PRV leerjaar 3; les 4 2022-2023

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Professionele Vaardigheden

Periode 1

Leerjaar 3

Les 4

Lesindeling

Welkom + Rapid (5 min.)

Vorige les (10 min)

Slechtnieuwsgesprek (40 min.)

Afronding + huiswerk (5 min.)

Nog vragen?

Lesdoelen

• Vertellen wanneer een slechtnieuwsgesprek plaatsvindt
• Vertellen welke rol de DA binnen een slechtnieuwsgesprek heeft
• Uitleggen uit welke fasen een slechtnieuwsgesprek bestaat
• Benoemen welke emoties een slechtnieuwsgesprek bij patiënten kan oproepen
• Benoemen hoe je met de emoties van patiënten om kunt gaan

'Maar wat nou als het niet (meer) beter wordt?'

Slechtnieuwsgesprek

Slechtnieuwsgesprek

Medicijnen slaan niet aan

Bloedwaarden zijn niet in orde

Patiënt wordt niet meer beter

Patiënt zal snel overlijden

Patiënt heeft (levensbedreigende) ziekte

Er is een fout gemaakt

Patiënt moet naar ziekenhuis

Wat is je rol als assistent hierin?

Rol van doktersassistent

• Fouten erkennen (eerlijk, duidelijk en direct zijn)
• Waar liggen jouw verantwoordelijkheden?
• Voeren van het gesprek 'achteraf'
•  Opvang van/communicatie naar patiënten en familie
• Ondersteunen van terminale patiënten

Neem de tijd en neem het initiatief!

De reden dat dit onderwerp behandeld wordt...

Een slechtnieuwsgesprek kan heel breed getrokken worden. Je hebt een fout gemaakt in het maken van afspraken en moet dit uitleggen, maar ook het mededelen van 'echt' slecht nieuws, zoals een ernstige diagnose. 

Let op gezichtsuitdrukkingen, houding, professionaliteit (wat doe jij, wat doet de arts?)

Durf het gesprek aan te gaan: neem de tijd, stel open vragen, wees niet te terughouden, durf te vragen

Als DA voer je meestal zelf niet het slechtnieuwsgesprek, maar zorg je voor de opvang naderhand. 

Slechtnieuwsgesprek

Slechtnieuwsgesprek: Overbrengen van bericht met negatieve betekenis

• Fase 0: Een goede voorbereiding (neem de tijd)
• Fase 1: Meedelen van slecht nieuws (maak een korte klap)
• Fase 2: Ruimte geven voor emoties (maak bespreekbaar)
• Fase 3: Zoeken naar oplossingen/vervolgafspraken

• Denk na over hoe je de ander uitnodigt, per telefoon of brief, en wat zeg of schrijf je dan?
• Denk na over wat precies het slechte nieuws is, wat de oorzaken/redenen en wat de gevolgen zijn.
• Denk na over met welke tegenargumenten de ander kan komen; hoe reageer je daarop?
• Bepaal wat je wel en wat (nog) niet vertelt.

Fase 1: Slecht nieuws brengen

1. Meld direct kort en meelevend wat komen gaat: ‘Ik ben bang dat ik een nare mededeling heb.'
2. Vertel de kern van het slechte nieuws: 'U hebt terminaal hartfalen'.
   

Nooit doen!

• Gebruik geen moeilijke of onduidelijke woorden.
• Maak het niet mooier dan het is (pil vergulden).
• 'Hang yourself'
  
• Uitstellen of zelfs afstellen

Hang yourself: door middel van suggestieve vragen moet de patient eigenlijk zelf aangeven wat het slechte nieuws is (u weet zeker al wat er aan de hand is he?)

Enkele reactiepatronen

• Ontkenning: 'De testen zijn verkeerd uitgevoerd/dit kan niet'
• Agressie: 'Je verzint maar een behandeling die wel werkt'
• Rationaliseren: 'Kan dit komen doordat ik als kind...' (verklaring zoeken)
• Regressie: 'Vorig jaar was er nog niks aan de hand'
• Passiviteit: Waarom zou ik nog medicijnen slikken?'
• Schrik en verwarring: Ik snap het niet, hoe kan dat nou?'
• Ongeloof: 'Waarom overkomt mij dit?'
• Vechten: 'Dit is gebeurd, nu gaan we er wat aan doen'

Zoals vermeld zijn er verschillende manieren waarop patienten kunnen reageren op een slechtnieuwsgesprek. Herman Finkers deed dat bijvoorbeeld met humor, maar in deze dia staan nog enkele andere manieren van reageren.

Fase 2: Ruimte voor emoties

Hoe maak je emoties bespreekbaar?

Wat doe je wel en wat doe je niet?

Het is belangrijk om patiënten de ruimte te bieden om hun emoties te kunnen uiten. 

Fase 2: Ruimte voor emoties

• Stel open vragen, luister actief en hou oogcontact
  
• Nodig uit om over gevoelens en gedachten te praten
• Ga niet in de verdediging en kleineer het probleem niet
  
• Vermijd 'opbeuren'!
• Ga niet te snel over naar de gevolgen van het slechte nieuws
• Let op reacties en observeer of de ander nog kan luisteren

Het is belangrijk om patiënten de ruimte te bieden om hun emoties te kunnen uiten. 

Fase 3: Vervolgafspraak

• Geef kort en helder weer wat besproken is
• Ga na of er nog vragen zijn op dat moment
• Geef belangrijk informatie mee op papier
• Vertel waar patiënten en hun familie eventueel terecht kunnen voor meer informatie. 
• Laat de patiënt niet intens huilend, boos of overstuur weggaan

Huiswerk

Maak de 'Opdracht Slechtnieuwsgesprek' die op CumLaude staat en lever deze in via het inleverbakje. Deze vragen maken deel uit van jouw portfolio.