6.3.2 Een wankele balans

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

6.3 Een wankele balans

Hoe voorkomen we een kernoorlog?

De dood van Stalin

• In 1953 overlijdt Stalin
  

       - Nieuwe Sovjet-leider wordt gekozen

       - Nikita Chroesjtsjov

• Chroesjtsjov levert kritiek op het bestuur van Stalin.

        - Erkenning van onderdrukking en terreur.

• Zorgt voor een periode van destalinisatie.

       - Stalin werd niet langer meer gezien als grote en sterke leider

       - Standbeelden werden weggehaald, namen werden verandert.

De Hongaarse opstand

• In sommige gebieden van het Oostblok zet dit aan tot opstand.

       - Hoopten nu Stalin weg was verandering af te kunnen dwingen. 

• Mensen voelden zich onderdrukt door het communisme.

       - Mensen hadden zware leef- en werkomstandigheden.

       - Kritiek op de communistische regering verboden.

• In Hongarije komen in 1956 mensen in opstand tegen de communistische regering.

       - Gaan massaal de straat op in demonstraties.

• De communistische leiders schrikken hier enorm van.

       - Verzwakking communistische wereld.

• Met hulp van het Rode leger wordt de opstand bloedig neergeslagen.

Waarom hielp het Westen de Hongaren niet tegen het Sovjet-leger?

De planeconomie van de SU

• Binnen het communisme werd de economie geregeld door de overheid.

       - Bedrijven, fabrieken en boerderijen waren staatseigendom.

• Ook de landbouw werd hervormd:

       - Kleine boerderijen werden samengevoegd tot enorme landbouwbedrijven. 

       - Collectivisatie

• De communisten kenden een zogenaamde planeconomie.

       - Er wordt gepland wat en hoeveel er geproduceerd moet worden. 

• Dit gebeurde aan de hand van vijfjarenplannen.

       - De overheid bepaalde wat en hoeveel er in vijf jaar geproduceerd moest worden.

Op de vlucht

• De planeconomie was geen succes.
  

       - Te grote delen gingen naar de overheid.

       - Zorgde voor een enorm gebrek aan levensmiddelen.

• Veel mensen in Oost-Europa willen daarom weg.
  

        - Op zoek naar een beter bestaan in het kapitalistische westen...

        - Vooral hoogopgeleide mensen.

• Er ontstaat dus een stroom van mensen uit het Oosten naar het Westen.
  

       - Dit kan het Oostblok niet toestaan.

• De bewaking rondom het IJzeren gordijn wordt strenger.
  

       - Behalve op 1 plek: Berlijn.

Waarom was vluchten naar West-Europa via Berlijn makkelijker dan ergens anders?

Waarom vond de regering van de DDR het zo'n probleem dat mensen naar het Westen wilden?

Het lek in het IJzeren Gordijn

• Berlijn had een speciale positie in Europa
  

       - Was net als Duitsland ook in tweeën gedeeld

• Maar vrij reizen tussen de twee was mogelijk!
  

       - De stad moet als één stad kunnen functioneren. 

• Tussen 1949 en 1961 vluchtten bijna 3 miljoen mensen naar het westen via Berlijn
  

       - Mensen staken over naar West-Berlijn

       - Pakten daar vervolgens het vliegtuig naar West-Europa

• Een lek in het IJzeren Gordijn.
  
• Veel hoogopgeleide mensen verlaten zo Oost-Europa
  

       - Dit zijn de mensen die voor vooruitgang moeten zorgen!

De Berlijnse muur

• Vroege morgen van 13 augustus 1961 
• De wegen tussen  tussen Oost en West-Berlijn worden opeens gesloten.
• Tanks en soldaten houden de grenzen dicht met prikkeldraad en blokkades
  

De Berlijnse muur

• Een week later wordt prikkeldraad vervangen door beton.

       - gebouwd op DDR-grondgebied.

• Reizen tussen Oost en West is ineens niet meer mogelijk
  

       - Families werden plots van elkaar gescheiden

       - Mensen konden niet meer naar hun werk of naar huis als dat aan de andere kant van de                    muur lag!

• Vluchtende mensen die probeerde over de muur te klimmen, werden doodgeschoten door de wachters!
  
• Het Westen protesteert, maar kan niks doen...

Communisme in Cuba

• Ondanks wederzijdse afschrikking, komt het een aantal keer toch bijna tot een conflict!
• 1962 ontstaat de Cubacrisis
  

• In Cuba waren in 1959 de Communisten aan de macht gekomen
  

       - Leider: Fidel Castro

• Castro had zich na strubbelingen met de VS naar de SU gekeerd voor militaire steun
  
• Er lag nu een communistische bondgenoot op 250km afstand van de VS!
  

Leg kort uit waar de Cubacrisis over gaat.

Waarom zouden beide kanten niet aan elkaar willen toegeven?

Waarom geven beide kanten toch aan elkaar toe?

De Sovjet-Unie en Cuba

• De SU had gebruik gemaakt van deze situatie door kernwapens te plaatsen op Cuba, gericht op de VS!
  

      - Als reactie op plaatsing van kernwapens in Italië en Turkije door de VS

• De VS komt hier achter door foto’s gemaakt door spionagevliegtuigen!
  

      - Ze zijn woedend en voelen zich enorm bedreigd!

• Wegen een aantal opties af!
  

      - Invasie van Cuba

      - Directe nucleaire aanval

      - Het afsluiten van Cuba van de wereld door zeeblokkade

• Gaan voor de laatste optie
  

Het kookpunt

• Op 22 oktober 1962 beveelt president Kennedy van de VS de blokkade
  

       - Marineschepen van de VS blokkeren de wateren rondom

       - Houden alles schepen met militaire goederen tegen

• Cuba en Moskou reageren dat de blokkade illegaal is!
  

• De spanningen lopen tot het kookpunt wanneer blijkt dat SU schepen met een kernwapens richting Cuba varen en al dicht bij de blokkade komen.
• Wanneer de SU schepen door de blokkade heenvaren, zullen de VS het vuur openen en de SU schepen zinken
  

      - Kan leiden tot een escalatie en dus een kernoorlog!

Ternauwernood

• Er vindt spoedoverleg plaats tussen Kennedy(VS) en Chroesjtsjov (SU)
  
• Komen op het laatste moment tot een akkoord.
  

       - De SU schepen maken rechtsomkeert en de wapens op Cuba zullen ontmanteld worden.

       - In ruil zal de VS de wapens uit Italië en Turkije weghalen en Cuba met rust laten.

• Beide grootmachten beseften dat ze hier ontsnapt waren aan een kernoorlog.
  

       - Beginnen met plannen maken voor ontwapening, Salt-1 verdragen

       - De Washington-Moskou hotline

• Toch zorgt wantrouwen tussen de grootmachten ervoor dat de hoeveelheid kernwapens niet afneemt.
• Wel werd het nooit meer zo spannend als tijdens de Cubacrisis
  

Meerdere kernmachten

• Ook komen er tijdens de Koude oorlog meerdere kernmachten bij.

       - Engeland en Frankrijk worden kernmachten, maar zijn bondgenoten van de VS en zullen                  dus nooit zelf een kernconflict beginnen.

• In 1964 wordt het communistische China ook een kernmacht.

       - Trekt zich in het begin niets aan van de afspraken tussen de VS en de SU

• In 1968 worden er internationale afspraken gemaakt tussen alle grootmachten met kernwapens.

      - Niemand zal kernwapens inzetten tenzij ze zelf met kernwapens worden aangevallen

      - Ook mag de technologie van kernwapens niet met andere landen gedeeld worden

• Dit laatste punt is helaas onvermijdelijk, waardoor steeds meer landen kernwapens kregen..