H3.2 Verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H3.2 Verwantschap

3.2.4 Je kunt soorten en rassen onderscheiden.

3.2.5 Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap.

Verwantschap

Gemeenschappelijke voorouder

• Tijger en leeuw: recente gemeenschappelijke voorouder.
• Tijger en aap: oudere gemeenschappelijke voorouder.

Verwantschap:

• Tijger en leeuw: nauwer verwant.
• Tijger en aap: minder verwant.

DNA-overeenkomsten:

• Meer verwant → meer overeenkomsten in DNA.
• Minder verwant → minder overeenkomsten in DNA.

Overeenkomst

• Organismen binnen hetzelfde geslacht: grote overeenkomsten.
• Organismen binnen hetzelfde rijk: minder overeenkomsten.

Overeenkomsten nemen af naarmate de taxonomische indeling verder uiteenloopt.

Hoe meer overeenkomst twee organismen vertonen, hoe meer ze bij dezelfde groepen worden ingedeeld

https://animalia.bio/nl/vertebrata#:~:text=en%20neurale%20lijstcellen.-,Tot%20de%20gewervelden%20behoren%20onder%20meer%20de%20prikken%2C%20vissen%2C%20amfibie%C3%ABn,)%20en%20manteldieren%20(Urochordata).

Soort

Behoren niet tot dezelfde soort:

Orde: slurfdieren.

Familie: olifanten.

Voorwaarde voor dezelfde soort: vruchtbare nakomelingen.

Afrikaanse en Aziatische olifanten: geen vruchtbare nakomelingen samen.

Uiterlijke gelijkenis ≠ dezelfde soort.

Ras

• Minder uiterlijke gelijkenis dan olifanten.
• Behoren tot dezelfde soort: hond.
• Voorwaarde: kunnen vruchtbare nakomelingen krijgen.
• Hondenrassen: variaties binnen één soort.
• Alle hondenrassen behoren tot de soort hond.

Evolutie

• Organismen binnen dezelfde soort: veel overeenkomsten, kleine verschillen (variatie).
• Selectie: omgeving beïnvloedt overleving en voortplanting.
• Proces waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen

https://phet.colorado.edu/en/simulations/natural-selection

Selectie

• Donkere bodem: donkere muizen minder opvallend, betere overleving.
• Vogels eten lichte muizen vaker op.

Gevolg selectie:

• Meer donkere muizen.
• Minder lichte muizen.
• Langzaam proces: verandering in populatie door selectie.

Variatie en selectie

Veroorzaken langzame veranderingen in soorten.

Gevolg:

• Soorten kunnen veranderen.
• Soorten kunnen uitsterven.
• Nieuwe soorten kunnen ontstaan.

Gemeenschappelijke voorouder: basis waaruit verschillende soorten zich ontwikkelen.

DNA sequencing

• In kaart brengen van DNA-sequentie met nieuwe technieken.
  
• DNA-sequentie: volgorde van basen ATCG
• DNA-sequencing: snel Vergelijkend DNA-onderzoek:
• Vergelijking basenvolgorde tussen soorten.
• Aantonen verwantschap (gemeenschappelijke voorouder).

Resultaat onderzoek:

• Inzicht in afstamming van organismen.
• Bijdrage aan indeling van organismen.
• Status indeling: nog in ontwikkeling, veel soorten worden nog onderzocht.

En nu

• Wat: H3.2 opdr 1 t/m 9 (geen samenvatting, geen samenhang
• Hoe: laptop / werkboek
• Met wie: klasgenoot
• Hulp: klasgenoot / Nijhof
• Tijd: 75 min
• Klaar: nagekeken? H3.1 mind map? Ander vak? Rekensite?