hoofdstuk 5

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

Van de geluidsbron naar je oren

Geluid wordt gemaakt door geluidsbronnen.

Doordat een geluidsbron trilt, wordt de omringende lucht – of een andere stof – in beweging gebracht. Als deze trilling je oren bereikt, hoor je het geluid.

In afbeelding 1a zie je het trommelvel van een basdrum. Als een drummer een tik op de drum geeft, begint het trommelvel te trillen. Als het trommelvel naar buiten beweegt, wordt de lucht voor het vel iets samengeperst. Daardoor stijgt de luchtdruk (afbeelding 1b). Als het trommelvel naar binnen beweegt, zet de lucht weer iets uit. Daardoor daalt de luchtdruk (afbeelding 1c).

De drukveranderingen bewegen daarna in alle richtingen bij het trommelvel vandaan (afbeelding 2). Dat komt doordat de moleculen in de lucht steeds tegen elkaar botsen. Zo geven ze hun beweging aan elkaar door. De moleculen zelf komen nauwelijks van hun plaats. Maar de veranderingen in de luchtdruk bewegen met grote snelheid door de lucht heen.

Horen

Geluidssnelheid

De snelheid waarmee geluid door een tussenstof beweegt, noem je de geluidssnelheid. Je kunt het hebben over de geluidssnelheid in lucht, in water, in staal, enzovoort. 

Formule

De afstand die geluid aflegt, bereken je met de formule:

afstand = geluidssnelheid × tijd

Of in symbolen:

s = vgeluid ∙ t

In deze formule is:

• s de afstand die het geluid aflegt in meter (m);

• vgeluid de geluidssnelheid in meter per seconde (m/s);

• t de tijd die het geluid nodig heeft in seconden (s).

Terugkaatsing van geluid

Geluid kan net als licht worden teruggekaatst. Daardoor hoor je een geluid soms twee keer: één keer direct en één keer nadat het is teruggekaatst. Het teruggekaatste geluid noem je de echo. Omdat de echo een langere weg moet afleggen dan het directe geluid, hoor je de echo later dan het directe geluid.

13.2.1 Je kunt de trillingstijd van een toon bepalen aan de hand van een oscilloscoopbeeld.

13.2.2 Je kunt berekeningen uitvoeren met de trillingstijd en de frequentie van een geluidstrilling.

13.2.3 Je kunt een verband leggen tussen de frequentie van een geluid en de toonhoogte.

13.2.4 Je kunt de bovengrens en ondergrens van het frequentiebereik van de mens benoemen.

13.2.5 Je kunt uitleggen door welke drie factoren de toonhoogte van een snaar wordt bepaald.

Als je je vingers op het bovenblad van een gitaar legt, kun je het hout soms voelen trillen. Wanneer voel je dat het best, bij hoge tonen of bij lage tonen?