazilië in de BRICS-landen duidelijk maken.
• Je kent de samenstelling van het import- en exportpakket en kunt beschrijven hoe die samenstelling in de loop van de tijd is veranderd.
• Je kunt vanuit verschillende dimensies een toekomstscenario geven van de positie van Brazilië in de wereld.