H9 Opioïden en Opiumwet SB

• Farmacotherapie
• MBO
• Studiejaar 1

Opioïden

Lesinhoud

• Terugblik les 'wat is pijn?'
• Opioïden
• Filmpje
• Oefenvragen
• Vragen? 

Noem eens een NSAID

Noem eens een cox-2-remmer

Omschrijf het woord
'Analgetica'

Wat weet jij al over
Opioïden?

Opioïden

• Sterke pijnstillende werking
• Ernstige, hevige pijn 
• Doorbraakpijn bij kanker
• Stap 3 of 4 op de pijnladder
• Andere beleving van pijn

Stappen van de pijnladder

Opioïden

• Geneesmiddelengroep (pijnstillers = paraplu)
  
• Morfinomimetica = werking  
• Hevige, acute pijn
• Chronische pijn
• Onvoldoende effect andere pijnstillers
• Kanker
• Post-operatief

Indeling

1. LOA (long-acting opioïden)

MGA, pleisters

1. SAO (short-acting opioïden)

Korte, directe werking binnen 30-40 min

1. ROO (rapid-onset opioïden)

Snelle werking, binnen 10-15min bv. bij doorbraakpijn
Neusspray, smelttablet 

Welke sterke pijnstillers
(opioïden)
ken jij al?

Doorbraakpijn

• Plotselinge pijn ondanks langwerkende pijnmedicatie
• Breekt door en duurt ongeveer 30-60min
• Veelal bij kankerpatiënten

Snelwerkende opioïden zoals;

Fentanyl zuigtablet of neusspray

Preparaten

• Morfine parenteraal werkt het snelst -> ampullen in spoedtas
• Fentanyl - pleister eens per drie dagen
  
• Buprenorfine - pleister eens per week
  
• Oxycodon - langwerkend & kortwerkend
  
• Methadon (Heroïne)

• Tramadol -> vaak eerste stap na NSAID's (matig-ernstige pijn) = zwak-werkend opioïd

Er volgt nu een filmpje..

Let goed op!

Na het filmpje volgen een aantal vragen.

Wat is een nadeel van opioïden?

Welke opioïden zijn er genoemd?

Worden zware pijnstillers (in de afgelopen jaren) meer of minder voorgeschreven?

1. Meer
2. Minder

Is Oxycodon een zwak of sterk werkend opioïd?

1. Zwak werkend
2. Sterk werkend
3. Matig werkend

Buprenorfine & Fentanyl

• Opioïden in pleistervorm
• 1 keer per week 1 pleister 
• 1 keer per drie dagen 1 pleister
• Plakinstructie 

Morfine

• Veel gebruikt
• Opname wisselt per persoon (oraal/rectaal)
• Parenteraal - snelste en sterkste pijnstilling
  
• Veel toedieningsvormen

Oxycodon

• Werkt 2 keer zo sterk als Morfine
• Vooral bij chronische en hevige pijn
• Oxynorm & Oxycontin 

Fentanyl

• Pleisters
• Chronische, hevige pijn
• Sterkte = aantal mcg per uur
• Om de 3 dagen een pleister
• Fentanyl ook in Neusspray en Smelttablet  

Methadon

• Pijnstiller
• Oraal
• Heroïne 

Tramadol & Codeïne

• Zwakwerkende Opioïden
• Tramadol
• In combinatie met paracetamol
• Misselijkheid - start met lage dosis of MGA

• Codeïne 
• Hoest
• In combinatie paracetamol 

Hoe vaak mag de patiënt een Fentanyl pleister verwisselen?

Welk opioïd wordt gebruikt bij (ex)heroïne verslaafden?

Morfine werkt het snelst bij orale toediening

1. Waar
2. Niet waar

Opioïden & bijwerkingen

• Obstipatie - verstopping
• Voorkomen: laxeermiddel toevoegen
• Sufheid
• Ademhalingsdepressies - vernauwing luchtwegen
• Gewenning dus > overgebruik / verslaving

Verstopping

• Onderdrukken het spijsverteringskanaal
• Verminderde darmbewegingen
• Ontlasting langer in de darmen
• Meer vocht uit de darmen gehaald
• Ontlasting droger, harder
• Natuurlijke aandrang is minder 

Noem een voorbeeld van
een laxeermiddel

Medicatiebewaking

• CI astma & COPD 
• Opioïden onderdrukken de ademhalingsfunctie 
• Ademhaling wordt trager en oppervlakkiger
• Meer slijm, < hoestreflex -> meer slijm blijft achter

Opiumwet

• UR
• Opiumwet
• Dubbele controle assistente
• Extra eisen aan recept
• Extra eisen aan bewaren van middelen
• Extra eisen aan bewaren recept
• Uitzondering: Codeïne & Tramadol 

Dus...

Nog even kort en krachtig samengevat

Opioïden

Opioïden: Sterke pijnstillende werking

• Zorgen voor andere beleving van pijn
• Geschikt voor hevige acute/chronische pijn
• Ernstige bijwerkingen (obstipatie, sufheid)
• Risico op gewenning (verslavingsgevaar) 

Voorbeelden: Morfine (oraal, rectaal, parenteraal), Fentanyl (pleister/ neusspray), Tramadol (oraal), Oxycodon/Oxycontin, Methadon

Zijn er nog vragen?

..... aan de slag met opdracht 2 (pijnstillers)!

De opdracht wordt in de volgende les besproken.