4 hmd H2.2 'ontstaan van taal

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

16 september- 4 havo

• Perenbomen bloeien wit
• even herhalen H2 'ontstaan van taal'
• huiswerk nakijken (opdracht 1 tot en met 3)
• instructie H2 blz.16 en 17 
• opdracht 5 tot en met 10 blz. 10 en 11

Belangrijke gebeurtenis?

Welke zin/alinea spreekt je het meest aan? Waarom?

Het ontstaan van taal

• Moeilijk te achterhalen;
•  Schattingen lopen uiteen van 50.000 tot maar liefst twee miljoen jaar geleden.
• grottekeningen:

dus 1 tot 2 miljoen jaar 

geleden

Altamira

De Spaanse evenknie van het Franse Lascaux is te vinden in Altamira, waar aan de Noord-Spaanse kust aan het eind van 19e eeuw prehistorische grotschilderingen werden ontdekt. Het duurde echter 25 jaar voordat de schilderingen werden erkend. Vanwege de uitzonderlijke kwaliteit werd namelijk lang gedacht dat de schilderingen vervalsingen waren. In de centrale zaal is het plafond gevuld met geweldige schilderingen van bizons, die ongeveer 15.000 jaar oud zijn. Verder achterin de grot zijn nog oudere tekeningen gevonden, bestaande uit simpele vormen. Mogelijk zijn deze wel 35.000 jaar oud.

Waarom is het lastig om te achterhalen wanneer taal is ontstaan?

 Het onderzoek naar de oorsprong van taal is moeilijk                              geen fysieke sporen

  

Daarom: afvragen waarom we taal nodig hebben: 

1.  dingen uit onze omgeving, zoals planten en dieren,  benoemen  categoriseren. 
2.  plannen te maken, sociale netwerken opbouwen en elkaar dingen te leren.

                      symbolisch denken: een manier van denken waarbij we een woord, of bijvoorbeeld een tekening, gebruiken om iets anders aan te duiden.

'Deze ontdekking zorgt ervoor dat sommige wetenschappers denken dat taal een miljoen of twee miljoen jaar geleden is ontstaan. '

Welke ontdekking wordt hier bedoeld?

In de 19e eeuw ontstonden er veel nieuwe theorieën rond het ontstaan van taal. Noem enkele van deze theorieën. 

Het ontstaan van taal

In de 19e eeuw ontstonden steeds meer theorieën over de oorsprong van taal:

• bow-wow theorie (dierengeluiden)
• pooh-pooh theorie (emotionele uitingen)
• yo-he-yo theorie (ritmische, werkgerelateerde kreten)

1871: Darwin - evolutietheorie, dus ook  evolutie van taal

stamboomtheorie:

 het ontstaan van taal loopt dezelfde fasen door als bij de evolutie van de mens

weer een andere visie

Het ontstaan van taal heeft dezelfde fase doorlopen als bij de evolutie  van de mens (A.Schleicher). We noemen dit de stamboomtheorie (1850)

Schleicher liet zien dat bepaalde talen meer op elkaar lijken dan andere, en zo maakte hij een talenstamboom.

Stamboom voor talen

Door woorden uit verschillende talen met elkaar te vergelijken, kunnen vroegere vormen gereconstrueerd worden (blz. 15)

Door verschillende taalfamilies met elkaar te vergelijken zou je uitspraken kunnen doen over de herkomst van talen.

Na 1850 is er weinig aan onderzoek gedaan (in Frankrijk werd het zelfs verboden).

Na 1990 is het onderzoek weer opgepakt. 

Germaanse en Romaanse talen zijn familie van elkaar:

Nederlands     vader      broer          naam

Oud-Indisch    pitar        bhratar      naman 

Grieks                 pater      phrater       onoma 

Latijn                   pater      frater          nomen 

Frans                   père       frère            nom 

Duits                    Vater     Bruder        Name 

Engels                 father   brother       name 

Talen blijven veranderen:

• uitvindingen, migratie, contact met andere talen,
• taalgebruikers die hun taal zo simpel en gebruikersvriendelijk mogelijk willen maken (sterke ww, mv)

Fries                                                            Engels

tsiis                                                             cheese

ús                                                                 us

kaai                                                              key

doar                                                            door

efter                                                            after

jier                                                               year

swiet                                                          sweet

dei                                                               day

skiep                                                          sheep

read                                                           red

grien                                                          green

brea                                                            bread

 

Maak opdracht 5 tot en met 9 op  blz. 10

Theorieën over het ontstaan van taal

Monogenese = taal is op één plek ontstaan en heeft zich vanuit daar verspreid 

Polygenese = talen zijn op verschillende plekken onafhankelijk van elkaar ontstaan (net als pijl en boog)

Het ontstaan van taal

Noam Chomsky: 

ieder mens heeft een aangeboren taalgevoel en zo is dus ook ooit de eerste taal ontstaan. 

Hij noemt dit de universele grammatica, dit zou de basis zijn voor alle talen op de wereld.

Bow-wow-theorie:

eerste talen waren imitaties van dierengeluiden.

Cultureel antropologen:

Taal is ontstaan toen mensen iets moesten gaan uitleggen, bijvoorbeeld over waarom en hoe je een pijlpunt maakt. Taal volgt dus techniek.

Pooh-pooh-theorie:

eerste taal waren kreten van pijn, verrassing, verdriet enzovoort.

Yo-he-yo-theorie: kreten die mensen maakten bij fysieke inspanning.

Waarom heet een boom een boom?

In veel talen is er geen verband tussen het woord en de betekenis.

Kun je woorden bedenken die wel een duidelijk verband hebben met de betekenis?

Onomatopee

Slissen

Stotteren

KAT

-Engels                 CAT  

-Hongaars           MACSKA       

-Duits                    KATZE

-Italiaans             GATTO

-Oekraïens          KIT

-Japans                NEKO     

-Chinees              MAO

-Frans                   CHAT

-Grieks                 GATA

-Russisch           KOT

Multidisciplinair

biologie

psychologie

paleontologie

neurologie

genetica

multidisciplinair: samenwerking door verschillende mensen uit verschillende vakgebieden

Kunnen Neanderthalers praten?

Bioloog Darwin

Psycholoog Tomasello

Paleontologie --> anatomie van het spreekkanaal van onze voorouders vergelijken met die van ons.

Neurologie --> hersengebieden

Genetica --> specifieke genen

Terug naar de oertaal

Monogenese: taal is op één plek ontstaan

- reconstructie

- 5000 tot 8000 jaar geleden

Polygenese: talen zijn op verschillende plekken, onafhankelijk van elkaar, ontstaan.

Pidgintalen

talen die zijn ontstaan 

wanneer mensen met 

verschillende 

moedertalen elkaar 

proberen te verstaan.