Workshop Nepnieuws

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Welkom

Workshop nepnieuws

25 februari 2025 

NOTE voor de docent : KIES DE JUISTE SLIDE ALS START -> Zie datum

Korte introductie van jezelf en de workshop. Wat gaan we doen? 

Je kunt hier ook al vragen:

- Wat denk je dat we gaan doen (o.b.v. de titel), heb je al informatie gekregen van docenten?

- Wat is nepnieuws volgens jou?

- Ben je wel gevallen voor nepnieuws? Geloofde je wel eens iets wat achteraf nepnieuws bleek?

Tijdens deze workshop gaan we nepnieuws maken. We gaan jullie leren hoe je beeld kan gebruiken om te manipuleren, beïnvloeden en overtuigen. Welke filmtechnieken zijn er? 

Het doel is niet om een professioneel nepnieuws-maker te worden, het is doel is om kritisch te leren kijken en nepnieuws beter/sneller te kunnen herkennen. 

Welkom

Workshop nepnieuws

22 januari 2025 

NOTE voor de docent : KIES DE JUISTE SLIDE ALS START -> Zie datum

Korte introductie van jezelf en de workshop. Wat gaan we doen? 

Je kunt hier ook al vragen:

- Wat denk je dat we gaan doen (o.b.v. de titel), heb je al informatie gekregen van docenten?

- Wat is nepnieuws volgens jou?

- Ben je wel gevallen voor nepnieuws? Geloofde je wel eens iets wat achteraf nepnieuws bleek?

Tijdens deze workshop gaan we nepnieuws maken. We gaan jullie leren hoe je beeld kan gebruiken om te manipuleren, beïnvloeden en overtuigen. Welke filmtechnieken zijn er? 

Het doel is niet om een professioneel nepnieuws-maker te worden, het is doel is om kritisch te leren kijken en nepnieuws beter/sneller te kunnen herkennen. 

Plan

• Intro
• Wat is nepnieuws? + voorbeelden
• Eigen nepnieuws item bedenken + filmen
• Editen
  

• Films terugkijken

Wat gaan we precies doen?

- Korte introductie (20-25 min.)

- Zelf maken: plan bedenken, filmen, editen en samen films terugkijken en bespreken. 

Vooraf even vragen:Wat denken jullie dat nepnieuws is?

Dit is een kort, strak gemaakt filmpje over wat nepnieuws is en hoe het werkt. 

Let op:

* Wie is de afzender?

* Let op clickbait

* Mening of grap?

* Welke bron? 

('Uit onderzoek blijkt...')

Deze punten zijn sowieso belangrijk om rekening mee te houden. 

Als er staat uit onderzoek blijkt ... betekent het niet meteen dat het ook waar is. Soms wordt dit zinnetje gebruikt om iets geloofwaardiger te maken.

Wil je het zeker weten? zoek de bronnen. of het onderzoek op.

Link voor video

Info bij slide:

In augustus 2022 werd een filmpje geplaatst waarin werd geclaimd dat Disney World de toegestane leeftijd voor het drinken van alcohol wil verlagen van 21 naar 18. Deze video werd miljoenen keren bekeken, veel mensen geloofden het verhaal en het neonieuws haalde zelfs het nieuws op TV.  Waar of niet waar?

De video werd geplaatst door @mousetrapnews. Ze plaatsen allemaal video's over Disney. Ze zijn er zelfs open over dat ze neppe verhalen delen over Disney. Check maar op de volgende slide. 

N.B. via de toegevoegde link open je de video op de website van TikTok. Open deze alvast voor je de workshop gaat geven, dat staat ie Klar in een tabblad. 

Voorbeeld op tiktok

Clickbait titels

 zie volgende slide voor context van de makers van deze content

Het is een satirische website! 

Wat is satire , kan iemand dat uitleggen?

Als je dus even doorklikt kom je erachter. Toch dachten veel mensen dat het waar is wat ze zeiden in de video's. Kortom, met een overtuigende video en een onderwerp dat aanspreekt kan je mensen flink voor de gek houden! 

Voorbeeld NL site: de Speld

Info bij slide:

In 2024 gingen video's rond waarbij mensen claimden dat er bij een zwangerschapstest een abortuspil zit. Als je het staafje open zou breken zit daar een pil in. Veel mensen gingen dit onderzoeken en maakte daar video's van. 

Dit was hartstikke nep en leverde zelfs gevaar op. De 'pil' was namelijk een tabletje dat vocht opneemt zodat de test langer houdbaar blijft. Het gevaar was wel dat mensen en toch zouden gaan proberen, terwijl dat tabletje erg giftig is. 

Het eerste voorbeeld zou nog als satire gezien kunnen worden. Maar bij dit voorbeeld zien we ook hoe gevaarlijk het kan worden als iemand dit als 'nepnieuws' plaatst, zo van: kijk nu wat ik ontdekt heb!

Link naar de video

Info bij slide:

In 2024 gingen video's rond waarbij mensen claimden dat er bij een zwangerschapstest een abortuspil zit. Als je het staafje open zou breken zit daar een pil in. Veel mensen gingen dit onderzoeken en maakte daar video's van. 

Dit was hartstikke nep en leverde zelfs gevaar op. De 'pil' was namelijk een tabletje dat vocht opneemt zodat de test langer houdbaar blijft. Het gevaar was wel dat mensen en toch zouden gaan proberen, terwijl dat tabletje erg giftig is. 

Het eerste voorbeeld zou nog als satire gezien kunnen worden. Maar bij dit voorbeeld zien we ook hoe gevaarlijk het kan worden als iemand dit als 'nepnieuws' plaatst, zo van: kijk nu wat ik ontdekt heb!

https://www.instagram.com/p/DGLMKF1s1dr/

Influencers

https://youtu.be/yVEhrIMc-ps

Deepfakes

Stellingen 

Vanaf hier een interactief intermezzo. Dit om even te stoppen met 'zenden', maar de studenten ook zelf te laten nadenken, hun gedachten te prikkelen. Studenten steken hun hand op als ze het eens zijn met de stellingen. Vanuit daar spreek je ze aan: waarom vind je dat, en waarom zijn anderen het er niet mee eens. 

Bij stellingen werkt het vaak goed om vanuit de extremen ("ik ben het er mee eens"/"ik ben het er mee oneens") naar het midden te werken ("ik weet het eigenlijk niet zo goed, voor beiden is wat te zeggen".) Probeer echt een gesprek tot stand te laten komen, waarbij iedereen zich gehoord voelt. 

Stelling 1: Het is niet erg dat er nepnieuws wordt gemaakt 

Waarom wel ? Waarom niet?

Zien jullie vaak nepnieuws, geef voorbeelden?

Ben je zelf wel eens in nepnieuws getrapt?

Stelling 2: Nepnieuws mag wel als grapje (satire), maar niet om te overtuigen (in de politiek bijvoorbeeld)

Wat ik hiermee bedoel:

Nepnieuws zoals bewust onzin verspreiden over Disney als satire is geen probleem, juist leuk. Dat is ook de bedoeling en het nut van satire in een democratische samenleving. Lubach doet dat ook veel. 

Maar bewust nepnieuws verspreiden om mensen te misleiden of te overtuigen van jouw mening/ideologie/politiek is fout. Bijvoorbeeld wat Trump deed met zijn opmerkingen over dat migranten criminelen zijn, gewelddadig en huisdieren eten. Of... mag dat ook, valt dat onder 'vrijheid van meningsuiting'? Wat vinden de studenten?

Stelling 3: De verantwoordelijkheid ligt bij de kijker, niet bij de maker

Hiermee bedoel ik:

Als er nepnieuws gemaakt/verspreid wordt, en vervolgens (massaal) geloofd wordt door veel mensen, ligt het probleem - en dus de verantwoordelijkheid - bij al die mensen die het geloven, niet bij de makers. 

Bedriegen met beelden

Nu komen 2 korte video's   over beeldmanipulatie + framing.

1. Framing wat is het?

2. Uitleg van NOSOP3 framing foto Trump

 Ze sluiten (hopelijk) aan op de belevingswereld van de studenten. Wellicht kennen ze de voorbeelden. Je hebt de tijd om even rustig stil te staan bij de voorbeelden. 

Framing

- niet alleen vertellen of laten zien wat

maar juist ook HOE je iets laat zien. Wat laat je wel of niet zien en hoe breng je dat in beeld.

NOS OP 3

Klik op de titel om bij de video te komen (je hoeft niet in te loggen op Instagram).

Video over hoe de fotograaf de bekende foto van Trump maakte.

Keuzes achter het beeld -> vertellen een bepaald verhaal.

Soorten shots

Kort de belangrijkste shots doornemen en waarom je die gebruikt en evt. voorbeeld noemen hoe zij die kunnen gebruiken bij hun opdracht

Close Up

Medium shot

Long / Wide shot

Shots :

Close Up:  voor details, emoties, nadruk leggen op dingen. Bijvoorbeeld zo'n prullenbak kun je goed gebruiken voor als je wilt laten zien hoeveel afval er lijkt te zijn.

Medium: gesprekken, dialogen , interviews, meer van de omgeving te zien

Bespreek het voorbeeld van deze foto tijdens CORONA

Wide/long shot : omgeving, locatie laten zien

Bespreek het voorbeeld van deze foto tijdens CORONA

Vraag is dus: wat laat je zien en hoe laat je het zien? 

Kikker perspectief

Vogelperspectief

Kikkerperspectief: laag, iets lijkt groter en machtiger

Vogelperspectief: camera hoog dus iets lijkt kleiner, minder machtiger

OPTIONEEL:

Bekijk de intro t/m 01:40

Voorbeeld video NOS Stories over stages. Bekijk alleen de intro.

- Hoe wordt het verhaal verteld aan jullie?

- Wat gebruiken ze om jouw het verhaal te vertellen (presentatrice, interviews, korte shots, knippen en swipen van beelden)

- Welke technieken? Wat voor shots en beelden?

Inspiratie voor jullie eigen fake news item

Op de volgende slides inspiratie video's

Kies 1 vd 2 voorbeeld video's ivm. tijd.

Niet per se nepnieuws, maar er is wel veel te zeggen over de edit:

- Muziek passend bij thema

- Snel geëdit om een gevoel van drukte en urgentie over te brengen

- Veel beelden (vaak close-up) van spandoeken en borden

Alle keuzes die gemaakt zijn in de edit van deze video, zijn bewust. Alle keuzes zijn gemaakt met een doel. Dat kan je ook inzetten in jouw video. 

Voorbeelden nepnieuws item reportage (als satire, humor bedoeld)

Voorbeelden nepnieuws item reportage (als satire, humor bedoeld)

Dit voorbeeld als je tijd hebt. 

Aan de slag!

Maak een video voor toeristen die naar Nijmegen willen komen en overtuig ze waarom ze wel/niet moeten komen door middel van fake news. Verzin dus dingen zodat je mensen echt kan overtuigen!

Maak een korte nepnieuws-video (maximaal 2 minuten). 

Elke groep heeft 3 leden

In jouw video gebruik je 2 kaarten.

Zelf een nepnieuws item bedenken en filmen op het plein/ school/ gebouw etc.

Video is MAX. 1 minuut ivm terugkijken van de video's van elke groep (kost veel tijd als de video's langer duren)

 Op de kaartjes staat een filmbegrip. Zorg ervoor dat je dit begrip toepast in je filmpje!  Naar de studio: hier eerst onderzoek doen naar je begrip. Kom je er echt niet uit? LUX filmdocenten kunnen je helpen. 

In de studio ligt een storyboard.

Bedenk een verhaal, maak een duidelijk plan van begin + midden + einde.

Maak een video voor nieuwe studenten. Overtuig ze ervan dat ze vooral wel/niet naar deze school moeten komen. Verzin iets om dat voor elkaar te krijgen!

Maak een korte nepnieuws-video (maximaal 1 minuut). 

Elke groep heeft 3 leden

In jouw video gebruik je 2 kaarten.

Zelf een nepnieuws item bedenken en filmen op het plein.

Let op in Apeldoorn bij CODA is deze opdracht anders aangezien de studenten dus niet op school filmen. De opdracht kan gewijzigd worden naar : 'maak een positief/negatieve nepnieuws item over CODA, over een bericht die je die deelt met voorbijgangers rondom CODA' etc.

Het idee is dus:

Elk groepje maakt een video voor nieuwe studenten die zich volgend jaar willen inschrijven. De ene helft van de groepjes maakt een negatief item ("op deze school wil je echt niet zitten, want..."), de andere helft een positief item ("hier moet je naartoe, want...". 

Ze mogen zelf verzinnen wat het is. 

Let op: het gaat erom dat het video-item nepnieuws is.

Op de kaartjes staat een filmbegrip. Zorg ervoor dat je dit begrip toepast in je filmpje!  

Naar de studio/klas: hier eerst onderzoek doen naar je begrip. Kom je er echt niet uit? LUX filmdocenten kunnen je helpen. 

In de studio/klas ligt een storyboard.

Bedenk een verhaal, maak een duidelijk plan van begin + midden + einde.

Stappen

STAP 1.

Elke groep krijgt 2 kaartjes:

1x shots

1x edit

STAP 2.

Zoek de betekenis van deze kaartjes op.

betekenis kan op een A4tje geschreven worden.

Stappen

STAP 3.

Bedenk je fake news + maak een storyboard

STAP 4.
Filmen + editen

Voorbeeld van een storyboard. 

TIPS EN TRICKS

1. Film extra shots (B-roll);
2. Let op. Hoe gebruik je de beelden om jouw verhaal te vertellen?
3. Duidelijk begin - midden - einde
4. Gebruik passende muziek

TIPS EN TRICKS

TIPS AND TRICKS: 

Wissel straks af tussen soorten shots. Als je alleen de camera ergens neerzet en iemand interviewt is het voor de kijker super saai. Varieer! 

Experimenteer met montage/editen: denk van te voren vast na of je ook iets van de omgeving wilt laten zien etc 

Maak veel (sfeer)beelden, deze kun je later in je filmpje editen

Zorg dat je een duidelijk begin, midden en einde hebt. Bijvoorbeeld een introductie, interview, conclusie. 

STAP 1.

Elke groep krijgt 2 kaartjes:

1x shots

1x montage

STAP 2.

Zoek de betekenis van deze kaartjes op.

STAP 3. 

Maak een storyboard

STAP 4. Filmen + editen

Nepnieuws video

MAXIMAAL 1 minuut

Na afloop bekijken we samen de video's!

LAAT DEZE SLIDE ZIEN IN DE STUDIO of klas en laat de slide staan zodat studenten tijdens het storyboarden/verhaal bedenken kunnen terugzien wat de opdracht is.

Naar de studio: laat hier nogmaals de spelregels zien (via de beamer)

 hier eerst onderzoek doen naar je begrip. Kom je er echt niet uit? LUX filmdocenten kunnen je helpen. 

Ruimte voor interviewvragen.

Ruimte om je 2  begrippen die op de kaartjes staan in te vullen, plus wat het betekent/waarom je dit gebruikt in film. Nadruk: hoe kun je je met beelden een boodschap overbrengen?  

Maak een filmplan en storyboard 

Gebruik van het materiaal

Statief: https://www.youtube.com/watch?v=fiOodneNac0

Richt microfoon: https://www.youtube.com/watch?v=m5raYh183fI&list=PLBz6OfD4p4wHtwomOhRB1jlIZSFxTu3d0&index=2

Reporter microfoon: https://www.youtube.com/watch?v=CGg-dsKWGgo&list=PLBz6OfD4p4wHtwomOhRB1jlIZSFxTu3d0&index=4

Playlist met alle belangrijke instructievideo's:https://www.youtube.com/watch?v=CGg-dsKWGgo&list=PLBz6OfD4p4wFWo9zr2AqkK3PyZVmPjleW

TIPS AND TRICKS: 

Wissel straks af tussen soorten shots. Als je alleen de camera ergens neerzet en iemand interviewt is het voor de kijker super saai. Varieer! 

Experimenteer met montage/editen: denk van te voren vast na of je ook iets van de omgeving wilt laten zien etc

Maak veel (sfeer)beelden, deze kun je later in je filmpje editen

Zorg dat je een duidelijk begin, midden en einde hebt. Bijvoorbeeld een introductie, interview, conclusie. 

LETOP!

1. Wees voorzichtig met het materiaal (Teken de ophaal / inlever lijst van tevoren en na afloop)

2. Weet je niet hoe het werkt, vraag het ipv. dingen te gaan forceren etc.

3. 

Editten

TIPS AND TRICKS: 

Wissel straks af tussen soorten shots. Als je alleen de camera ergens neerzet en iemand interviewt is het voor de kijker super saai. Varieer! 

Experimenteer met montage/editen: denk van te voren vast na of je ook iets van de omgeving wilt laten zien etc 

Maak veel (sfeer)beelden, deze kun je later in je filmpje editen

Zorg dat je een duidelijk begin, midden en einde hebt. Bijvoorbeeld een introductie, interview, conclusie. 

Let's start!