HC 3 Overheid: sociale zekerheid & gezondheidszorg

Overheid
HC3: sociale zekerheid & gezondheidszorg
1 / 52
volgende
Slide 1: Tekstslide
economieHBOStudiejaar 2

In deze les zitten 52 slides, met interactieve quiz, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 180 min

Onderdelen in deze les

Overheid
HC3: sociale zekerheid & gezondheidszorg

Slide 1 - Tekstslide

Agenda
  1. Terugblik HC2
  2. Lesdoelen
  3. Theorie + casussen
  4. Transfer naar het werkveld
  5. samenvatting les

Slide 2 - Tekstslide

Terugblik: transfer van HBO naar werkveld: 
Rijksbegroting (3 mavo)

Slide 3 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: Rijksbegroting (4 mavo)

Slide 4 - Tekstslide

Opdracht: betekenisvolle werkvorm
  1. Tweetallen
  2. Pak een deelonderwerp van slide 3 of 4:                                          miljoenennota (35), begrotingstekort (3), staatsschuld (3+ 4), directe belastingen (3), indirecte belastingen (3), niet-belastingontvangsten (3) of stimuleringsmaatregelen (4)
  3. Hoe zou je dit deelonderwerp betekenisvol kunnen uitleggen?          Bedenk hier een verwerkingsvorm bij en werk deze in conceptvorm uit.

timer
15:00

Slide 5 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: conclusie
Welke uitdagingen zie je bij het aanleren van dit onderdeel aan jouw leerlingen?

1. Schrijf drie mogelijke problemen op die leerlingen zouden kunnen ervaren
2. Bespreek deze in tweetallen
3. Kies per tweetal één probleem uit en bespreek deze klassikaal
timer
5:00

Slide 6 - Tekstslide

Belastingen binnen het vmbo

Slide 7 - Tekstslide

Terugblik HC2: mindmap

Slide 8 - Tekstslide

Waar denk jij aan bij het begrip 'sociale zekerheid'?

Slide 9 - Woordweb

OWE/EVL Overheid
  • Onderwijs Online → ook zelfstudie mogelijk (DT oude leerroute met kennistentamen)
  • We gaan op onderdelen door op Micro-1 & Macro-1
  • Géén kennistentamen → Leertaak
  • LT waarin je begeleid wordt in het doen van onderzoek naar de transfer van de economische- doelen en inhouden, naar de analyse van een (lokaal) vraagstuk → docu/desk(DT)
Hoofdthema's HC's
  1. Functies collectieve sector (LKB → Economische politiek)
  2. Openbare financiën (LKB → Begrotingsbeleid & financiering + economische politiek)
  3. Sociale zekerheid & gezondheidszorg (LKB → Verzorgingsstaat & sociale zekerheidsstelsel)
  4. Duurzame economie (LKB → Circulaire economie & energietransitie)

Slide 10 - Tekstslide

Lesdoelen HC3: sociale zekerheid & gezondheidszorg (verzorgingsstaat & sociale zekerheidsstelsel)
  1. Met behulp van de sociale zekerheidsquote beoordelen hoe groot de omvang van de sociale zekerheid is. 
  2. Uitleggen waarom in de jaren ’80 de collectieve uitgaven behoorlijk zijn gestegen. 
  3. Voor- en nadelen van het kapitaaldekkingsstelsel en omslagstelsel
  4. Uitleggen waarom de zorgkosten in de toekomst zullen stijgen. 
  5.  Aan de hand van de  i/a-ratio kunnen beoordelen in hoeverre er een beroep op de sociale zekerheid wordt gedaan. 
  6. Aan de hand van de vervangingsratio een uitspraak kunnen doen over de mate waarin werken uit een situatie van werkloosheid ontmoedigd wordt. 

Slide 11 - Tekstslide

Sociale zekerheid (H8)

Slide 12 - Tekstslide

Slide 13 - Tekstslide

Verdieping sociale zekerheidsstelsel
Verdieping arbeidsongeschikt (Participatiewet)

Slide 14 - Tekstslide

Motieven voor overheidsingrijpen
  • Tekortkomingen van de verzekeringsmarkt
       - onverzekerbare risico’s (oorlogsschade; werkloosheid);
       - risicoselectie (arbeidsongeschiktheid); 
       - adverse selection; 
       - marktfalen (informatie-asymmetrie en marktmacht) 
  • Inkomensherverdeling: AOW 
  • Paternalisme: deelname verplicht stellen 
  • Kostenmotief: schaalvoordelen: SVB en UWV

Slide 15 - Tekstslide

Sociale zekerheidsquote (§8.2.5)
"De uitgaven aan sociale zekerheid als deel of 
% van het bruto binnenlands product 
( = gelijk aan het nationaal inkomen)."


Slide 16 - Tekstslide

Jaren '80: stijgende collectieve uitgaven
Reden: oplopende werkloosheid
Prijs- en volumebeleid
1. Prijsbeleid           → uitkeringen worden verlaagd (3% in 1984)
   - Koppeling          → uitkeringen koppelen aan verloop cao-lonen
   - Ontkoppeling  → bij bovenmatige loonstijgen & bovenmatige volumegroei

2. Volumebeleid (eind '80) → beperking instroom & versnelling uitstroom
      - Toegangsdrempels opgehoogd, strengere keuringen, hardere sancties
     - I/A-ratio verbeterd → inactieven(= uitkeringsontvangers) / eco. actieven ↑
Koppelingsmechanisme

Slide 17 - Tekstslide

Sociale zekerheidsquote: praktijk
Artikel (KLIK)
"Kabinet zet sluizen van begrotingsbeleid wijd open"

Te beantwoorden vragen:
1. Welk onderdeel beïnvloed deze quote? (zie artikel)
2. Welke gevolgen heeft een hoge quote?
Maatregelen Rutte-I en Rutte-II
Bezuinigingen op het openbaar bestuur (= minder ambtenaren)

Slide 18 - Tekstslide

Miljoenennota 2020

Slide 19 - Tekstslide

Miljoenennota 2019 en 2020: 
verdieping sociale zekerheid
2019
Denken, delen, uitwisselen
  1. Welke verschillen/verschuivingen zie je bij de post 'Sociale zekerheid'? 
  2. Wat valt jou op aan het aandeel van de deelposten binnen sociale zekerheid?
  3. Hoe denk je dat deze kosten zich gaan ontwikkelen? Noem argumenten.
  4. Noem maatregelen die de overheid heeft genomen om de AOW-kosten beheersbaar te houden. Ben jij het eens/oneens met deze keuzes? Ligt toe.
  5. Ga nu in tweetallen elkaars analyse vergelijken en bespreken.                                  Is er concencus? Welke verschillen zijn er?

Slide 20 - Tekstslide

Maatregelen kabinet Rutte-I en Rutte-II 
AOW-leeftijd gaat ↑ 
Fiscale ruimte voor aanvullend pensioen gaat ↓ 
Uitgaven langdurige zorg gaat ↓

Slide 21 - Tekstslide

Uitgaven sociale zekerheid & financiering(§8.2.5)

Slide 22 - Tekstslide

Kapitaaldekkingsstelsel vs Omslagstelsel(§8.6)
We gaan naar een video van ruim één minuut kijken.

Opdracht:
Benoem de voor- en nadelen van het omslagstelsel én het kapitaaldekkingsstelsel.

Slide 23 - Tekstslide

Slide 24 - Video

Kapitaaldekkingsstelsel vs Omslagstelsel(§8.6)
Kapitaaldekkingsstelsel (beleggen = toekomstig rendement)
Er wordt vermogen gevormd voor de financiering van uitkeringen in de toekomst. 
M.a.w.: nu sparen om later te consumeren. Bestaat uit:
1. De in het verleden door de deelnemers aan de regeling gestorte premies;
2. Plus de daarmee behaalde beleggingsresultaten
Voorbeeld: Aanvullende pensioenen
Omslagstelsel (premie = uitkering)
De toezegging dat toekomstige werkenden premies afdragen om de kosten te dekken
Hiaten kunnen door de overheid worden aangevuld → premie stijgt niet, maar drukt op alle belastingbetalers (bijv. rijksbijdrage aan het Algemeen Ouderdomsfonds)
Voorbeeld: AOW

Slide 25 - Tekstslide

Mogelijkheden om stelsel toekomstbestendiger te maken 
Uitgavenbeheersing versus lastenverzwaring door: 
  1.  Loskoppeling uitkeringen (prijsbeleid) 
  2. Aanspraken beperken (volumebeleid) 
  3. Grotere arbeidsdeelname: nuggers 
  4. Lastenverzwaring: beëindiging premievrijstelling AOW-ers; optrekken premiegrens 

Slide 26 - Tekstslide

Gezondheidszorg (H9)

Slide 27 - Tekstslide

Zorgquote

Slide 28 - Tekstslide

Bron
(bron data: World Databank 2014)

Slide 29 - Tekstslide

Collectief gefinancierde gezondheidszorg 2018

Slide 30 - Tekstslide

Meerjaren financiering gezondheidszorg

Slide 31 - Tekstslide

Dilemma's: rokers
Artikel (KLIK)
"Wat roken de samenleving kost" - Sander Voormolen
NRC Handelsblad, 13-02-2017

1. Wat is de rol van de overheid?
2. Welke acties ondernemen ze?
3. Wat zouden ze nog kunnen doen?
4. Welke partijen hebben baat bij rokers?
(probeer verder te denken dan alleen de fabrikanten)
Stellingen
1. De overheid moet roken verbieden
2. Om roken te stoppen, moeten de accijnzen omhoog
3. De overheid moet hulp bij roken in het basispakket zetten

Slide 32 - Tekstslide

Eigen risico
1.Waarom zou het verplicht 
    eigen risico zijn gestegen?

2.Welke afwegingen maken mensen
    bij het kiezen van hun gekozen 
    hoogte van hun eigen risico?

Slide 33 - Tekstslide

Nominale premie
  1. Wat is een nominale premie?
  2. Waarom ligt de gevraagde premie vaak lager?

Slide 34 - Tekstslide

Marktwerking: zorgverzekeraars
  1. Wat valt jou op aan de verdeling?
  2. Welke nadelen kan dit voor de consument hebben?
  3. Welke rol zou de overheid kunnen spelen?

Slide 35 - Tekstslide

Slide 36 - Tekstslide

Financiering gezondheidszorg: context
Artikel: (KLIK)

"Hoeveel geven we uit aan de zorg?"

Slide 37 - Tekstslide

Mogelijke besparingen gezondheidszorg

Slide 38 - Tekstslide

Mogelijke besparingen gezondheidszorg
  1. Wat valt je op? Noem minimaal 4 dingen
  2. Noem per onderdeel een mogelijke reden
Verdieping: veranderingen in de zorg
https://www.zorgwijzer.nl/faq/veranderingen-in-de-zorg

Slide 39 - Tekstslide

Vervangingsratio
De loonkloof tussen werkenden en niet-werkenden. 
De arbeidsmarkt zal een hogere vervangingsratio 
typisch beschouwen als prikkel om te werken 
omdat de opportuniteitskosten van niet-werken, 
namelijk wel werken, dan groter zijn.

Slide 40 - Tekstslide

Pensioenstelsel: toekomstbestendig?
We gaan naar een video van ruim zes minuten kijken kijken. 
 
Opdracht: 
Benoem de problemen van dit huidige pensioenstelsel.

Slide 41 - Tekstslide

Slide 42 - Video

Transfer van HBO naar werkveld

Slide 43 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: sociale zekerheid (4 mavo)

Slide 44 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: sociale zekerheid (4 mavo)

Slide 45 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: sociale zekerheid (4 mavo)

Slide 46 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: sociale zekerheid (4 mavo)

Slide 47 - Tekstslide

Opdracht: betekenisvolle werkvorm
  1. Tweetallen
  2. Pak een deelonderwerp van slide 44, 45, 46 of 47:
  3. volksverzekeringen & werknemersverzekeringen(44), sociaal minimum(44), sociale voorziening(44), verzorgingsstaat (45), actieven & inactieven (46), vergrijzing (46), eigen risico (47) of marktwerking (47)
  4. Hoe zou je dit deelonderwerp betekenisvol kunnen uitleggen?          Bedenk hier een verwerkingsvorm bij en werk deze in conceptvorm uit.

timer
15:00

Slide 48 - Tekstslide

Transfer van HBO naar werkveld: conclusie
Welke uitdagingen zie je bij het aanleren van dit onderdeel aan jouw leerlingen?

1. Schrijf drie mogelijke problemen op die leerlingen zouden kunnen ervaren
2. Bespreek deze in tweetallen
3. Kies per tweetal één probleem uit en bespreek deze klassikaal
timer
10:00

Slide 49 - Tekstslide

Extra uitleg

Slide 50 - Tekstslide

Slide 51 - Tekstslide

Extra oefening

Slide 52 - Tekstslide