HC: Duitsland 1961-1991

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

HC: Duitsland vanaf wo1

Uitleg Ostpolitik

Maken vragen 2.3

Oefentoetsvraag + uitleg

Leerdoel: hoe de verhouding was tussen de twee Duitslanden in de tijd van de Berlijnse Muur.

1918

1991

Leven in DDR

• Door Berlijnse Muur moest bevolking wel blijven en zich aanpassen.
• Levensstandaard werd verhoogd: meer consumptiegoederen
• Groei welvaart = groei acceptatie communisme
• Door ontspanning (detente) versterkt positie DDR
• Maar Breznjevdoctrine stond geen verandering toe
   
  

Betere relatie Oostblok en Westblok

Willy Brandt bondskanselier BRD: Ostpolitik

Brandt zoekt toenadering bij SU en erkenning oorlogsverleden

1972 formele wederzijdse herkenning BRD en DDR

• Duitse eenheid maar; BRD meer integratie
  in de EEG
• Duitse eenheid maar: in kleine stapjes
  - reizen en telefoonverkeer
  

Ostpolitik

Opvolgers Brandt blijven Ostpolitik doorzetten

DDR leider Honecker zag scheiding als definitief, dus BRD politici zoals Schmidt en Kohl werken voor een goede relatie

• economische en financiële steun
• samen met Stasi-onderdrukking geen politieke oppositie

Lezen paragraaf 2.3

Maken vraag 1 t/m einde van 2.3

Oefentoetsvraag + uitleg

1a) Leg uit dat de prent past bij de detente (2).

1b) Leg uit dat de prent past bij Ostpolitik (2).

Bron 1: ‘Nieuw beeld in Moskou – ook in Oost-Berlijn?’ (Behrendt, 1973)

Toelichting: Brezjnev bekijkt portretten van Brandt die in 1971 de Nobelprijs voor de vrede ontving.

a) De detente was een tijd van ontspanning in de Koude Oorlog vanaf 1975. Brandt gebruikte die om de relaties met het Oostblok te verbeteren, om te beginnen met Breznjev.

b) Volgens de prent kreeg Breznjev door de Ostpolitik een positief (vredelievend) in plaats van negatief (agressief) beeld van de BRD, maar die omslag vond niet zo snel plaats in de DDR doordat Ulbricht niets van betere relaties met de BRD wilde weten.

HC: Duitsland vanaf wo1

Uitleg invloed Michaïl Gorbatsjov

Maken vragen 2.3

Oefentoetsvraag + uitleg

Leerdoel: verklaar hoe en waardoor de Berlijnse Muur viel en de Koude Oorlog eindigde.

1918

1991

Michaïl Gorbatsjov

Leider Sovjet Unie vanaf 1985

Hervormingen: 

• glasnost (openheid) over bestuur en mate van vrijheid van meningsuiting, eigen producten verkopen op lokale markten 
• perestrojka (verbouwing) staatkundig en economisch --> verdere ontwapening, minder bemoeienis Oost-Europa, loslaten Brezjnevdoctrine 

Ook hervorming internationale politiek

- communisme verliest grip in Oost-Europese landen:
nationalisme neemt over.

Intern veel kritiek: zou voor val SU hebben gezorgd. 

De DDR en Gorbatsjov

DDR-leiding keerde zich af van de liberale koers van de Sovjet-Unie:  

• gematigd beleid zou leiden tot opstanden

Ondanks de propaganda en de censuur veel kennis
over West-Duistland: veel onvrede

Leidde uiteindelijk tot protesten: 'Wir sind das Volk'

Op 4 november 1989 demonstreerde een miljoen
mensen op het Alexanderplein in Oost-Berlijn:
9 nov vrij reizen toestaan: Val Berlijnse Muur.

wij zijn het volk. weg met de leiderschaps-claim van de SED-vrije verkiezingen

Gebruik de bron

Tekenaar Valtman geeft in deze prent een mening weer over de politiek van Gorbatsjov.

Stel: jij bent Erich Honecker, politiek leider van de DDR van 1971-1989. Wat vind jij van deze opvatting van Valtman? (2p)

 

Toelichting

In de wolken staat (in vertaling): 'communistisch paradijs'. Op de doodkist staat (in vertaling): 'communisme'. Vanuit de hemel kijken, van boven naar beneden, toe: Karl Marx (grondlegger van het communisme), Stalin en Lenin. Beneden loopt Gorbatsjov met een krans in zijn hand voor de kist uit.

Een prent van Edmund Valtman uit 1991 met als onderschrift (in vertaling) "Ik kan mijn ogen niet geloven!"

Antwoord

Voor twee punten te krijgen moet je duidelijk maken wat de politiek van Gorbatsjov inhoudt en je moet duidelijk maken waarom Honecker het eens is met Marx, Stalin en Lenin (en niet met Gorbatsjov).

DUS

Honecker was een communist van de oude stempel / echte ouderwetse communist, zoals Marx, Stalin en Lenin, en wilde niet zoals Gorbatsjov het communisme moderniseren/veranderen. 

Honecker is het DUS eens met de tekenaar, want ook hij ziet dat de politiek van Gorbatsjov, met glasnost en perestrojka, met verandering en meer vrijheid, leidt tot de ondergang van het échte communisme / de Sovjet-Unie.

npo.nl

HC: Duitsland vanaf wo1

Uitleg hereniging Duitsland

Leerdoel: verklaren hoe de verhouding was tussen de twee Duitslanden na de val van de Berlijnse Muur.

1918

1991

Hoe zag het herenigde Duitsland eruit?

• Buitenlandse politiek: integratie 

• Binnenlandse politiek: economie & sociaal-cultureel

Examenvraag 2.3

Vanaf 1968 liet de regering van de BRD onderzoek doen naar de mening van DDR-burgers over politieke en economische kwesties. Hiervoor werden West-Duitse burgers die de DDR hadden bezocht ondervraagd over hun gesprekken met burgers van de DDR.

Licht deze werkwijze toe door:
-  te verklaren dat de détente dit onderzoek vergemakkelijkte en
-  aan te geven dat de regering van de BRD met dit onderzoek de Ostpolitik wilde ondersteunen en
-  een politieke reden te geven dat de regering van de DDR zelf geen openbaar onderzoek naar de mening van haar burgers liet uitvoeren.

maximumscore 3 Voorbeeld van een juist antwoord is:

• Tijdens de detente werd door de regering van de DDR sneller toestemming verleend aan / werd de procedure voor bezoekrechten versoepeld voor burgers uit de BRD om familie/bekenden op te zoeken in de DDR (zodat er meer gegevens konden worden verzameld) 1
 • Met de gegevens wilde de regering van de BRD een betere toenadering tot de DDR realiseren, omdat ze een beter beeld kregen van de toestand van het land / omdat ze beter in konden spelen op de wensen van de DDR-burgers 1
 • Onderzoek naar de mening van burgers werd in de DDR niet in het openbaar gedaan omdat het communistische regime bang was dat dit kritiek zou losmaken / dat dit onderzoek duidelijk zou maken dat (een deel van) de bevolking het regime afwees 1


Opmerking Als in het antwoord op de derde deelvraag alleen wordt vermeld dat de regering van de DDR een dictatuur/een totalitair systeem was, wordt geen scorepunt toegekend (omdat dit geen reden noemt om geen openbaar onderzoek te doen).  

Na val muur - buitenlands

• Groot enthousiasme onder Duitse bevolking over herenigd Duitsland
• 3 oktober 1990 een Bondsrepubliek
• Toestemming van geallieerden nodig: SU en VS wel, GB en FR twijfel want idee herstel Duitsland voor 1945
• Aansluiting NAVO en steun Euro 2002

Na val muur - binnenlands

Hereniging tot problemen

• Erfenis Oost-Duitsland: slechte wegen, huizen, fabrieken
• Immigratie

Extreem rechtse groepering