5.3 Ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Ecologie en milieu

5.3 Ecosystemen

Spullen op tafel

Telefoon in het zakkie op tafel

Jas uit en over je stoel

Tas op de grond

Lesprogramma

• Huiswerk
• Leerdoelen
• Uitleg
• Vragen
• Nabespreken
• Huiswerk

Welke vragen van het huiswerk willen jullie dat ik bespreek?

Symbiose is

1. Een voordeel van langdurig samenleven tussen soorten
2. Een nadeel van langdurig samenleven tussen soorten
3. het langdurig samenleven tussen organismen van verschillende soorten
4. het langdurig samenleven tussen organismen van dezelfde soort

Symbiose kan worden onderverdeeld in drie vormen. Welke zijn dat?

Wortelknolbacteriën leven in de wortels van planten. De bacterie gebruikt de organische stoffen die de plant maakt. De bacterie maakt zelf NH3 van de stikstof in de lucht. De plant gebruikt de NH3 om aminozuren te maken. Deze vorm van symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Knolletjesbacteriën kunnen N2 uit de lucht omzetten in NH3. Dit kost energie, en het proces verloopt anaeroob. Waardoor doen deze bacteriën dit alleen in symbiose een plant?

1. Omdat buiten de plant vaak zuurstof aanwezig is
2. Omdat de plant de benodigde glucose levert
3. Omdat de bacterie niets heeft aan NH3
4. Alledrie

Leerdoelen

• Je kunt de voedselrelaties binnen een ecosysteem beschrijven.
• Je kunt de energiestromen door een ecosysteem beschrijven.

Wat is een voedselrelatie?

Voedselketen

Een voedselketen geeft de voedselrelaties in een ecosysteem weer. De voedselketen geeft aan hoe een reeks populaties met elkaar verbonden zijn. 

Voedselweb

• De diverse voedselketens vormen dan een voedselweb

De pijl in een voedselketen/-web betekent.......

1. "heeft gegeten"
2. "gaat eten"
3. "eet"
4. "wordt gegeten door"

Energiestromen

• Elke schakel in een voedselketen heet een trofisch niveau.
• In het eerste niveau bevinden zich de autotrofen. Zij produceren organische stoffen uit anorganische stoffen d.m.v. fotosynthese.
• De autotrofen worden daarom de producenten genoemd.
• De overige trofische niveau's worden consumenten genoemd.

Energiestromen

Om de positie binnen de voedselketen aan te geven wordt in de trofische niveau's van de consumenten aangegeven in welke orde ze zitten.

• De 1e groep consumenten worden de consumenten van de 1e orde genoemd. De 2e groep consumenten van de 2e orde etc. 

Consument 3e orde

Consument 2e orde

Consument 1e orde

Producenten

Fytoplankton

Kleine vissen

Leguaan

Slang

Toppredator

Wat is de chemische formule van fotosynthese?

Energiestromen

• Opbouw van organische moleculen uit kleinere moleculen wordt assimilatie genoemd.
• Bij assimilatie wordt energie vastgelegd.
• De afbraak van grote organische moleculen naar kleine moleculen wordt dissimilatie genoemd. 
• Bij dissimilatie komt energie vrij. 

Energiestromen

• Producenten kunnen glucose vormen vanuit anorganische stoffen. Dit noemen we koolstofassimilatie. 
• Bij voortgezette assimilatie wordt van glucose nog grotere organische stoffen gevormd zoals vetten, eiwitten en koolhydraten.
• Voor voortgezette assimilatie hebben planten en dieren mineralen nodig

Energiestromen

Afvaleters

• Dode resten van organismen kunnen worden gegeten door afvaleters (detrivoren). 
• De afvaleters zijn net als alle andere dieren consumenten in de voedselketen.

Reducenten

De overgebleven dode resten worden door bacteriën en schimmels (reducenten) afgebroken tot anorganische stoffen (koolstofdioxide, water, mineralen). Dit proces heet mineralisatie. 

Kringloop van stoffen

Piramiden en stromen in ecosytemen

De organismen per trofisch niveau kun je weergeven in een ecologische piramide.

In de afbeelding zie je het aantal organismen en het totale gewicht van alle organische stoffen (Biomassa) per trofisch niveau.

Wat staat er altijd onderaan de voedselpiramide? En wat bovenaan?

1. Onder: toppredator Boven: consument
2. Onder: producent Boven: toppredator
3. Onder: consument Boven: producent
4. onder: producent boven: reducent

Piramide van aantallen

Piramide van biomassa

Waarom denk je dat een voedselpiramide wordt gebaseerd op biomassa, en niet op aantallen organismen.

Energiestroom

• In een voedselpiramide wordt een deel van de biomassa doorgegeven aan het volgende trofische niveau.
• Bij iedere stap gaat energie verloren door dissimilatie, afgestorven weefsel en onverteerd weefsel (ontlasting).

Nabespreken

• Je kunt de voedselrelaties binnen een ecosysteem beschrijven.
• Je kunt de energiestromen door een ecosysteem beschrijven.

Huiswerk

Leren en maken 5.3