BOL LE 6 week 1 somatiek Sterven en dood

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Leven en dood                        

Lesdoelen

• Je kunt beschrijven wat de termen klinisch dood, hersendood en biologisch dood inhouden.
  
• Je kunt beschrijven hoe het proces van het vaststellen van de dood van een zorgvrager verloopt.
  
• Je kunt beschrijven wat het verschil is tussen een natuurlijke en niet-natuurlijke dood.
  
• Je kunt benoemen hoe opvattingen over ziekte en de dood op basis van cultuur en levensbeschouwing kunnen verschillen.
  

DOOD

Niet-omkeerbare toestand waarin een voorheen levend organisme geen actieve levensfuncties meer heeft.

Dood binnen geneeskunde

• Klinisch dood
• Hersendood
• Biologisch dood

Klinisch dood:

• ademt niet
• geen hartslag
• buiten bewustzijn

De hersenfuncties van de zorgvrager zijn niet of niet onherstelbaar beschadigd. Herstellen kan als binnen 5 min. wordt gereanimeerd.

Hersendood:

• Hersenen vertonen geen enkele activiteit meer. 

Geen behandeling meer mogelijk. 
De organen functioneren nog doordat hulpmiddelen hun functie in stand houden (beademingsapparatuur en medicatie voor bloeddruk).
Als de beademing wordt gestopt, overlijdt de zorgvrager binnen enkele minuten. 

Biologisch dood:

• De zorgvrager is echt overleden. 

Alle lichamelijke weefsels zijn zo beschadigd dat ze niet meer functioneren. 

Reanimatie is niet meer mogelijk.

Het vaststellen van de dood

• verpleegkundige alleen het vermoeden uitspreken 
• informeren van de nabestaanden 
• de arts op de hoogte brengen van je vermoeden. 
• arts schouwt, dood & doodsoorzaak 
• officieel vaststellen door arts:

Bij ontbreken van de ademhaling, hartslag en eventueel de pupilreflex is de zorgvrager overleden.

Hoe stelt de arts de officiële dood vast bij een zorgvrager? Welke interventies worden gebruikt door de arts?

Wet op lijkbezorging (Wlb)

 natuurlijke dood   ↔  niet-natuurlijke dood 

 Alles in de ruimte moet blijven zoals het was tijdens het overlijden van de zorgvrager, zodat de arts zich een goed beeld kan vormen van de omstandigheden.

Wanneer is er sprake van een niet natuurlijke dood?
Door:

1. Verstikking, verslikking, vergiftiging
2. Overdosis medicijnen of drugs
3. Ongeluk, geweld, moord
4. Suïcide, euthanasie

Wanneer is er sprake van een natuurlijke dood?
Door:

1. Ziekte of aandoening
2. Fout tijdens Hartoperatie
3. Tijdens hartoperatie
4. Val met hoofd op nachtkastje

Gemeentelijke lijkschouwer

Inschakelen door arts bij:

• Niet natuurlijke oorzaak van overlijden
• Minderjarige zorgvrager
• Bij twijfel melden bij officier van justitie -> strafbaar feit? 

Overlijden t.g.v. calamiteit

• Medicatiefout
• Valincident

Binnen drie werkdagen melding bij Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ)

Sterven en dood in onze samenleving

Dood werd een taboe door:

• Goede hygiëne
• Goede leefomstandigheden
• Welvaart
• Ontwikkelingen in de geneeskunde

Sterven en dood in onze samenleving

Steeds meer uit taboesfeer door:

• Vergrijzing
• Meer openlijk besproken (Tv-series, onder andere  'Over mijn lijk")
• Discussie over "voltooid leven" zie documentaire afgelopen maandag
  

Gemiddelde leeftijd vrouwen 83 en mannen 80 jaar.

Over mijn lijk -> ongeneeslijke zieke jongeren worden gevolgd.

Maatschappelijke discussie voltooid leven -> euthanasie.

Multiculturele samenleving en dood

• Verschillende culturen
• Eigen opvattingen meegenomen naar Nederland
• Cultuur bij zorgvrager maar ook bij verpleegkundige!
• Grootste aantal culturen: Turkije, Marokko, Suriname, Indonesië, Duitsland of Polen

3 visies over dood zijn

1. Dood is dood, geen leven na de dood
2. Dood is overgangsfase naar een volgend leven (paradijs)
3.  Dood als overgang naar nieuwe vorm van leven -> reïncarnatie

Rituelen rond ziekte en sterven

Verpleegkundige belangrijk zich te verdiepen in cultuur

Zorg laten aansluiten op cultuur

Zorgvrager en naasten kunnen beter omgaan met emoties m.b.v. rituelen:

• Geeft houvast en rust
• Gezegend worden door pastoor, dominee, imam of pandit

Waken

• In de nabijheid zijn van een stervende zorgvrager in de laatste dagen/uren van zijn leven.
• Dierbare is aanwezig bij zorgvrager, kan rust geven.
• Vorm van afscheid nemen van naasten en zorgen voor zorgvrager.
• Emotioneel een zware belasting
• Begeleid naasten hierin

Opdracht rituelen

Maak individueel van 3 verschillende religies een overzicht over rituelen en gebruiken binnen:

1. Het christendom
2. Het jodendom
3. De islam

Klassikale nabespreking

Iemand die niet ademt, geen hartslag heeft en hersenfuncties zijn niet beschadigd =

1. Hersendood
2. Klinisch dood
3. Biologisch dood

Iemand die geen hersenactiviteit meer vertoont =

1. Hersendood
2. Klinisch dood
3. Biologisch dood

Iemand waarvan de lichamelijke weefsels niet meer functioneren =

1. Hersendood
2. Klinisch dood
3. Biologisch dood

Wanneer kun je iemand nog reanimeren?
Bij:

1. Hersendood
2. Klinisch dood
3. Biologisch dood

Wie stelt een niet natuurlijke dood vast?

1. Verpleegkundige
2. Arts
3. Lijkschouwer
4. Officier van justitie

Wat zijn rituelen?

1. Eenmalige handelingen bij een bepaalde gelegenheid
2. Symbolen met een speciale betekenis
3. Terugkerende handelingen bij een speciale gelegenheid
4. Geheel van terugkerende handelingen en symbolen bij bepaalde gelegenheid

Welke 3 visies zijn er over dood zijn?

Ziekenzalving hoort bij de religie:

1. Islam
2. Jodendom
3. Christendom

Bij welke religie wordt de zorgvrager die stervende is op zijn rechterzijde met het gezicht naar Mekka gelegd?

1. Islam
2. Jodendom
3. Christendom

Bij welke religie rust de engel des doods bij het voeteneinde tijdens het stervensproces?

1. Islam
2. Jodendom
3. Christendom

Evaluatie lesdoelen

• Je kunt beschrijven wat de termen klinisch dood, hersendood en biologisch dood inhouden.
  
• Je kunt beschrijven hoe het proces van het vaststellen van de dood van een zorgvrager verloopt.
  
• Je kunt beschrijven wat het verschil is tussen een natuurlijke en niet-natuurlijke dood.
  
• Je kunt benoemen hoe opvattingen over ziekte en de dood op basis van cultuur en levensbeschouwing kunnen verschillen.
  

Bronnen

Thieme Meulenhoff: 

Basiszorg en palliatieve zorg n4

Module 9; Sterven en dood; 1 De dood

Vragen?