H1 Wederkerend en wederkerig voornaamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

§4 Wederkerend en wederkerig voornaamwoord. 

Aan het einde van de les kan je wederkerende en wederkerige voornaamwoorden herkennen. 

Wederkerend voornaamwoord (wed. vnw)

Bij wederkerende werkwoorden zie je het onderwerp wederkeren (terugkomen) in een wederkerend voornaamwoord. Het hangt dus van het onderwerp af welk wederkerend voornaamwoord je moet gebruiken. 

Voorbeelden wed. vnw

Ik vergis me

Jij vergist je

Hij/zij/ze vergist zich

U vergist zich

Wij/we vergissen ons

Jullie vergissen je

Zij/ze vergissen zich 

Wederkerig voornaamwoord (wedig vnw)

In het Nederlands kennen we maar één wederkerig voornaamwoord en dat is: elkaar. 

Soms zie je ook mekaar (spreektaal) en elkander (ouderwets Nederlands.  Deze woorden drukken uit dat twee personen een wederzijdse handeling verrichten: ‘Sem en Indy groeten elkaar’ en ‘We hebben elkaar gisteren nog gezien.’

Theorie wederkerig voornaamwoord: 

Er is maar één wederkerig voornaamwoord: elkaar (mekaar)

Het verwijst naar meerdere personen. 

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Ik was me iedere morgen met koud water om goed wakker te worden.

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Zij heeft zich ontzettend geërgerd aan haar kleine zusje.

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Er was niemand om mee te spelen, dus we hebben ons ontzettend verveeld vandaag.

Wat is het wederkerend vnw in onderstaande zin?

Jullie herkennen je niet in het beeld dat geschetst wordt.

Ik verslik me in mijn snoepje.
Wat is dit?

1. wederkerend voornaamwoord
2. wederkerig voornaamwoord
3. geen van beide

Bij het schillen van de aardappels heb ik me gesneden.
Wat is dit?

1. wederkerig voornaamwoord
2. wederkerend voornaamwoord
3. geen van beide

Jan vroeg Karel of die zichzelf  herkende op de politiefoto's.

Wat is het wederkerend voornaamwoord in deze zin?

Het koppel geeft elkaar een cadeau tijdens de feestdagen.
Wat is het wederkerig voornaamwoord in deze zin?

Welke van de onderstaande voorbeelden bevat een wederkerend voornaamwoord?

1. Die broer van jou
2. Ik schaam me
3. Ik lees ze niet
4. Hij heeft geleerd

Dit woord is het enige wederkerige voornaamwoord:

1. me
2. elkaar
3. zich
4. ons

Verplicht wederkerend voornaamwoord

Als je het wederkerend voornaamwoord niet door iets of iemand kan vervangen dan is het een verplicht wederkerend voornaamwoord. Het hoort dan bij het gezegde als je de zin moet ontleden. 

Voorbeeld: Ik schaam me diep voor het onjuiste antwoord. 

Me kun je niet vervangen, dus is me hier een verplicht wed vnw. 

Toevalling wederkerend voornaamwoord

Soms kun je het wederkerend voornaamwoord wel vervangen door iets of iemand. Dan is het een toevallig wederkerend voornaamwoord en als je de zin gaat ontleden is het een lv. 

Voorbeeld: 

Hij scheert zich iedere ochtend. 

Hij scheert de hond elke week. 

Zich is hier een toevallig wederkerend voornaamwoord. 

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Jullie herkennen je niet in het beeld dat geschetst wordt.

1. toevallig
2. vast

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Ik was me iedere morgen met koud water om goed wakker te worden.

1. toevallig
2. vast

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Er was niemand om mee te spelen, dus we hebben ons ontzettend verveeld vandaag.

1. toevallig
2. vast

Toevallig of vast wederkerend voornaamwoord?

Zij heeft zich ontzettend geërgerd aan haar kleine zusje.

1. toevallig
2. vast

Maken H1 Grammatica WS 

Wederkerend en wederkerig voornaamwoord blz. 30 

opdracht 1, 2 en 4.