Je telefoon

• Informatica
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 1,2

Je telefoon

• Ik kan in mijn telefoon mijn schermtijd vinden en zien welke apps ik het meeste gebruik.
  
• Ik kan uitleggen wat voor effecten mijn telefoon kan hebben op mijn nachtrust als ik deze naast mijn bed laat liggen ’s nachts.
  

schermtijd

Wat is schermtijd

Schermtijd is de tijd die jij naar een digitaal beeldscherm kijkt. 

Het gaat hierbij om alle schermen, Telefoon, tablet, Laptop, Pc, TV.

Te veel

Te veel schermtijd is slecht voor je ogen en je hersenen. 

Je moet je dus bewust worden van hoeveel schermtijd je hebt.

je ogen

Hard werken

Wanneer je ogen naar een beelscherm kijken zijn ze hard aan het werk. 

Hoe dichter bij iets bij je ogen is hoe meet je ogen hun best doen een om een scherp beeld te creëeren. 

rust

Geef je ogen optijd rust, zodat je ogen weer kunnen ontsapnnen. gebruik hiervoor de 20, 20, 20 regel. Als jij 20 minuten op een beeldscherm moet je 20 seconde minstens 20 voet (7 meter) ver weg kijken.

bedtijd

Blauwlicht

Blauwlicht is een vorm van licht die je op veel verschillende plekken kan tegenkomen. Zo ook in een telefoon of tablet. Het blauwe licht zorgt ervoor dat je hersens aan blijven. Hierdoor kun je moeilijker in slaap komen. 

prikkels

Verder krijgen je hersenen allemaal drukke en actieve prikkels binnen van sociale media, je hoofd blijft bezig met die prikkels willen verwerken waardoor je minder goed in slaap kan komen.

Digitale balans en reflexbrein - poll

 

Als ik met vrienden ben en ik krijg een bericht, 

dan kijk ik direct op mijn telefoon.

Vraag 1

1

2

3

4

5

We doen nu een quiz om te kijken hoe verslaafd je bent aan je telefoon. Breng het speels. (Noem het eventueel anders: gehecht, afhankelijk, of je nog zonder kunt). 

Instructie: Schrijf op een blaadje de cijfers 1 t/m 10 onder elkaar. Beantwoord elk van de tien vragen met een cijfer op een schaal van 1 t/m 5, waarbij 1 staat voor ‘totaal niet herkenbaar’ en 5 voor ‘heel herkenbaar!’ (Of gebruik het werkblad - beschikbaar november 2022.)

Eventueel kunnen de leerlingen gebruik maken van hun device en vervolgens hun score opschrijven. 

Als ik ‘s nachts wakker word, 

dan check ik altijd mijn telefoon.

Vraag 2

1

2

3

4

5

Als ik me even verveel, 

dan pak ik meteen mijn telefoon.

Vraag 3

1

2

3

4

5

Ik voel me onrustig als ik mijn telefoon 

niet kan gebruiken.

Vraag 4

1

2

3

4

5

Ik zit vaak veel langer te scrollen,

dan ik van plan ben.

Vraag 5

1

2

3

4

5

Ook tijdens het huiswerk maken, 

blijf ik ondertussen bezig op mijn telefoon.

Vraag 6

1

2

3

4

5

Als ik online een post heb geplaatst, dan check ik daarna voortdurend mijn telefoon (om te zien of er reacties en likes zijn)

Vraag 7

1

2

3

4

5

Ik ga vaak te laat slapen, 

omdat ik nog op mijn telefoon bezig ben.

Vraag 8

1

2

3

4

5

Ik krijg vaak te horen dat ik 

te veel op mijn telefoon zit.

Vraag 9

1

2

3

4

5

Ik zou best willen minderen met telefoongebruik, maar dat lukt niet.

Vraag 10

1

2

3

4

5

Digitale balans en je reflexbrein - schuifbalk

150

Bespreek: Lukte het om de automatismen van je reflexbrein te onderdrukken met je denkbrein? 

Laat de leerlingen dit aangeven met hun devices, waarbij 100% voor 'altijd' staat, en 1% voor 'nooit'

Automatismen zijn erg ingesleten en die krijg je er niet zomaar uit. Dat is vaak heel handig! Bijvoorbeeld als je opeens een bal moet vangen, of als er echt gevaar is: dan moet je meteen iets doen zonder te hoeven nadenken.

Maar met onze smartphone gaat het erom dat we leren om onze impulsen te bedwingen: je denkbrein moet de baas worden over je reflexbrein, zodat je niet meteen je mobiel pakt bij elk piepje. En daar moet je dus hard voor werken.

Maar gelukkig kun je daar met training steeds beter in worden. Zelfbeheersing is als een spier: dat kun je trainen. Daar weten toppresteerders alles van!

Digitale balans en 

je reflexbrein

Score 10 t/m 25:

Je hoeft je geen zorgen te maken. Je mobiel speelt geen overheersende rol in je leven en je bent zeker niet telefoonverslaafd. Je zou net zo makkelijk in de 19e eeuw kunnen leven. 

Score 36 t/m 50:

Oké, joh! Overleef jij wel zonder mobiel? Je laat je voortdurend afleiden door je telefoon en daardoor heb je moeite met focussen, ga je vaak te laat slapen en voel je waarschijnlijk ook regelmatig stress. Minderen gaat lastig worden, maar het kan wel! Als je zover bent, heb je heel veel aan de tips in deze lessen.

Score 26 t/m 35:

Het gaat nog goed. Je hebt grip op je telefoongebruik en sociale media. Maar let wel op dat het niet erger wordt. Vooral op momenten dat je moe bent, je verveelt, depressieve gevoelens of stress ervaart, heb je de neiging om nog vaker je telefoon erbij te pakken.

Score 10 t/m 25:

Je hoeft je geen zorgen te maken. Je mobiel speelt geen overheersende rol in je leven en je bent zeker niet telefoon verslaafd. Je zou net zo makkelijk in de 19e eeuw kunnen leven.

Laat nu iedereen zijn score optellen en noteren. Lees de uitkomsten voor.

Bespreek kort (een aantal van) de volgende vragen:

• Wat vind je van de uitkomst, had je die verwacht?
• Welke app of game vind jij het meest ‘verslavend’?
• Is er een verschil tussen digitale verslavingen en verslaving aan drugs of gokken?
• In hoeverre is ‘verslaafd’ telefoongebruik erg, of is het normaal geworden?
• Denk je wel eens over iemand anders: 'Ja, díe heeft echt een probleem'?

Reflexbrein

Denkbrein

Gewoonten en reflexen, beloningssysteem en angstsysteem

Kost veel energie

Onbewust

Razendsnel

Automatische reflexmatige aandacht

Actieve gerichte aandacht

Langzaam

Bewust

Kost weinig energie

Aanleren van nieuwe kennis en vaardigheden

Kennisoverdracht: reflexbrein versus denkbrein

Bespreek de verschillen tussen het reflexbrein en het denkbrein, aan de hand van dit schema. Is het herkenbaar? Kun je voorbeelden uit je eigen leven noemen? Gebruiken we op dit moment ons reflexbrein of ons denkbrein? (Het denkbrein want je bent bezig met nieuwe kennis.)

Welke digitale triggers kun jij het minst goed weerstaan?

Bespreek aan de hand van het filmpje welke digitale triggers leerlingen kennen in populaire apps, die gemaakt zijn om jouw aandacht zo lang mogelijk vast te houden en te zorgen dat je telkens weer de app wilt openen. 

Denk aan:

• Het systeem van pull and refresh – waardoor je steeds je timeline ververst en daardoor blijft scrollen;
• De teruglopende teller voordat de volgende video automatisch begint;
• Notificaties (rode bolletjes, blauwe vinkjes) en pushmeldingen (geluidjes);
• Variabele beloning: je weet niet wat en wanneer je reactie krijgt (likes en comments), maar de mogelijkheid dat het iets leuks is, zorgt er al voor dat naar je mobiel grijpt;
• Score opbouwen: bijvoorbeeld streaks onderhouden. Je investeert in de app, waardoor je minder gauw je interesse verliest. Als je ergens moeite voor gedaan hebt, of geld voor betaald hebt, geef je namelijk minder snel op dan wanneer je die investering niet gedaan hebt.

Bespreek: welke digitale triggers kun jij met beste weerstaan en welke juist niet?

Met devices:

De leerlingen kunnen deze vraag via hun device beantwoorden.

Zonder devices:
De leerlingen beantwoorden de vraag klassikaal.

Genot: alles wat lekker is, daar wil je reflexbrein meer van. Je krijgt er dopamine door en dat geeft een gevoel van beloning. Je gaat op zoek naar plezier.

G

Het Reflexbrein reageert op de ‘4 G’s’  

Digitale balans en 

je reflexbrein

Gewoontes: dingen die je al gewend bent te doen waardoor je er niet over na hoeft te denken. Lekker efficiënt!

G

Gevaar: is er iets aan de hand? Iets of iemand heeft je nodig. Denk aan onverwachte prikkels die je aandacht vragen, zoals het huilen van een baby, daar reageert iedereen direct op. 

G

De Groep: hoor ik bij de groep of val ik erbuiten? Belangrijke informatie voor je veiligheid en overleving.

G

Kennisoverdracht: de werking van ons reflexbrein

Een van de belangrijkste redenen dat we ons zo makkelijk laten afleiden door telefoon en sociale media is dat we in ons brein een netwerk hebben dat voortdurend ‘aan’ staat. Dit deel van onze hersens reageert direct op binnenkomende prikkels, zonder dat we dat doorhebben. Daar nemen we dus ook geen bewuste beslissing over. Dit deel noemen we ons ‘reflexbrein’. 

Het reflexbrein helpt ons al duizenden jaren met overleven. Zodra er gevaar is, handelen we vanuit ons reflexbrein: zonder erover na te denken, zorgen we voor veiligheid. 

Maar het reflexbrein zit ons aardig in de weg als we ons voor langere tijd ergens op moeten concentreren. Er hoeft maar één melding op je mobiel te klinken (alarm!) of je reflexbrein is alweer in actie. En weg is je focus…

Uit onderzoek weten we dat je niet goed kunt leren als je je niet veilig voelt. En nu weet je hoe dat komt: als je niet veilig bent, kan je reflexbrein niet tot rust komen en kun je je niet concentreren op schoolwerk. En andersom geldt ook: als je je langere tijd moet concentreren, moet je zorgen dat je je veilig voelt (zorgen dat je niet gestoord kan worden, niemand je lastig valt, geen honger hebt, enz.).

Het Reflexbrein reageert op de 4 G's - Genot, Gewoontes, Gevaar en De Groep. 

Genot: dit werd ook genoemd in het NOSop3-filmpje, je wilt dat beloningsgevoel steeds hebben en dus ga je op je telefoon op zoek naar bepaalde content of comments of post je iets in de hoop op leuke reacties.

G

Sociale media en de ‘4 G’s’  

Gewoontes: je telefoon pakken zonder erbij na te denken, steeds je timeline verversen.  

G

Gevaar: er zijn allerlei signalen die relexbrein triggeren. Je telefoon trilt of piept en haalt je uit je concentratie. De rode (alert) bolletjes, enz.

G

De Groep: denk aan likes of comments die maar door je hoofd blijven spelen – word ik nog gezien? -- of de aandrang om iets te kopen wat influencers aanbieden – iedereen heeft het

G

Leg uit: Sociale media worden bewust zo gemaakt dat deze ‘4 G’s’ geprikkeld worden bij ons. Zodat je zonder te denken (als in een automatische reflex) aandacht besteedt aan de app.

Om dat niet te doen, moet je heel bewust ingaan tegen die reflex. En dat is moeilijk. Ook voor volwassenen.

Negatieve lichamelijke gevolgen: 

• last van je ogen
• slecht en weinig slapen
• oorsuizingen (te veel harde muziek op je oortjes)
• last van je pols, schouder, nek

Negatieve mentale gevolgen:

• moeite met concentreren
• snel afgeleid
• gevoelens van stress (onrustig gevoel) en overprikkeld zijn
• sombere gevoelens
• onzeker over jezelf of je uiterlijk

Gevolgen

Kennisoverdracht: wat gebeurt er als je digitaal uit balans bent?

Ons reflexbrein kan dus maar moeilijk weerstand bieden aan al die verleidelijke apps! Die apps zijn erop gemaakt om ons denkbrein te omzeilen. Daardoor kies je te weinig zelf wat je doet. Gevolg: we scrollen te lang door of pakken te vaak onbewust onze telefoon erbij. Het probleem is alleen, dat je daar gezondheidsklachten van kunt krijgen.

Benoem de lichamelijke én mentale gevolgen. (Mentaal = geestelijk of psychisch).

Heb jij wel eens wat gemerkt van deze 

negatieve gevolgen?

Ja

Nee

Weet ik niet

Bespreek:

• Heb jij wel eens iets gemerkt van deze negatieve gevolgen?
• Hoe voelt het als je juist wel digitaal in balans bent? En hoe houd je dat zo?

Wat kun je doen om beter in balans te blijven?

Met devices:

De leerlingen kunnen deze vraag via hun device beantwoorden.

Zonder devices:
De leerlingen beantwoorden de vraag klassikaal.

Hoe gaat wat je vandaag hebt geleerd jou beïnvloeden in de toekomst?

Hoe ging de les?

😒🙁😐🙂😃

Wat heb je vandaag geleerd?

Waar wil je nog extra aandacht aan besteden?