Les 2: Introductie burgerlijke cultuur in NL

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Les 2: Introductie burgerlijke cultuur in NL

Doelen

-Je kunt de politieke, maatschappelijke en economische ontwikkeling van de Lage Landen beschrijven.

-Je weet welke standen er waren in de 17e eeuw.

-Je kunt het leven van de rijke burgers beschrijven.

-Je kunt de religieuze situatie in de lage landen (calvinisme) beschrijven en verbinden met de wereld.

IN DE TIJD

1517 95 stellingen van Luther --> start reformatie

1566 Beeldenstorm

1568 Begin 80-jarige oorlog

1585 Definitieve blokkade van Antwerpen --> gevolgen voor Nederlanden?

1588 Republiek der 7 Verenigde Nederlanden zelfstandige natie

1602 Oprichting van de VOC    (1600 begin barok in Italië)

1609 Begin van het twaalfjarig bestand

1648 Einde 80-jarige oorlog (1662 start bouw Versailles)

1672 Rampjaar

Diego Velasquez: De overgave van Breda

(1634-1635)

Kijk-

opdracht

Bekijk de afbeelding goed. Waaruit blijkt dat Velasquez nooit in Nederland is geweest?

Diego Velasquez: De overgave van Breda

(1634-1635)

Op het schilderij zien we de overname van Breda door de Spaanse troepen. De Spanjaarden zijn Breda binnengevallen en nemen de macht over.

Beantwoord de volgende vragen in tweetallen. Een van jullie noteert de antwoorden in de LessonUp.

Antwoord

•De Nederlandse troepen staan rommeli en chaotisch door elkaar.

•Achter de Nederlandse troepen stijgt rook op/staan zaken in brand.

•De Spaanse troepen vormen een gesloten blok met een vaandel boven hen

•De Spaans lansen staan keurig in het gelid.

Het schilderij is propagandistisch.
Dit zie je aan de voorstelling. Hoe typeert de schilder de Spaanse en de Nederlandse troepen als winnaars en verliezers? Waar zie je dat aan?

- De Nederlandse troepen staan rommelig en chaotisch door elkaar.

- Achter de Nederlandse troepen stijgt rook op / staan zaken in brand.

- De Spaanse troepen vormen een gesloten blok met een vaandel boven hen.

- De Spaans lansen staan keurig in het gelid.

Met het overhandigen / ontvangenvan de sleutel van Breda door de twee hoofdfiguren maakt de schilder nogmaals duidelijk wie
hier de winnaar is en wie de verliezer. Leg uit hoe Velasquez dat doet.

De overwinnaar staat rechtop en de verliezer buigt voor hem.

Ook in de vormgeving wordt de nadruk gelegd op de overgave van de stad Breda. Welke aspecten van de vormgeving (zie vorige dia) worden hiervoor ingezet en hoe doet Velasquez dat?

Compositie: 

- het overhandigen van de sleutel gebeurt in het midden van het schilderij.

- Het overhandigen van de sleutel is in een kader geplaatst (arm, lichamen, grond).

Licht:

- Licht-donkercontrast: de donkere sleutel steekt af tegen een lichtere achtergrond.

Als beschouwer wordt je door Velasquez direct bij het tafereel op het schilderij betrokken.
Door welke aspecten op het gebied van voorstelling en vormgeving doet hij dit?

Woordweb (telt mee als bonusopdracht)

-bekijk aandachtig de filmpjes en info op de volgende slides

-begin daarnaast je woordweb (in tweetallen of alleen)

-verwerk ook de info die klassikaal is verteld in je woordweb.

Calvinisme 

Calvinisme focust op hard werken, goede daden en soberheid. Veel Nederlanders konden zich hierin goed vinden en keerden de katholieke kerk de rug toe.

Katholieken werden gedoogd en kwamen bijeen in schuilkerken (vb: Onze Lieve Heer op Zolder in A'dam)

RANGEN en STANDEN

RANGEN en STANDEN

- Adel

- Patriciaat: zeer rijke, machtige kooplieden (burgers), vaak bestuurders 

- Rijke burgerij: iets minder rijk: artsen, juristen, kooplieden, geestelijken

- Middenstand: ondernemers, winkeliers , onderwijzers, ambtenaren, ambachtslieden

- Gewone burgers: arbeiders, dienstpersoneel, kleine boeren = grootste deel van de bevolking

- Bedeelden: bejaarden, zieken, wezen (afhankelijk van liefdadigheid)

Opdracht: woordweb Republiek

Maak een woordweb op A3-formaat over de onderstaande onderwerpen. Je schrijft overal zo veel mogelijk op, associeer, durf! (Fouten zijn niet erg.) Gebruik je boek, iPad en deze LessonUp als naslagwerk.

• Economie & handel
  
• Politiek & staatsinrichting
  
• Kunst & cultuur
  
• Religie
  
• Geschiedkundige gebeurtenissen
  
• Maatschappij & dagelijks leven
  

Bekijk aandachtig het eerste kwartier van deze video (Moderne Manieren) over het leven van de rijken in Nederland in de 17e eeuw. Maak aantekeningen, met name over de standenmaatschappij, de typisch Nederlandse denkwijzen en de cultuur.

Zie de link in magister

aflevering 7: Moderne manieren

Huiswerk voor maandag: 1e 15 minuten van deze docu kijken + aantekeningen maken (die bespreken we in de les)

Belangrijkste aantekeningen:

- Kooplieden & regenten (bestuurders) zijn dezelfde mannen

- Burgemeester A'dam is bijna koning

- Rijke burgerij ziet zichzelf als soort nieuwe adel, gedraagt 

   zich ook zo.

- Politiek ten gunste van de handel (vgl. VVD)

- Handel met voorkennis aan de orde van de dag

- Burgerij bouwt buitenhuizen, maar niet te gek (men blijft 

   calvinistisch!). Ook ter compensatie een goed doel 

   financieren. (Nederland staat ook in die tijd bekend om 

   het goede sociale vangnet.)

- ...........

Wat maakte de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden zo bijzonder?

Jonge natie, door zijn politieke inrichting een uniek land in Europa. 

Geen koning, geen staatsgodsdienst, hoewel het protestantse geloof dominant was. 

Geen centraal gezag, behalve als het om buitenlands beleid ging (oorlog en handel). Gevolg: de burgers van de Republiek kenden een grote mate van vrijheid. 

Deze vrijheid zorgde voor welvaart (niet bij iedereen!) en alles  samen zorgde voor een ongekend bloei van kunst, wetenschap, nijverheid, en handel. 

Dit zorgde weer voor een enorme groei van de migratie (vluchtelingen op zoek naar godsdienstvrijheid, migranten op zoek naar werk etc..) en bevolkingsgroei, waardoor steeds nieuwe ideeën, werk, geld en groei aanwezig waren.

Speech Johan de Witt uit de film Michiel de Ruijter.

Vrijheid in de republiek.. toen of nu..

Woordweb deel 2

Bekijk je woordweb nogmaals. Vul aan met alle nieuwe info die je hebt gekregen in je achterhoofd. 

Verdiepende extra's

Gebruik de volgende sheets om extra grip te krijgen op het onderwerp!