Herhalingsles H3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Het Romeinse Rijk

1. Van stadstaat tot wereldrijk

Planning

04/01: Par. 3.3 Brood en Spelen

08/01: Par. 3.4 Het Christendom

11/01: Par. 3.4 Het Christendom

15/01: Par. 3.5 Het einde van het Romeinse Rijk

18/01: Par. 3.5 Het einde van het Romeinse Rijk

22/01: Herhalingles 

25/01: Repetitie H2

29/01: Par. 4.1

Vanaf februari: stagiaires

Huiswerk bespreken

Par. 3.5 opdrachten 2, 3, 4, 6 en 7

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Een GROOOOOOT rijk

Van natuurlijke grenzen naar forten en versterkte legerplaatsen.

Limes: de noordelijke grens. 

In Nederland: langs de rivier de Rijn.

DE LIMES (Nederland)

Leven langs de limes...

De Romeinen bouwden bij hun forten ook huizen en thermen. Later kwamen er handelaren en ambtenaren... en zo ontstonden steden zoals Utrecht en Nijmegen!

Romeinen in ons land

Romeinen in ons land

De Germanen:

• Boeren die in dorpjes woonden en maakten gereedschap van ijzer. 
• Het gebied = Germania Inferior.
• De bewoners = Germanen, maar bestonden uit verschillende stammen.
• Leerden het schrift van de Romeinen = de historie

Romanisering

Romanisering: overdragen of overnemen van de Romeinse cultuur door andere volken. 

De Bataafse Opstand

De Bataafse Opstand (1)

De Bataven waren een Germaanse stam. 

Wanneer een gebied een Romeinse provincie werd, moesten de bewoners grond afstaan of belastingen aan de Romeinen betalen. 

Soldaten leveren, maar de overwonnen volken mochten eigen gewoonten behouden, MAAR moesten ook de Romeinse goden accepteren...

 

De Bataafse Opstand (2)

69 na Chr kwamen Bataven in opstand, onder leiding van Julius Civilis, vielen de Romeinen aan en liet een fort platbranden.

Uitleg par. 3.3: Brood en Spelen

Het Romeinse Rijk was een AGRARISCHE-STEDELIJKE SAMENLEVING: de meeste mensen leven op het platteland en een klein aantal in de steden. 

Rijke grootgrondbezitters

Hadden een huis in de stad en een villa op het platteland.

Arme en proletariërs (1)

• De meeste arme Romeinen waren eerst boeren, maar toen hun landbouwgrond niets opbracht, moesten ze het verkopen en verhuizen naar de stad.  
• Ze woonden in een insula.
• Proletariërs: werklozen en zonder bezittingen. (proles = kinderen).

 

INSULA

Arme en proletariërs (3)

• Hulp van de rijke ontvangen in ruil voor stemmen en straatgevechten.
• Er waren meer armen dan rijken. 
• Gladiatorengevechten, om te voorkomen dat de armen in opstand komen. 

Vrije en slaven

• Slaven: waren eigendom van hun baas. Er waren verschillende  "soorten" slaven. 
• Vrijgelatene: 

- Pas de kinderen een vrijgelatene waren echt vrij en hadden burgerrechten!
 - Mochten blijven werken voor hun bas en kregen een loon. Op dit manier kon een vrijgelatene rijker worden dan een vrije, werkloze Romein.

Slavenopstanden kwamen niet veel voor, maar gebeurde er wel en leidde tot paniek.

Ontspanning voor rijk en arm

• Een gezonde geest kan niet zonder een gezond lichaam. 
• Baden met warm- en koud water en stoombaden. 
• Een plek waar rijke Romeinen elkaar ontmoetten. 
• Er waren ook thermen voor armere mensen. 

Gladiatoren

• Vooral voor de gewone volk. 
• De gladiatoren vochten tegen elkaar of wilde dieren. 
• Soms waren er schijngevechten, soms vochten ze op leven en dood.
• Gladiatoren konden vrijgelaten worden, maar sommige bleven hun beroep uitoefenen om geld te verdienen. 

Het Christendom

• 63v. Chr.: Verovering van Palestina, waar veel joden woonden.

• Ze geloven in één God = monotheïstisch
• Er zou een verlosser komen om hen te bevrijden van al het kwaad, dus vooral van de Romeinen. 

Jezus van Nazareth (1)

Jezus van Nazareth (2)

• Geboren in Nazareth = begin jaartelling
• Reisde rond door Palestina en vertelde over God en goed en kwaad. 

• Vertelde dat iedereen is gelijk. Dat was heel aantrekkelijk voor de armen.

Jezus van Nazareth (4)

• Kreeg veel aanhangers = christenen
• Christenen geloven dat Jezus de Messias is.
• Romeinen vonden hem gevaarlijk. 
• Werd gevangen genomen en gekruisigde.
• Christenen reisden rond en verspreiden het evangelie ("de goede nieuws").

De christenen

• De christenen werden vervolgd. Ze wilden de Romeinse goden en de keizer niet vereren. 

Vervolging

Keizer Nero: brand in Rome in 64 n. Chr.

Toch had het christendom veel aanhangers. Waarom?

• Dapperheid
• Goed georganiseerd
• Hielpen elkaar

Feiten en meningen (1)

Feit: Jezus heeft echt bestaan!

Hoe weten wij dat? Door historische bronnen onderzoek, zoals Tacitus.

Feiten en meningen (2)

Mening: Iedereen kan een andere mening hebben over zijn dood.

Het christendom wordt staatsgodsdienst (1)

• Eerst waren vooral armen en vrouwen christelijk. Later ook de rijken. 
• Rijken = geld = christenen helpen de armen.
• Christenen waren goed georganiseerd. 
• Uiteindelijk wordt het christendom staatsgodsdienst

Het christendom wordt staatsgodsdienst (2)

312: Keizer Constantijn's de Grote droom. Veldslag gewonnen

door God (bang voor christelijke opstand? Wilde hij rust in zijn Rijk bewaren?)

Iedereen mocht zijn eigen godsdienst kiezen.

Het christendom wordt staatsgodsdienst (3)

313: Tolerantie-edict = verbod op het christendom opgegeven.

391: Keizer Theodosius I = verbod op het Grieks-Romeinse geloof. Het christendom werd het staatsgodsdienst.

Christendom verspreidde zich snel over het Romeinse Rijk. 

Een nieuwe maatschappij

Het begin van het christelijke macht:

• Bisschoppen (leiders van de christenen) kregen steeds meer taken in het bestuur van de Romeinse steden. 

Organisatie:

• Bisschop: leider van een groep christenen in een stad.
• Paus (vader,papa): eerst bisschop van Rome, later werd de paus het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. 

Het Rijk wordt gesplitst (1)

• 1ste en 2e eeuw: Romeinen hadden steeds meer last van de Germanen.
• Vanaf de 3e eeuw vielen vreemde volken het Oosten aan (barbaren). 
• Oplossing van Rome? Geen! Leiders waren vooral bezig met de opvolging van de keizer (ruzies, moord en verraard).
• Legeraanvoerders moesten vaak met hun legers naar Rome = de limes werd verzwakt. 

Aanvallen en De Grote Volksverhuizing

De barbaren

• Vandalen: hebben Rome veroverd en geplunderd.

• Hunnen: nomaden uit Azië. Goede maar wrede krijgers.

Het Rijk wordt gesplitst

WEST- EN OOST- ROMEINSE RIJK: elk met zijn eigen keizer en onderkeizer.

Het einde van het Romeinse Rijk (1)

476: Romulus Augustulus werd in door Germaanse huursoltaten afgezet ---> Het einde van het West-Romeinse Rijk en het begin van de Middeleeuwen!

• De steden verdwenen, de wegen waren onveilig en was er handel meer. De gewonen mensen gaan terug naar het platteland.
  

Maar...

Het einde van het Romeinse Rijk (2)

• Het Oost-Romeinse Rijk bleef bestaan:
  

        - goed beschermd tussen woestijnen en bergen.

        - keizer gaf de vijanden geld om met rust gelaten te worden.

• Constantinopel werd het belangrijkste stad van het Rijk. 
• In 1453 werd Constantinopel ingenomen door de Turken: het einde van het Oost-Romeinse Rijk!

Wat is er gebleven? (1)

• Wegen, aquaducten, thermen, riolering.
• Bouwkunst: bogen en koepels (beton ontdekt).
• Wetgeving is de basis van onze wetgeving.
• Jaarkalender
  
• Christendom
• Latijn