7/3 zakelijk lezen 4.3 h2 tekstvorm, tekstsoort

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Les 2

1. Telefoon in de telefoontas en snel gaan zitten.
2. In stilte pak je je iPad en log in op de LessonUP.
   
3. Draai je iPad om.
   
4. Pak dan je werkboek, schrift, leesboek en  etui.
   
5. Ga in stilte lezen.
   

Lezen

Planning

• Lezen (al gedaan)
• Wat weet je al/instructie/oefenen
• Werken 
• Afsluiten

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• weet je weer wat de tekstdoelen zijn
• weet je weer wat feit/objectief en mening/subjectief inhoudt
• weet je wat tekstvorm en tekstsoort betekent en kan je ze onderscheiden

Schrijf drie dingen op die je hebt onthouden
van de vorige les.

Waar kun je hoofdzaken vinden?

1. In de inleiding en in de laatste zinnen van een alinea.
2. In de inleiding en het slot.
3. In de inleiding, het slot en in de kernzin van elke alinea.
4. In de kernzinnen van de alinea's.

De hoofdgedachte van een tekst is:

1. Het belangrijkste wat er gezegd wordt over het onderwerp in een zin.
2. Het belangrijkste wat er gezegd wordt over het onderwerp in een paar zinnen.
3. Voorbeelden die gegeven worden in de tekst.
4. De mening van de schrijver.

Tekstsoorten

Als je gaat lezen, is het belangrijk dat je van tevoren weet met wat voor tekst je te maken hebt. Dat helpt je de tekst te interpreteren en de inhoud goed te begrijpen. De tekstsoort is afhankelijk van het doel dat de schrijver heeft. Zie paragraaf 7.1 ‘Schrijven - Schrijfdoelen’. Je kunt achter het tekstdoel komen door de tekst eerst verkennend te lezen. Teksten worden onderverdeeld in vijf soorten:

• Informerende teksten
  
• Overtuigende teksten
  
• Activerende teksten
  
• Amuserende teksten
  
• Instruerende teksten
  

Tekstsoorten

Als je gaat lezen, is het belangrijk dat je van tevoren weet met wat voor tekst je te maken hebt. Dat helpt je de tekst te interpreteren en de inhoud goed te begrijpen. De tekstsoort is afhankelijk van het doel dat de schrijver heeft. Zie paragraaf 7.1 ‘Schrijven - Schrijfdoelen’. Je kunt achter het tekstdoel komen door de tekst eerst verkennend te lezen. Teksten worden onderverdeeld in vijf soorten:

• Informerende teksten
  
• Overtuigende teksten
  
• Activerende teksten
  
• Amuserende teksten
  
• Instruerende teksten
  

De eerste drie zijn het belangrijkst voor zakelijk lezen. Tot elke tekstsoort behoren verschillende tekstvormen. 

Informerende teksten

Tot deze tekstsoort behoren tekstvormen als nieuwsbericht, achtergrondartikel, actualiteitenprogramma en verslag. Het doel van de schrijver is de lezer kennis aan te reiken. Informerende teksten zijn objectief. Zie paragraaf 6.7 ‘Zakelijk lezen - Feit en mening’.

Overtuigende teksten

Deze tekstsoort bevat tekstvormen als column, recensie en ingezonden brief. Het doel van de schrijver is zijn mening te geven en eventueel de lezer deze mening over te laten nemen. 

Overtuigende teksten zijn subjectief, maar bevatten behalve de mening van de schrijver ook feiten die helpen de lezer te overtuigen. Zie paragraaf 6.7 ‘Zakelijk lezen - Feit en mening’.

Activerende teksten

Tot deze tekstsoort behoren tekstvormen als advertentie en aankondiging. De schrijver heeft als doel de lezer aan te sporen tot actie: iets kopen of ergens naartoe gaan. Een activerende tekst heeft vaak ook als doel de lezer te overtuigen: pas dan zal deze tot actie overgaan. Activerende teksten kunnen subjectief zijn (reclames bijvoorbeeld), maar hebben meer effect als ze ook feiten bevatten. Zie paragraaf 6.7 ‘Zakelijk lezen - Feit en mening’.

Wat is een tekstvorm?

1. informerende tekst
2. informeren
3. amuseren
4. handleiding

Wat is geen tekstsoort?

1. ingezonden brief
2. handleiding
3. activeren
4. verhaal

Tekstdoel

De schrijver wil..

Voorbeeld tekstvorm

Informeren

= objectief

Activeren

= subjectief

Overtuigen

= subjectief

Amuseren

dat je iets te weten komt

je overhalen om iets te doen

dat je zijn mening overneemt

je vermaken

krantenbericht, verslag nieuwsbericht, leesboek

reclametekst, uitnodiging, advertentie

bespreking van een film of boek (recensie), betoog, column

verhaal, leesboek, strip, roman, rap, mop

Instrueren

je vertellen/uitleggen hoe je iets moet doen

recept, handleiding

Tekstsoort

informerende tekst

amuserende tekst

activerende tekst

overtuigende tekst

instruerende tekst

Amuserende tekst

Amuseren: 

de lezer vermaken met 

een grappige tekst.

Feit en mening - persoon en zaak

Informatie die op feiten is gebaseerd wordt ook wel objectief genoemd: de informatie wordt aangeboden als een meetbare zaak (object). 

Meningen zijn subjectief: het uitgangspunt is de persoon (het subject). 

Sommige tekstvormen, zoals verslagen, nieuwsberichten of achtergrondartikelen, zijn bij uitstek objectief: het tekstdoel is informeren. Andere tekstvormen, zoals betogen, recensies of ingezonden brieven, hebben juist per definitie een subjectief karakter. De meeste subjectieve teksten bevatten ook objectieve informatie (zo geeft een recensent pas zijn mening over een film of game nadat hij die aan het begin van zijn recensie feitelijk beschreven heeft).

Feit of mening

Feit (ingezonden brief)

• Uitspraak over iets wat waar of niet waar is 
• Een feit kan je controleren.

Voorbeeld: 

De helft van de veertienjarigen in Nederland krijgt 50 euro kleedgeld per maand.

= controleerbaar

= waar of niet waar

Feit - objectief = ongevoelig

Mening/standpunt (ingezonden brief)

• Een mening of standpunt is wat iemand van iets vindt.
• Het is niet controleerbaar
• Je kunt het eens of oneens ermee zijn
• Een mening herken je soms (maar lang niet altijd!) aan signaalwoorden als: ik vind, volgens mij, lijkt mij, naar mijn mening, mijns inziens

Voorbeeld: 

Ik vind het goed dat jongeren kleedgeld krijgen.

Mening - subjectief = sentiment(een) (= gevoel/emotie)

Werk voor de deze en de volgende les + huiswerk: 

Werkboek deel 2, blz. 25, deel 1: 1 t/m 3 + "Klaag niet te snel over de bezorger': 4 t/m 7 + deel 2, opdracht 2 t/m 6 en 8

Wat  niet af is = huiswerk

Klaar = lezen uit je leesboek

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• weet je weer wat de tekstdoelen zijn
• weet je weer wat feit/objectief en mening/subjectief inhoudt
• weet je wat tekstvorm en tekstsoort betekent en kan je ze onderscheiden

Ik weet wat tekstdoel, tekstvorm en tekstsoort zijn.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan het verschil tussen feit/objectief en mening/subjectief herkennen.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback:
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders willen zien?