Les 5: Hoofdstuk 7

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Hoofdstuk 7: Natuurrampen

Aantekening § 1: De Ring van vuur

We hebben het in dit hoofdstuk vooral over natuurrampen.

Maar in het nieuws gaat het ook vaak over milieurampen.

Paragraaf 1

Japan: land in de Ring van Vuur

In en rondom Japan liggen 10% van alle actieve vulkanen in de wereld. 

Hoe kan dat?

B66: convectiestromen

Aantekening

De aarde bestaat uit verschillende platen die langzaam bewegen

Motor van plaatbewegingen zijn convectiestromen.

• Convectiestromen =  stroming van gesmolten gesteente onder de aardkorst binnen de aarde.

De aardkorst bestaat uit verschillende aardplaten. De aarde is bedekt met verschillende platen en wij hebben ze allemaal een naam gegeven. 

Vraag 1

Vraag 1: Hoe zou deze plaat heten?

Vraag 2

Vraag 2: Liggen deze platen vast denk je? Waarom? 

B66: Endogene en Exogene krachten

Aantekening

Aardkorst verandert voordurend van vorm, door natuurkrachten. Deze werken 2 kanten op. 

1. exogene krachten (exo = van buiten)
2. endogene krachten (endo = van binnen)

Platen bewegen op 3 manieren

Plaattektoniek

1. Welke beweging maakt de plaat hier?

2. Welke beweging maakt de plaat hier?

3. Welke beweging maakt de plaat hier?

Oceanische plaat = zwaarder
--> Duikt onder continentale plaat

Er ontstaan op verschillende plekken nieuwe landschapsvormen

Bij een botsing tussen een oceanische plaat en 
een continentale plaat:

De Ring van Vuur heeft veel botsende platen. De breuklijnen vormen de "ring", vuur volgt....

Er kunnen ook twee continenten botsen

Als 2 continentale platen botsen ontstaat een gebergte, maar GEEN vulkanisme, maar WEL aardbevingen

7.2: De Oost-Japanse ramp

Het laatste stukje van § 1

Hieronder zie je een afbeelding van divergerende platen.

Wie kan uitleggen wat er gebeurt als twee platen uit elkaar schuiven?

Hoe ontstaat een tsunami?

• Door een zeebeving met minimaal 7 op de Schaal van Richter
  

Het hypocentrum van de beving moet niet te diep in de aarde liggen 

De zeebodem wordt een stukje opgetild (het water dus ook!)

Schaal van Richter

Elk hoger nummer op de schaal

betekent 10 x zwaarder dan het 

vorige nummer

Voorbeeld: 

Kracht 2 is 10x zwaarder dan kracht

1, maar kracht 3 is 100x zwaarder

dan kracht 1

Hypocentrum & epicentrum

Hypocentrum: oorsprong beving binnenin de aarde

Epicentrum: punt recht 

boven de oorsprong van 

de beving op het 

aardoppervlak

De hoogte van een tsunami

De golf beweegt met 800 km/u over de zee.

Dichtbij de kust botst de golf

tegen de ondiepere zeebodem aan

De golf kan zijn energie niet meer

kwijt naar voren en moet dus omhoog

De tsunami bij Fukushima

Waarom was het ook na de tsunami nog levensgevaarlijk om hier in de buurt te komen?

§ 3: De Aso-vulkaan

Vulkanisme bij convergentie

De vulkaan barst heel heftig (explosief) uit. 

Er ontstaat een steile, gelaagde vulkaan = stratovulkaan

Vulkanisme bij divergentie

Als twee platen uit elkaar bewegen stijgt heet magma uit de aarde op

Dit magma barst rustig (effusief) uit.

Er ontstaat een vulkaan met flauwe helling = schildvulkaan

Caldeira's

Wanneer een stratovulkaan zeer explosief uitbarst = magmakamer gaat helemaal leeg

De top explodeert van de vulkaan en de vulkaan stort in 

De pyroclastische stroom

Ook wel gloedwolk genoemd.

Dit is een gloeiend hete wolk met giftige gassen, as en stof die bij sommige vulkaanuitbarstingen vrijkomt.

Alles in deze wolk sterft onmiddellijk.

 § 4: Talas raast over Japan

Wat is een orkaan?

Orkaan (of tyfoon): zware storm die ontstaat boven zeewater dat minimaal 26 graden warm is

Hoe ontstaat een orkaan?

Warm zeewater verdampt en stijgt op

Opstijgende lucht koelt af en vormt wolken 

(condenseert)

Door de draaiing van de aarde gaan 

de wolken om een vast middelpunt 

draaien: het oog

Hier is het windstil 

Gevolgen van de orkaan

- Harde wind

- Veel regen

Als er veel regen valt in een heuvelachtig gebied is er kans op aardverschuivingen 

Hoe meet je windsterkte

Normale windkracht --> Schaal van Beaufort 

Orkaankracht --> Saffir-Simpson schaal