5.1 Wat is een verzorgingsstaat?

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H5 Verzorgingsstaat

Wat gaan we deze les doen?

4VA en 4VB donderdag 30 januari

1. Toets parlementaire democratie bespreken + PO

2. Planning: waar zitten we en waar gaan we periode 3 aan werken?

3. Inleiding H5 Verzorgingsstaat

4. Om alvast te noteren in je agenda: Gemeentehuis bezoek in week 14 

 (de week na Toetsweek 3)

Toets bespreken PD

Leerdoelen H5

In dit hoofdstuk leer je:

1. Wat het betekent om in een verzorgingsstaat te leven.
2. Hoe de Nederlandse verzorgingsstaat zich heeft ontwikkeld.
3. Welke verschillende typen verzorgingsstaat er zijn.
4. Voor welke uitdagingen de verzorgingsstaat staat op terreinen als onderwijs, gezondheidszorg, sociale zekerheid en werk. (PO)

Inleiding H5 Verzorgingsstaat  (blz. 203)

Als je in het ziekenhuis geopereerd moet worden, 

volgt achteraf geen torenhoge rekening. 

Raak je later je baan kwijt, 

dan heb je vaak recht op een uitkering. 

Dit zijn verworvenheden van onze verzorgingsstaat. 

Ze lijken misschien vanzelfsprekend,  maar ze zijn het gevolg van politieke keuzes. 

5.1 Wat is een verzorgingsstaat? (blz. 204)

Leerdoelen 5.1

In deze paragraaf leer je:

• wat een verzorgingsstaat is
• en waarin verschillende verzorgingsstaten verschillen van elkaar

Leven in een verzorgingsstaat

Je gaat elke dag naar school. 

Je gaat naar de dokter.

Als je je moet ziekmelden krijg je doorbetaald.

Je bent lid van een sportvereniging.

Je gaat naar de bibliotheek.

Je bezoekt je oma of opa in het verpleeghuis.

Deze voorzieningen en sociale regelingen komt voor een belangrijk deel doordat Nederland een verzorgingsstaat is. (zie blz. 210 en 211 in je lesboek)

vraag:

Waar heb jij nu of over een paar jaar zelf mee te maken?

Risico's delen

• Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk.
• De verzorgingsstaat versterkt de sociale cohesie.
• Mensen moeten bereid zijn kosten voor elkaar te dragen.
• Bij een verzorgingsstaat heb je een collectief belang: je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen (collectieve goederen).
• Als je iets overkomt ben je verzekerd.
  
• Collectieve voorzieningen kunnen ook leiden tot bewust passief gedrag. In dit geval spreken we van zogenaamde ‘free riders’.

 

Collectieve goederen: 

goederen die alleen door de overheid geleverd worden en positieve externe effecten met zich meebrengen. 

Voorbeelden zijn:

wegen, fietspaden, de politie, het onderwijs, het leger, straatverlichting en rechtspraak.

Rechten en plichten

Naast solidariteit, vrijheid en verantwoordelijkheid is ook gelijkwaardigheid een belangrijke waarde van onze verzorgingsstaat. (vraag 10!)

Gelijkwaardigheid (gelijke kansen op menswaardig bestaan) zie je terug in de sociale grondrechten: 

• recht op onderwijs
• recht op gezondheidszorg
• recht op huisvesting
• recht op bestaanszekerheid

Vraag:

Naast rechten heb je als burger in een vzs ook plichten. Welke?

www.denederlandsegrondwet.nl

Belangrijke terreinen

Opdracht

• Maak opdracht 13 op blz. 155 met je buur

Antwoord

www.rijksoverheid.nl

Politiek

De regering en het parlement maken KEUZES over de inrichting van onze verzorgingsstaat. Wat doet de overheid zelf, wat pakken maatschappelijke organisaties en individuele burgers op en wat laten we over aan bedrijven?

                      Vraag: welke keuzes heeft kabinet Schoof gemaakt?

Ministerie bezuinigt op subsidies voor cultuur, onderzoek en gymnastiekles

nos.nl

Actoren in de verzorgingsstaat

Belangrijke actoren binnen een vzs zijn de overheid en individuele burgers, die immers belastingen en premies betalen. 

Daarnaast spelen ook het maatschappelijke middenveld en bedrijven een rol.

Politieke actoren zijn:

 individuen, groepen of organisaties die door hun handelen invloed kunnen uitoefenen op of betrokken zijn bij het politieke landschap.

Maatschappelijk middenveld uitgelegd

Verzorgingsstaten wereldwijd

Om de verzorgingsstaten te kunnen vergelijken, onderscheidde de socioloog Esping-Anderson drie typen verzorgingsstaten (bron 3 blz. 207):

• De sociaaldemocratische verzorgingsstaat
  
• De liberale verzorgingsstaat
  
• De corporatistische verzorgingsstaat
  

Bij de vergelijking kijken we naar: 

de onderliggende waarden, de rol van de overheid, het niveau van sociale voorzieningen en de hoogte van belastingen en premies.

Vraag: 

Waar staan de kleuren voor?

Kies uit: corporatistisch, liberaal en sociaaldemocratisch

Opdracht

• Maak vraag 8 op blz. 153 in je werkboek samen met je buur

Antwoord 

De Nederlandse VZS

Vraag:

Is er een verband tussen type verzorgingsstaat en levensverwachting?

Ja, er is een verband tussen het type verzorgingsstaat en de levensverwachting. 

Onderzoek toont aan dat het type verzorgingsstaat invloed kan hebben op de volksgezondheid en daarmee op de gemiddelde levensverwachting. Dit verband kan worden verklaard door verschillende factoren die samenhangen met de manier waarop een verzorgingsstaat gezondheidszorg, sociale zekerheid, en inkomensverdeling organiseert.

Toegang tot gezondheidszorg: Universele en betaalbare toegang is een cruciale factor. Landen met een publiek gefinancierd systeem hebben vaak betere resultaten.

Sociale ongelijkheid: In landen met een egalitair beleid (zoals Scandinavië) is de kloof tussen arm en rijk kleiner, wat leidt tot minder gezondheidsverschillen.

Preventieve zorg en welzijnsbeleid: Sociaal-democratische verzorgingsstaten investeren meer in preventieve zorg, zoals vaccinatieprogramma's en gezondheidsvoorlichting.

Landen zonder VZS

Aan de slag

Maken van 5.1: opdracht 1, 2, 3, 6b

Leerdoelen behaald?

In deze paragraaf leer je:

• wat een verzorgingsstaat is
• en waarin verschillende verzorgingsstaten verschillen van elkaar