11.3 Voeding en leefstijl

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2,3

11.3 Voeding en leefstijl

Ga naar LessonUp

LessonUp.app

Log in met je e-mailadres en password 

Doe mee met de les

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

Terugblik

Wat is een voedingsmiddel?

1. Koolhydraten, vetten en eiwitten
2. Fruit en groente
3. Mineralen, vitaminen en water
4. Alles wat je eet en drinkt

Welke van de volgende voedingsstoffen is het meest energierijk?

1. eiwitten
2. mineralen
3. vetten
4. vitamines

Welke taak hoort bij welk orgaan? Maak de juiste combinatie

eiwitvertering

koolhydraat-

vertering

galproductie

opname voedingsstoffen

In welke zin staan alleen maar voedingsmiddelen?

1. Eiwit, melk, vet, brood
2. Eiwit, olie, zetmeel, water
3. Eiwit, vet, zetmeel, water
4. Ei, melk, brood, margarine

Welke voedingsstoffen zijn beschermstoffen?

1. Eiwitten
2. Vitaminen en mineralen
3. Koolhydraten
4. Water

11. Zet de organen van
het verteringsstelsel
in de juiste volgorde. 

Dunne darm

Slokdarm

Endeldarm

Dikke darm

Twaalfvingerige
darm

Maag

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van bouwstoffen?

1. Mineralen
2. Water
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Koolhydraten komen voor in de volgende voedingsmiddelen...

1. vlees, yoghurt, ei
2. spaghetti, brood, aardappelen
3. ei, yoghurt, aardappelen
4. yoghurt , vlees, brood

Welke voedingsstoffen zijn brandstoffen?

1. Koolhydraten
2. Vetten
3. Eiwitten
4. Allemaal

     enzym

verteringsproduct

  voedingsstof

Klaar

Laptop dicht of met het scherm naar mij toe draaien!

Hier beschrijf je de leerdoelen van deze les.

11.3 Voeding en leefstijl

Leerdoelen

• 12.3.1 Je kunt met behulp van de Schijf van Vijf adviezen voor een gezonde voeding en leefstijl geven.
  
• 12.3.2 Je kunt factoren noemen die van invloed zijn op het energieverbruik van organismen.

Schijf van 5

1. Eet gevarieerd

2. Niet teveel & beweeg

3. Minder verzadigd vet

4. Veel groente, fruit en brood

5. Veilig

Kun jij nu iets vertellen over de vakken? 

Deze  voedingsmiddelen leveren vooral zetmeel, plantaardige eiwitten, vitamines en mineralen en voedingsvezel.

Kies vooral donkere producten: Volkoren brood, zilvervliesrijst en volkoren macaroni. De vliesjes hiervan bevatten bijv. de vitamines en de mineralen en veel voedingsvezel.

Deze voedingsmiddelen leveren vooral vitamine C en voedingsvezel.

Deze voedingsmiddelen leveren vooral (dierlijke en plantaardige) eiwitten, vitamines en mineralen (o.a. kalk). Je kunt het beste de minder vette soorten kiezen. Bijvoorbeeld halfvolle melk en magere yoghurt. 

Maar: Bij vis kies je juist voor vette vis!

Deze voedingsmiddelen leveren vooral vetten en vitamines.

Het is beter om plantaardige vetten te gebruiken dan dierlijke vetten.    

Drink elke dag voldoende.

Drink je iets anders dan water / thee / koffie.

Let dan op wat er is toegevoegd (bijv. hoeveel suiker)!

Schijf van 5

• De schijf van vijf bestaat uit vijf vakken.
  
• Elk vak bevat een groep van de
  

     voedingsmiddelen die we dagelijks nodig

     hebben.

• Als je elke dag iets eet uit elk vak dan 
  

     krijg je alle voedingsstoffen binnen. 

• De vakken zijn niet even groot.
  
• Uit de grote vakken eet je meer dan uit      de kleine vakken.

• De grote vakken bevatten plantaardige 
  

     voedingsmiddelen.

www.voedingscentrum.nl

Adviezen en schijf van vijf

1 Veel groente en fruit (groen)

Elke dag minimaal 250 gram groente en twee porties fruit is gezond.  Veel groente en fruit eten verlaagt het risico op hart- en vaatziekten, darmkanker en diabetes. 

2 Zachte en vloeibare vetten (geel)

Zachte vetten zijn goed voor je bloedvaten. Denk aan olie en halvarine. 

3 Meer plantaardig, minder vlees (roze)

Dat is goed voor jou én voor het milieu. Je kunt afwisselen met vis, peulvruchten, vlees, noten en ei. Geen vlees kan ook. En neem niet meer zuivel dan nodig.  

4 Vooral volkoren (oranje)

Volkorenbrood, volkorenpasta, zilvervliesrijst, volkoren couscous: eet je er genoeg van, dan verklein je het risico op hart- en vaatziekten, darmkanker en diabetes type 2.

5 Dorstlessers zonder suiker (blauw)

Je lichaam heeft elke dag vocht nodig, maar extra suiker? Nou nee. Daarom staan in de Schijf van Vijf dranken zonder suiker: water, koffie en thee.

Adviezen voor gezonde voeding

Energiebehoefte

Hoeveel energie je per dag nodig hebt, verschilt van persoon tot persoon. Het hangt onder andere af van je geslacht, je lichaamsgrootte, je lichamelijke inspanning en je leeftijd. Gemiddeld hebben jongens (mannen) meer energie nodig dan meisjes (vrouwen). Zolang je in de groei bent, neemt je energiebehoefte toe. Bij ouderen neemt de energiebehoefte weer af.

Als het koud is gebruik je meer energie om jezelf warm te houden. Een sporter heeft meer energie nodig omdat hij veel beweegt. 

Als je veel beweegt wordt er in de spieren veel glucose verbrand om de energie die je nodig hebt voor beweging  te maken. Maar niet alle energie wordt gebruik voor beweging, een deel komt vrij als warmte. Als je sport merk je dit: je krijgt het warm en je gaat zweten. 

Hoeveel moet je eten en drinken?

Hoeveel je moet eten en drinken hangt af van je grondstofwisseling en je lichamelijke activiteit.

De hoeveelheid energie die je via voeding binnen moet krijgen, is belangrijk, maar ook dat je van alle voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt. Wanneer je iedere dag alleen friet zou eten, zou je genoeg energie binnenkrijgen, maar je mist dan bijvoorbeeld vitaminen, mineralen en water.

in evenwicht ✓

Energie

Een groot deel van je voedsel gebruik je als brandstof, dit geeft je lichaam energie. De hoeveelheid energie in voedsel wordt aangegeven in kilocalorie (afgekort: kCal).

In je lichaam wordt 24 uur energie gemaakt tijdens de verbranding in de cellen. Ook wordt er 24 uur per dag energie gebruikt, ook als je slaapt. Dit wordt grondstofwisseling genoemd. Deze is verschillend per persoon en hangt af van leeftijd, geslacht, lengte, gewicht en temperatuur van de omgeving.

niet in evenwicht x

Overvoeding

Meer energie in dan energie uit? Dan wordt je dikker (dus veel eten en weinig b ewegen). Er blijven dan veel voedingstoffen over (vnl. koolhydraten) en deze worden onder de huid als vet opgeslagen. Dit kan leiden tot overgewicht en gezondheidsproblemen. 

Ondervoeding

Als je minder eet en dan wat je nodig hebt of je beweegt veel dan zal je lichaam het vet gebruiken om hier de opgeslagen energie uit te halen. Je valt dan af. Dit kan leiden tot ondergewicht,  een tekort aan voedingstoffen omdat in je vet niet alle voedingsstoffen zijn opgeslagen. 

Eetstoornissen

Mensen met een eetstoornis zijn in hun hoofd de hele dag bezig met eten. Ze maken zich zorgen over de invloed van eten op hun lichaam. Eten is voor hen een bron van spanning en angst.

De oorzaak van een eetstoornis is vaak psychisch. Iemand met een eetstoornis heeft meestal een negatief oordeel over zichzelf. Oorzaken van eetstoornissen kunnen zijn:

• beïnvloed worden door je cultuur of de media

• ontevreden zijn over jezelf of je uiterlijk (negatief zelfbeeld)

• nare gebeurtenissen in je leven

• angst om de controle te verliezen

• faalangst of perfectionisme

Anorexia nervosa 

Iemand is niet te dik, maar voelt dat wel zo. Hij of zij valt daarom erg veel af en is bang om aan te komen. Iemand met anorexia heeft wel honger, maar weigert om (voldoende) te eten. Hierdoor ontstaat ondervoeding. Anorexia kan leiden tot ziekten, problemen met maag en gebit, haaruitval en zelfs overlijden.

Boulimia nervosa 

Iemand met boulimia nervosa is ook bang om dik te worden en eet ook te weinig, maar heeft daarnaast regelmatig eetbuien. Daarna braakt hij of zij het voedsel weer uit of neemt laxeermiddelen (pillen waardoor je het voedsel snel weer uitpoept). Ook bij boulimia ontstaat ondervoeding. Door het braken kan de wand van de slokdarm onherstelbaar beschadigen.

Eetbuistoornis

Iemand met een eetbuistoornis heeft eetbuien, maar braakt niet en gebruikt geen laxeermiddelen. Daardoor leidt deze eetstoornis tot ernstig overgewicht (obesitas).

Aan het werk!

Wat? 11.3 Gezonde voeding - opdrachten 1 t/m 9.

Waar? In Magister.me in de studiewijzer mens en natuur. 

Hoe? Als het bord op rood staat werk je alleen en in stilte.

Als het bord op groen staat mag je fluisterend overleggen met je buurman. 

Heb je vragen? Steek je hand op en ik kom bij je. 

Klaar? Kijk het dan na!

Klaar? Werk aan je samenvatting!