Seksueel grensoverschrijdend gedrag

• Burgerschap
• HBO
• Studiejaar 2

Doelen:

Kennismaken met het vlaggensysteem door situaties aan de hand van de zes criteria te kunnen beoordelen.

Planning:

• Wat is (seksueel) grensoverschrijdend gedrag
• Uitleg vlaggensysteem
• Zelf casuïstiek beoordelen 

(Seksueel) grensoverschrijdend gedrag

• Gedrag dat jouw grens over gaat
• Ongewenst
• Schade 

Grensoverschrijdend gedrag is gedrag dat jouw grens over gaat. Voor jou kan de grens ergens anders liggen dan voor de ander.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is wanneer je iemand op een manier benadert die seksueel van aard is. De ander en de omgeving kan grote fysieke, mentale en/ of emotionele schade hierdoor oplopen. Het is belangrijk om te zorgen voor een veilig klimaat waarin jongeren vragen durven te stellen en hun grenzen een leren te geven. Vandaar dat ik dit onderwerp wil behandelen.

Vlaggensysteem

• Seksueel gedrag herkennen en inschatten. 
• Seksueel gedrag adequaat beoordelen, bespreekbaar maken en gepast reageren. 
  

Want hoe kun je bijvoorbeeld seksueel gedrag herkennen en inschatten of het grensoverschrijdend is. Een systeem dat daar bij helpt is het vlaggensysteem. Dit systeem biedt professionele opvoeder waaronder leerkrachten handvatten om seksueel gedrag adequaat te beoordelen, het bespreekbaar te maken en om gepast te reageren. 

Bij het wachten op de schoolbus vallen vier jongens van 12

een meisje van 15 lastig.

Welke kleur vlag is passend bij deze casus?

1. Groen (aanvaardbaar)
2. Geel (licht)
3. Rood (ernstig)
4. Zwart (zwaar)

6 criteria

• Toestemming/ wederzijds
  
• Vrijwilligheid
  
• Gelijkwaardigheid
  
• Leeftijd/ ontwikkeling adequaat
  
• Context adequaat
  
• Zelfrespect

Om in te schatten hoe ernstig de situatie is kijk je naar 6 criteria punten.

1. Is er toestemming/ is de wil wederzijds?

Zijn beide partijen akkoord en weten wat er gebeurd.

2. Vrijwilligheid

Je kiest er zelf voor en wordt niet onder druk gezet, niemand zou boos zijn als je het niet wil en je doet het bijvoorbeeld niet voor geld.

3. Gelijkwaardigheid

Beide partijen hebben evenveel te zeggen, er is niemand met meer macht of autoriteit.

4. Leeftijds- of ontwikkeling adequaat

Hoort dit gedrag bij de leeftijd.

5. Context adequaat

Kan het op deze plaats en op dit moment en zijn er bijvoorbeeld geen toeschouwers bij.

6. Zelfrespect

Is het niet gevaarlijk voor de persoon, kan het schade opleveren.

Bij het wachten op de schoolbus vallen vier jongens van 12

een meisje van 15 lastig.

Rode vlag

Eenmalig, Geen wederzijdse toestemming

Geen gelijkwaardigheid, 4 tegen 1

Stoer doen hoort bij de ontwikkeling. Maar het is niet oké om

daar anderen mee lastig te vallen.

Tijdens kamp zitten enkele 13-jarige meisjes na
het avondeten gezellig samen in de slaapzaal. Ze praten
met elkaar over verliefd zijn, zoenen en seks.
Hun leerkracht wordt bestookt met nieuwsgierige vragen.

1. Groene vlag
2. Gele vlag
3. Rode vlag
4. Zwarte vlag

Meisjes in de puberteit zitten met veel vragen en onzekerheden over relaties en seks. Ze zijn nieuwsgierig maar hebben vaak nog een dubbelzinnige houding tegenover seksualiteit: aan de ene kant hebben ze grote interesse, aan de andere kant schamen ze zich en zijn ze gesloten over het onderwerp. Seksuele thema’s worden besproken met mensen bij wie ze zich op hun gemak voelen. Dat is hier het geval. Op zeeklassen heerst er een andere sfeer dan op school en hier voelen ze zich veilig. De leerkracht gaat in op de vragen en geeft dus de boodschap dat praten over seks en relaties oké is.

We beoordelen het gedrag van de meisjes:

Toestemming: De meisjes voeren een open en gemoedelijk gesprek. Er is dus zeker toestemming van alle betrokkenen.

Vrijwilligheid: De meisjes dwingen niemand om te praten, dus iedereen neemt vrijwillig deel.

Gelijkwaardigheid: De leerkracht is ouder en staat in een gezagsrelatie met de meisjes maar op kamp is de sfeer anders. Het gaat hier ook niet om seksuele handelingen, maar om een gesprek waarbij de leerkracht voor de meisjes een bron van informatie vormt. In het gesprek zijn ze gelijkwaardig.

Gepast voor leeftijd/ontwikkeling: Nieuwsgierig zijn naar en vragen stellen over seks is eigen voor de leeftijd.

Gepast voor de context: De meisjes en de juf zitten in de slaapzaal, zonder andere leerlingen erbij. De context is privé.

Zelfrespect: Een open en positief gesprek voeren over relaties en seks heeft geen schadelijke gevolgen en getuigt van zelfrespect.

Een jongen van 17 zet doelbewust een
naaktfoto van een klasgenoot op internet.

1. Groene vlag
2. Gele vlag
3. Rode vlag
4. Zwarte vlag

Zonder toestemming online plaatsen van naaktfoto’s is schadelijk voor het slachtoffer. Als dit opzettelijk gebeurt met het oogmerk om schade toe te brengen, krijgt het gedrag een zwarte vlag.

Ook al is het de eerste keer, het gedrag wordt toch met zwart beoordeeld omdat de gevolgen voor het meisje en hemzelf zeer ernstig kunnen zijn.

Toestemming	Nee (niet om foto te plaatsen)
Vrijwilligheid	Online zetten is geen vrijwillige daad
Gelijkwaardigheid	Even oud maar jongen heeft macht door bezit van de foto
Gepast leeftijd/ ontwikkeling	Ja, maar 17 jarige moet de gevolgen weten van online foto plaatsen!!
Gepast voor de context	Nee (school)
Zelfrespect	Negatieve gevolgen jongen en meisje

Zonder toestemming online plaatsen van naaktfoto’s is schadelijk voor het slachtoffer. Als dit opzettelijk gebeurt met het oogmerk om schade toe te brengen, krijgt het gedrag een zwarte vlag.

Ook al is het de eerste keer, het gedrag wordt toch met zwart beoordeeld omdat de gevolgen voor het meisje en hemzelf zeer ernstig kunnen zijn.