3.2 Nederland en de wereld

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Historische Context: Nederland (1848-2008)

3.2 Nederland en de wereld 

Leerdoel

- Je kan antwoord geven op de vraag: waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland tussen 1978-2008?

- Je kan de significantie van Fortuyn in de context van de tijd behandelen en koppelen aan het populisme van nu 

Dieptepunt

De overheid slaagde er niet in de economische crisis de baas te worden. Het dieptepunt kwam in 1982.  

Nederland had in 1982 te maken met een grote economische crisis. Dit kwam door o.a. de eerste en tweede oliecrisis. 

Hoge werkloosheid

Op een gegeven moment stonden tegenover honderd personen met een betaalde baan, vijfentachtig mensen met een uitkering. 

Gevolg: Verzorgingsstaat leek onbetaalbaar te worden

I

CDA - KABINET

• 1982-1994 
• CDA - Ruud Lubbers
  Maatregelen om verzorgingsstaat betaalbaar te maken

Het bezuinigingsbeleid van Lubbers 

- door overleg tot een compromis komen (overleg met overheid, werkgevers en werknemers) 

- vervelende maatregelen doorgevoerd (verlagen minimumloon)

-de overheid zich moest terugtrekken uit allerlei economische sectoren zoals postbezorgingsbedrijf, de telefoonmaatschappij, de spoorwegen en de bank waren niet meer het bezit van de overheid.
Dit werd allemaal geprivatiseerd. 

Herstel in de jaren 90

Ook werd het krijgen van een uitkering steeds strenger. Er moest ergens geld vandaan komen. 

Maar aan het einde van de jaren tachtig begon de economie zich te herstellen. De inkomens stegen in de jaren negentig met 25%. Hoogste stijging sinds de jaren zestig. 

Opnieuw ging men in Nederland overdadig consumeren. Twee auto's, vakantie (meerdere keren per jaar) werd normaal. 

VERDRAG VAN MAASTRICHT 

De economische groei had ook te maken met het wegvallen van veel handelsbelemmeringen. Ze mochten binnen Europa de meeste goederen vrij worden vervoerd, zonder uitgebreide grenscontroles.  
Nederland drong in 1991 aan in Europa op het invoeren van een gezamenlijke munt. 

Verdrag van Maastricht (1992): afspraak waarbij EU kiest voor gezamenlijke munt. 

Globalisering

Europa en de wereld globaliseerde. 

proces van het openstellen van grenzen tussen landen waardoor personen, goederen en diensten zich gemakkelijker over de hele wereld kunnen verspreiden. 

Kan je voor- en nadelen van de Globalisering bedenken?

Globalisering

Voordelen: 

• in en uitgaan van personen en diensten makkelijker
• beter voor de handel tussen de landen onderling

Nadelen: 

• meer buitenlandse concurrentie
• bedrijven nemen productie mee naar buitenland
• wegvallen eigen nationaliteit

In 1983 werd de Grondwet herzien

Een belangrijke vernieuwing was het nieuwe artikel 1 :

• 'Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.'

Sociale grondrechten 

Ook werden in de nieuwe Grondwet sociale grondrechten  opgenomen, die de overheid verplichtten een bepaald welvaarts- en welzijnsniveau te leveren. 

Wie geen geschikt onderwijs kan krijgen, of geen huis kan vinden, kan de overheid hiervoor aansprakelijk stellen. 

Sociale grondrechten = in de grondwet vastgelegde rechten waarbij de overheid de zorgplicht heeft op het gebied van onderwijs, bestaanszekerheid, huisvesting en volksgezondheid. (deze zijn dus vanaf 1983 nieuw)

Individualisering en ontzuiling zetten door

• Individualisering = ontwikkeling waar naar een situatie waarin het individuele belang voorrang heeft boven het groepsbelang. 

individuele keuzes

Verschillende nieuwe wetten sloten aan bij het recht op het maken van individuele keuzes. Zo kwam er euthanasiewetgeving, aanpassingen in het drugsbeleid en natuurlijk werd in Nederland bijvoorbeeld het eerste homohuwelijk ter wereld voltrokken. 

Internationale politiek

In de jaren tachtig waren er in Nederland enorme demonstraties tegen de plaatsing van NAVO-kruisraketten op Nederlands grondgebied.

Jongerencultuur

- uit de jaren zestig ging uit steeds meer subculturen bestaan.

- sociale en etnische afkomst vaak een rol speelde. 

  

PUNK

Punkbeweging (jaren 70, 80)

anti autoritair en anti consumptiemaatschappij. 

  

KRAKERS

Militante jongerenbeweging die uit protest tegen vele leegstaande woningen (ondanks woningtekort) panden kraakten. Wel meer politiek verbonden. 

'Geen woning, geen kroning.' 

  

Digitale

Revolutie

= het geheel van veranderingen in de samenleving die het gevolg zijn van een toenemend en verbeterd gebruik van de computer. 

Toen het midden jaren zeventig minder goed begon te gaan met de economie, werden er geen nieuwe gastarbeiders meer geworven. 

Echter, ze hadden in de jaren in Nederland het recht op gezinshereniging opgedaan. Vele familieleden kwamen hierop juist naar Nederland. 

Integratieproblemen

Door het zuinig leven van de Turkse en Marokkaanse gezinnen en de investeringen in grond en bezit in het thuisland bleven veel gezinnen met één been in het thuisland staan. 

na de jaren 90 komen er steeds meer economische en politieke vluchtelingen.

Dit wordt steeds meer als problematisch ervaren door politieke actoren. Ook zien we een draai in het denken van burgers. 

Jaren 90

• Twee kabinetten Paars 1994-2002 o.l.v. Wim Kok, pvda 
• Geen CDA/christelijke partij
• Economische bloei (groei welvaart, terugdringen overheidstekort)
  
• Privatisering 

onvrede - de kloof

- Een groot deel van de Nederlandse bevolking profiteerde niet van de economische groei. De kloof tussen arm en rijk werd groter. 

De afstandelijke en arrogante politici van die tijd versterkten het onbehagen in Nederland. (geen vertrouwen in de politiek)

Mensen kozen destijds massaal voor een politicus die iets anders beloofde: terugdringen van aantal migranten en oorlogsvluchtelingen..? 

 

Pim Fortuyn 

• LPF (Lijst Pim Fortuyn) 
• 'Ik zeg wat ik doe en ik doe wat ik zeg'
• Mensen die niet willen integreren moeten terug
• Negen dagen voor verkiezingen 2002 vermoord
• LPF haalt alsnog 26 zetels

 

Video, wie was Pim Fortuyn?

https://schooltv.nl/video/high-speed-history-wie-was-pim-fortuyn/

Kijktip: 

Terreur en polarisatie 

- 2001 terroristische aanvallen op de VS

- Het debat over de islam polariseerde

- anti-islam/anti-immigratie beweging

- 2008 economische crisis

- verschillen binnen de samenleving groter en zichtbaarder

Leerdoel

- Je kan antwoord geven op de vraag: waardoor veranderden de maatschappelijke verhoudingen in Nederland tussen 1978-2008?

- Je kan de significantie van Fortuyn in de context van de tijd behandelen en koppelen aan het populisme van nu 

Maken 

Alle opdrachten Historische context 3 

zelftoets. 

Volgende les: 
Oefenexamens!